Поурочный план по музыке для 7го класса

2-чейрек 7-кл «_____»________________20___-жыл

Сабактын жүрүшү: Окуучулар менен І чейректе өтүлгөн темаларды жана ырларды

кыскача кайталайбыз.

Жаңы тема: «А. Тулеев биринчи кыргыз симфонисти»

Симфония-бул симфониялык оркестр менен аткарылуучу көлөмдүү музыкалык чыгарма.

Симфониялык оркестр-бул музыкалык чыгарманы ар түрдүү аспапта ойногон музыкант-аткаруучулар тобу. Оркестрде кылдуу, үйлөмө, урма аспаптар болуп, бир нече топко бөлүнөт. Оркестрлер ар кандай түзүлүштөр жана аталыштарда болушат. Мисалы, Карамолдо Орозов атындагы Кыргыз эл аспаптар оркестри, Асанкан Жумакматов атындагы коомдук телерадиоберүүлөр корпорациясынын алдындагы мамлекеттик симфониялык оркестри. Ал эми оркестрди дирижер башкарып жетектейт. Мына ошол симфониялык музыканын кыргыз жергесинде өнүгүүсүнө кыпыз композиторлорунун бири Аман Тулеевди атап айтсак болот.

Ыр үйрөтүү, ырдоо: Б. Борбиев «Замандаш».

1-куплет

Күч бирдикте бир жүрөлү, замандаш, эй, замандаш,
Күн өткөрүп күлкү, ырга аралаш, эй, аралаш.
Жаныңдагы мүдүрүлүп чалынса, эй, чалынса,
Жардам кылып жараатына каралаш.

Кайырма:
Ал менин досум, сенин да досуң,
Ал менин досум, сенин да досуң,
Достугубузга, замандаштар, ырыскы толсун, бак-таалай консун.
Кызгалдактай ачылат, эй, ачылат,
Кол кармашып бир ойнойлу, кел, досум.
2-куплет
Улуу турса урмат кылып амандаш, эй, амандаш,
Кичүүлөргө сый бололу, замандаш, эй, замандаш.
Капыс бирөө жаза басып чалынса, эй, чалынса,
Болбойт аны “акылсыз” деп жамандаш.

Кайырма:
3-куплет
Дасторкондо желип бүтсө тамак-аш, эй, тамак-аш,
Бата кылбай туруп кетпе, замандаш, эй, замандаш.
Ата Журттун үрп-адатын сактаса, эй, сактаса,
Болбойт аны “эскиси” деп мазакташ.

Кайырма

Сабакты жыйынтыктоо жана бышыктоо үчүн суроолор:

1. Симфониялык музыка деген эмне?

2. Симфониялык оркестр деген эмне?

3. Дирижер деген ким?

4. Симфониялык музыка жаратуучулар ж-дөэмнелерди айтып бере аласыңар?

5. «Замандаш» ырын ырдоо эмнени түшүндүңөр?

Үй тапшырма:

1. Теманы кайталоо, Б.Борбиевдин өмүрү жана чыгармачылыгы ж-дө окуп келүү.

2. «Замандаш» ырын жаттоо.

3. Кыргыз композиторлору ж-дө окуп келүү.

Баалоо:

ТЕКШЕРИЛДИ:

ОББ:_________ _______________

“____”-________ 20___-жыл

2-чейрек 7-кл «___»_______________20___-жыл

Сабактын жүрүшү: Окуучулар менен І чейректе өтүлгөн темаларды жана ырларды

кыскача кайталайбыз.

Жаңы тема: «Т.Эрматовдун чыгармачылыгы. Соль мажор.

Симфониялык музыкадагы поэмалуулук»

Таштан Эрматов Таштан Эрматов 18 ноябрда 1928-жылы Ак-Баш айылында,Сузак районунда,Ош облусунда туулган.Т.Эрматов композитор жана хордун жетекчиси болгон.Ал (1944-1947ж) Кыргыз Республикасынын М.Күрөңкеев атындагы Улуттук Консерваторияны бүткөн.2011-жылы Бишкек музыкалык педагогикалык колледж композитор Таштан Эрматовдун атынан коюлган.

