Төлеби ауданының тарихы

Тақырыбы:

« Туған жерім –тұғырым»

Зерттеудің мақсаты :

• «Туған жер »бағдарламасын іске асыруға өзіндік үлесімді қоса отырып, кіндік қаным тамған жерім-Төлеби ауданы тарихын тереңірек білу. Отанды сүю кіндік қанның тамған жерді танып білуден, оны мақтан етіп, елдің көркеюіне адал еңбек етуден тұрады. Осы мақсатта өз құрдастарыма аудан тарихын айтып, насихаттауды азаматтық борышым деп білемін.

Жоспары

Негізгі бөлім:

1.Құт қонған өлке

2.Ғасырлар қойнануынан сыр тартқанда

3.Ұлылар мекені

• Кіріспе

• Қорытынды
• Адамзаттың ақыл-ой қазынасына олжа салып, әлемдік өркениетке үлкен үлесін қосқан Ұлы даланың асыл мұраларын қайта зерделеу тұрғысынан рухани жаңғырудың маңызы да айрықша

• «Туған жерге, оның мәдениеті мен  салт-дәс­түрлеріне айрықша іңкәрлікпен атсалысу – шынайы патриотизмнің маңызды көріністерінің бірі.»

• Н.Назарбаев

Пайдаланылған әдебиеттер

Жер бедері

Құт қонған өлке

• Шаруашылығы

• Тарихи-мәдени ошақтар

Туризм саласы

1. Сәулеттік-архелогиялық ескерткіштер; 2. Зиярат (ғибадат) ету орындары саналатын діни нысандар;

Қасиетті, киелі орындарды анықтау мынадай критерийлер бойынша жүзеге асырылды:

3. Тарихи тұлғалар және саяси оқиғалармен байланысты сакралды орындар; 4. Табиғи-ландшафтты нысандар.

• Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша 38 қасиетті, киелі орын республикалық маңызы бар

66 қасиетті, киелі орын жергілікті деңгейдегі (микро) сакралды объекті ретінде танылып отыр.

Ғайып ерен қырық шілтен

Ғасырлар қойнауынан сыр тартқанда Аудан аумағында 100 ден астам археологиялық, архитектуралық және тарихи ескетркіштер бар

• Нұр ата әулие

• Көз ата әулие

Қырық қыз

Ұлылар мекені Ғалымдар-15 Ақын-жазушылар-4 Журналистер-22 Халық ақындары-1 Суретшілер-37 Сәулетшілер-2 Композиторлар-2 Режиссерлер-әртістер-1 Әншілер- 5

• Оңтүстік өңіріне аты мәлім ақын Қазанғап Байболұлы: “

Толғау өлеңдері” (1939), “Халық қаһары” (1949), “Халық ақындары” (1965), “Пернедегі термелер” (1968) сияқты түрлі жинақтарда шыққан. Оларға қосымша қазір Қазанғаптың осы кезге дейін басылмаған 27 өлең, арнаулар мен толғаулары, 5 дастан-қиссасы, “Төле Әлібекұлы ” атты та­рихи-шежіре еңбегі

• . Біздің тауларымыз бен қырларымызда Ұлы Жібек жолы керуендерінің іздері сайрап жатыр. Апайтөс кең даладағы қазақ атты халықты өркените пен өрлікке, елдік пен ерлікке, бірлік пен тірлікке, ақыл – парасат пен бауырластыққа баулыған Есім хан мен Төлеби заманынан қалған сара жұрт.