Симфониялык поэма (французская poeme symfonіque, греческая роіема-көркөм адабий чыгарма) - башкы жанры программалык музыканын мезгилинде романтизма; бир бөлүмү оркестр үчүн, ал формасында көп болгону менен байланыштуу башка түрлөрү менен искусство, ал менен музыкой, живопись же поэзией. Симфониялык поэма курулат лирической, тарыхый же философиялык дубайга ырлар, написанной в стихах, башкача айтканда, белгилүү сюжет. Ичинде композиторлор, алар биринчи жолу көңүл менен Л. Ван Бетховен (жез." Эгмонт "жана" Леонора"), ж. Берлиоз жана Ф атоого Болот Мендельсона. Симфониялык поэма катары өз алдынча жанр Ф. - М.: Илим, 1978. Нарын 1848-58-жылдардагы бул тармактагы писали 12 чыгармаларды, айрыкча мындай чыгарма "катары Мазепа", "Орфей", "Гамлет", "Тассо". Экинчи жарымында жана 19-кылымдын жанры симфонической поэмы франция сом киреше алууну пландоодо (K. Сен-Санс,С. д'Энди) алдым кеңири тилке өсө баштады на вершину пения. Композитор Р. Штраус на "Дөң Жуан", "Дөң Кихот", ж. б. ал киргизди өнүгүшүнө чоң салым кошкон базардан симфонической поэмы, написав партитуры.

Соль мажор тональносту- (G-dur) — соль тоникалу мажордук тональность.Фа ачкычында бир диезге ээ.

Ыр ырдоо, жатка аткаруу: Б. Борбиев «Замандаш».

1-куплет

Күч бирдикте бир жүрөлү, замандаш, эй, замандаш,
Күн өткөрүп күлкү, ырга аралаш, эй, аралаш.
Жаныңдагы мүдүрүлүп чалынса, эй, чалынса,
Жардам кылып жараатына каралаш.

Кайырма:
Ал менин досум, сенин да досуң,
Ал менин досум, сенин да досуң,
Достугубузга, замандаштар, ырыскы толсун, бак-таалай консун.
Кызгалдактай ачылат, эй, ачылат,
Кол кармашып бир ойнойлу, кел, досум.
2-куплет
Улуу турса урмат кылып амандаш, эй, амандаш,
Кичүүлөргө сый бололу, замандаш, эй, замандаш.
Капыс бирөө жаза басып чалынса, эй, чалынса,
Болбойт аны “акылсыз” деп жамандаш.
Кайырма:
3-куплет
Дасторкондо желип бүтсө тамак-аш, эй, тамак-аш,
Бата кылбай туруп кетпе, замандаш, эй, замандаш.
Ата Журттун үрп-адатын сактаса, эй, сактаса,
Болбойт аны “эскиси” деп мазакташ.

Сабакты жыйынтыктоо жана бышыктоо үчүн суроолор:

1. Симфониялык музыка деген эмне?

2. Симфониялык оркестр деген эмне?

3. Дирижер деген ким?

4. Симфониялык музыка жаратуучулар ж-дөэмнелерди айтып бере аласыңар?

5. «Замандаш» ырын ырдоо эмнени түшүндүңөр?

Үй тапшырма:

1. Симфониялык поэмалуулук жонундо окуп келуу.

2. «Замандаш» ырын жаттоо.

3. ТЕКШЕРИЛДИ:

   ОББ:_________ _______________

   “____”-________ 20___-жыл

   
   

   Кыргыз композиторлору ж-дө окуп келүү.

Баалоо:

2-чейрек 7-кл «____»______________20___-жыл

Сабактын жүрүшү: Окуучулар менен өткөн сабактагы темаланы жана ырды

кыскача кайталайбыз. Б.Борбиев «Замандаш».

Б. Борбиев «Замандаш».