• Қаланың географиялық орналасу жағдайы ежелден-ақ әлуметтік-сауда қарым қатынасын дамытуға аса қолайлы орын болған. Оның көне заманғы ірі саяси әкімшілік, сауда орталығы Сайрам (Исфиджаб) қаласымен іргелес орналасуы, Ұлы Жібек Жолы бойында болуы қоныс-бекініс орны болғанын дәлелдейді

      Көне көздердің айтуы бойынша XVIII ғасырдың басында бұрынғы керамикалық  зауыт пен қазіргі №6 орта мектептің аумағына көрші ауылдардың адамдары қатынаса бастайды. Керамикалық зауыт маңын «Іліңгірсай» деп атаса, орта мектеп маңын Қараөзек деп атаған. Екі атаудың да қаланың көне тарихына, қала атауы мен көмір кеніне қатысты екені аңғарылады

Сайрам-Өгем ұлттық паркінде туристік маршруттар құру

Туристік маршруттар. Көркем шатқалдарда және тау бөктеріндегі жайлауларда шет елдік туристер үшін және жергілікті халықтар үшін әр түрлі қиындық дәрежедегі тіристік маршруттар құралған. Олар: Шуылдақ, Қоржансай, Дарбаза, Наутас, Сілбілі, Ақтүйек, Суық-сай, Қасқасу, Сусіңген өзені, Біркөлік шатқалы, Cайрам-су. Олар туристер арасында әйгілі болып табылады.

• Жаяу саяхат. Жаяу сереундеуді жақсы көретін адамдар үшін әр түрлі қийындықтағы, арнайы дайындалған адамдардың көмегімен ұйымдастыруға болады

• Қазақастандағы Өгем жотасының бөлігінде экологиялық туримзді дамыту жүзеге асырылыды. Олар үш негізгі бағыттылған аудан бойынша жүзеге асырылып келеді. Олар: Төңкеріс, Қасқасу және Диханкөл.

атпен серуендеу. Бейнелі шатқалдармен атпен серуендеу – есте қаларлықтай саяхат жасаудың керемет мүмкіншілігі бар

Қорытынды.

Ұрпағы өз жерін, Отанын біліп жүруі үшін, ұлы даланың әрбір қырына, шоқысы мен төбесіне бабаларымыз белгі қойып кеткен. Ғасырлар бойы құпиясын ішке бүккен құлпытастар шетінен шешіліп сөйлей бастады. Ежелден ата-бабаларымыз «Елдің елдігін сақтау үшін ердің ерлігін» дәріптеген. Батырлар даңқының қайта асқақтауы, иен далада еңселі ескерткіш-кесенелердің көптеп бой көтеруі – ел жадының жаңғырғанының айғағы. Бүгін тәуелсіздігіміздің көк туы көгімізде желбіреген кезде, еліміздің өшкені жанып, жоғалған асылдары қайта жандануда. Елбасымыз Н.Ә. Назарбаев: «...Біз тарихымызды өзіміз жаңғыртуымыз міндет. Керек десеңіз, әрбір ауылдың түп-тарихын зерделеп, зерттеп жазып, ұрпағымызға мұра етіп қалдыруымыз қажет...» деп атап өткені белгілі. Осындай ғаламдық жеңісте тарих төрінен орын алар, Мәңгілік еліміздің бір бөлшегі саналатын туған жерім –Төлеби ауданының тарихи құндылықтары шежірелі ескерткіштері, тарихи-мәдени мұрасы әлі күнге сырын бүгін зерттелмеген күйінде жатыр. Оны әлемге паш етіп, еліміздің мақтанышына айналдыру бүгінгі ұрпақтың перзенттік парызымыз дей келе өз ұсынысымды ұсынамын:

1. Төлеби ауданында 100-ге жуық тарихи ескерткіштер бар . Нақты деректер табылып отыр, ендігі осы ескерткіштер толық зерттеліп, анықталып осы Төлеби өңірінде табылған жәдігерлер оқулыққа енгізілсе;

2. Осы деректерді негізге ала отырып, тарихи-мәдени ескерткіштерді кейінгі ұрпаққа өз тарихын танып білуі үшін қазір осы жәдігерлерді қадірлеуге, дәріптеуге, оларды сақтауға шақырылса;

3. Төлеби ауданыны табиғаты көркем, экологиясы таза, топырағы шипалы, тарихи-мәдени ескерткіштерге бай өлке, тек көрер көз керек. Осы жұмысты арқау етіп, Төлеби ауданда туризм дамыту жолға қойылса. Келер турист әрі қойнауы тарихқа толы өлкемен танысып, әрі шипалы емін алар еді.