1-куплет

Күч бирдикте бир жүрөлү, замандаш, эй, замандаш,
Күн өткөрүп күлкү, ырга аралаш, эй, аралаш.
Жаныңдагы мүдүрүлүп чалынса, эй, чалынса,
Жардам кылып жараатына каралаш.
Кайырма:
Ал менин досум, сенин да досуң,
Ал менин досум, сенин да досуң,
Достугубузга, замандаштар, ырыскы толсун, бак-таалай консун.
Кызгалдактай ачылат, эй, ачылат,
Кол кармашып бир ойнойлу, кел, досум.
2-куплет
Улуу турса урмат кылып амандаш, эй, амандаш,
Кичүүлөргө сый бололу, замандаш, эй, замандаш.
Капыс бирөө жаза басып чалынса, эй, чалынса,
Болбойт аны “акылсыз” деп жамандаш.
Кайырма:
3-куплет
Дасторкондо желип бүтсө тамак-аш, эй, тамак-аш,
Бата кылбай туруп кетпе, замандаш, эй, замандаш.
Ата Журттун үрп-адатын сактаса, эй, сактаса,
Болбойт аны “эскиси” деп мазакташ.
Кайырма ошол эле;

Жаңы тема: «Симфониялык музыкадагы сүрөттөмөлөр»

Симфония-бул симфониялык оркестр менен аткарылуучу көлөмдүү музыкалык чыгарма.Симфониялык оркестр-бул музыкалык чыгарманы ар түрдүү аспапта ойногон музыкант-аткаруучулар тобу. Оркестрде кылдуу, үйлөмө, урма аспаптар болуп, бир нече топко бөлүнөт. Оркестрлер ар кандай түзүлүштөр жана аталыштарда болушат. Мисалы, Карамолдо Орозов атындагы Кыргыз эл аспаптар оркестри, Асанкан Жумакматов атындагы коомдук телерадиоберүүлөр корпорациясынын алдындагы мамлекеттик симфониялык оркестри. Ал эми оркестрди дирижер башкарып жетектейт.

Симфониялык сүрөттөмөлөр. Кыргыз симфониялык музыкасында дагы бир жаркын жылдызыбыз Муратбек Бегалиев. Ал көптөгөн чыгармаларды жаратты. Алардын бири «Балалы кайрыктары» аттуу симвониялык сүрөттөмөсү. Бул чыгармасында композитор бала кезинен жан дүйнөсүнө жакын болгон элдик ырлардын комуз күүлөрүнүн үлгүлөрүн колдонгон. Симфониялык сүрөттөмөдөн биз жанга жагымдуу «Оп майда», «Жарамазан», «Ак тамак көк тамак» жана «Манас» темаларын уга алабыз.

Ыр үйрөтүү, ырдоо С. Жумалиев «БИШКЕГИМ»

1-куплет:

Ала-Тоого кыргыз коңгондо, 
Айланып сен жылдыз борборго. 
Ак жолтойлуу үйгө айландың, 
Арга барбы сүйбөй койгонго?! 

Кайырма:

Бишкегим, Бишкегим борборум сен, 
Бүтүндөй жүрөккө орнодуң сен. 
Бактылуу сеземин түшкө кирсең, 
Бар болгун, бар болгун, Бишкегим сен. 

2-куплет:

Көргөндөрдүн көзү күйгөн жер, 
Көкөлөтүп көбү сүйгөн жер. 
Келип сенден бакыт табышат, 
Кең дүйнөгө батпай жүргөндөр. 

3-куплет:

Тагдыр күтүп достук шаарындай, 
Жагыласың өмүр шамындай. 
Жүрөгүмдүн оту барында, 
Жүрө албаймын сени сагынбай.

Сабакты жыйынтыктоо жана бышыктоо үчүн суроолор:

1. Симфониялык музыка деген эмне?

2. Симфониялык оркестр деген эмне?

3. Симфониялык музыкадагы сүрөттөмөлөр деген эмне?

4. Дирижер деген ким?

5. Симфониялык музыка жаратуучулар ж-дө эмнелерди айтып бере аласыңар?

6. «Насаат ырын» ырдоодо эмнени түшүндүңөр?

Үй тапшырма:

1. Теманы кайталоо, М.Бегалиевдин өмүрү жана чыгармачылыгы ж-дө окуп келүү.

2. «Насаат ыры» чыгармасын жаттоо.

3. Кыргыз композиторлору ж-дө окуп келүү.

Баалоо:

ТЕКШЕРИЛДИ:

ОББ:_________ _______________

“____”-________ 20___-жыл

Сабактын жүрүшү: Окуучулар менен өткөн сабактагы темаланы жана ырды

кыскача кайталайбыз. «БИШКЕГИМ».

Жаңы тема: « Симфониялык музыка жана анын аспаптары.

Симфониялык музыка жана анын аспаптары-байыркы Грецияда орхестра деп театр сахнасынын алдындагы жарым тегерек аянтча аталган. Ал аянтчада бардык оюндарга катышуучу хор турган. Кийин музыкалык чыгарманы биргелешип аткаруучу музыкалык коллективди оркестр деп атай башташкан. Музыканттардын мындай коллективдери 16-кылымда пайда боло баштаган. Буга чейин деле музыканттар биргелешип бат-бат чогулуп турушкан, бирок алардын туруктуу курамы болгон эмес. Алар диний ырым-жырымдарды өткөрүү учурунда, ыр-доодо, бийлөөдө, аскер параддарында музыка ойношуп, так ыргактуу күүлөрдү аткарышкан.Угуучулар алдында музыкалык ар түрдүү чыгармаларды аткаруучу музыканттар коллективинин туруктуу курамы калыптанганда гана оркестр пайда болгон. Төрт жүз жылдан бери оркестрлер өзүнүн түрүн бир канча жолу өзгөртүп келди. Курамындагы музыкалык аспаптарга жараша: симфониялык, кыл аспаптар, үйлөмө жана урма аспаптар оркестри делип ар түрдүү аталды. Оркестрдин музыкасы эл ичинде да зор сүймөнчүлүккө ээ болуп, элдик ар түрдүү оркестрлер түзүлгөн. Эстрадалык музыканын таралышы менен эстрадалык оркестри белгилүү боло баштады. Аспаптарынын курамы жагынан симфониялык оркестр байыраак келет. Андагы аспаптар: кыл аспаптары - скрипка, альт, виолончель жана контрабас, жыгачтан жасалган үйлөмө аспаптар - флейта, кларнет, гобой, фагот, жез үйлөмө аспаптар - труба, валторна, тромбон жана туба, ар түрдүү урма аспаптар - барабан, литавра, коңгуроо, үч бурчтук түрүндөгү аспаптар - ксилофон, металлофон жана башкалар.Оркестрди дирижёр башкарат. Ал эч кандай сөз сүйлөбөй туруп эле музыканттарды өзү каалагандай ойното алат. Дирижёр колдун атайын иштелип чыккан шилтөө, жаңсоо кыймылы аркылуу оркестр менен сүйлөшөт. Жардамчысы болуп кичинекей таякча кызмат кылат. Дирижёр таякчаны шилтээри менен бардык аспаптар анын эркине баш ийип, уккулуктуу бир музыкалык чыгарманы аткара башташат. Бирок жүздөн ашуун музыканттарга багыт берүү анын милдеттеринин бирөө гана. Дирижёр оркестрдин көркөм жетекчиси да болуп эсептелет. Оркестр аркылуу ал өзүнүн музыкалык түшүнүк-ойлорун жүзөгө ашырат.

Ыр үйрөтүү «Жаңы жылды тосолу» авт: Каныкей Эралиева

Жаштар дагы карылар,

Кубангыла баарыңар.

Жаңы жылдын өзүнчө,

Айтып бүткүс шаңы бар

Айтып бүткүс шаңы бар

Биз да добуш кошолу,

Күлкү менен шат менен,

Жаңы жылды тосолу.

Жүрөк эргип кагылып,

Санаа жеткис жаңылык.

Кирип келет аздан соң,

Жаңы жылым жаңырып,

Жаңы бакыт ачылып.

Үндү бийик созолу,

Күлкү менен шат менен,

Жаңы жылды тосолу.

Жүрөк эргип кагылып,

Санаа жеткис жаңылык.

Кирип келет аздан соң,

Жаңы жылым жаңырып,

Жаңы бакыт ачылып.

Үндү бийик созолу,

Күлкү менен шат менен,

Жаңы жылды тосолу.

Алгыла ыр кесени,

Азыр ырдын кезеги.

Соолубасын өмүрлөр,

Соо жүрөлү дешели,

Соо жүрөлү дешели

Биз добуш кошолу,

Күлкү менен шат менен,

Жаңы жылды тосолу.

Сабактын жыйынтыктоо жана бышыктоо үчүн суроолор:

1. Симфониялык музыка деген эмне?

2. Симфониялык оркестр деген эмне?

3. Симфониялык музыкадагы сүрөттөмөлөр деген эмне?

4. Дирижер деген ким?

5. Симфониялык музыка жаратуучулар ж-дө эмнелерди айтып бере аласыңар?

6. «Насаат ырын» ырдоодо эмнени түшүндүңөр?

Үй тапшырма:

1. Теманы кайталоо, М.Бегалиевдин өмүрү жана чыгармачылыгы ж-дө окуп келүү.

2. «Насаат ыры» чыгармасын жаттоо.

3. Кыргыз композиторлору ж-дө окуп келүү.

ТЕКШЕРИЛДИ:

ОББ:_________ _______________

“____”-________ 20___-жыл

7-клБаалоо:77

77кл «»77

ТЕКШЕРИЛДИ:

ОББ:_________ _______________

“____”-________ 20___-жыл

Сабактын жүрүшү: Окуучулар менен өткөн сабактагы темаларды жана ырларды

кайталайбыз. Б.Борбиев «Замандаш», Жебе тобу «Насаат ыры»,

Кыз-Бурак тобу «Практикант агай».

Жаңы тема: «Европалык үйлөмө жана урма аспаптар»

Музыкалык үйлөмө жанеа урма аспаптар - адамдын катышуусу менен белгилүү ыргактагы жана туруктуу бийиктиктеги добуштарды чыгаруучу элдик аспаптар. Ар бир музыкалык аспаптын өзүнө таандык добуштук тембри (боёгу), динамикалык чеги, белгилүү диапазону болот. Музыкалык аспаптардын добушу аспаптарды жасоодо колдонулган материалдын сапатына, аспаптын формасына, үн чыгаруу ыкмаларына (мисалы, пиццикато, флажолет) жараша болот. Муз. Аспаптар элдик жана профессионалдык болуп бөлүнөт. Элдик муз. аспап бир элге (улутка), кээде этностук, тарыхый, маданий байланышы бар элдерге таандык болот. Мисалы: бандура Украинада, пандури жана чонгури Грузияда гана болсо, гусли, сопель, жалейка, волынка орустарда, украиндерде, белорустарда да бар; саз, тар, зурна Азербайжан, Ариенияда болсо, Өзбекистан менен Тажикстандын көп аспаптары окшош. Россияда байыртан элдик музыкалык аспаптар ансамблдери (гуслярлар, гудошниктер, домбрачылар) болгон. 19- кылымдын аягында В.В.Андреев, С.И.Налимов, Ф.С.Пассербский, Н.П.Фомин кээ бир орус муз. аспаптарды (балалайка, гусли жана башка) өркүндөтүп, анын негизинде эл аспаптар оркестирлери түзүлгөн. Мурдагы Союздук республикаларда да байыртан келе жаткан улуттук муз. аспаптар бар. Профессионалдык музыкалык аспаптарга симфония (опералык), үйлөмө жана эстрада оркестринин аспаптары кирет. Профессионалдык аспаптар элдик музыкалык аспаптардан келип чыккан. Музыкалык аспаптардын өнүгүшү адамзат коомунун, анын маданиятынын, музыкасынын, аткаруу өнөрүнүн өркүндөшүнө байланыштуу. Ошол себептүү кээ бир музыкалык аспаптар өзүнүн алгачкы түрүн өзгөртпөй биздин заманга жетсе, көпчүлүгү өзгөрүп, кээ бири акырындап жоюлуп, ордуна жаӊы асапап пайда болду. Добуш чыгаруу өзгөчөлүктөрүнө карай муыкалык аспаптар үйлөмө (флейта, кларнет, гобой, труба, валторна, сурнай, керней, чоор жана башка), кылдуу чертме (арфа, гитара, балалайка, дутар, домбра, комуз), урма (барабан, литавра, ксилофон, дойра) жана башка болуп бир нече топко бөлүнөт. Азыркы кезде электр музыкалык аспаптар кеӊири жайылган (электр- гитара, электр- балалайка, электр- комуз). Эзелтен бери муундан муунга өтүп келе жаткан кыргыз комузу да совет доорунда өркүндөп, жаӊыланып, ошонун негизинде кыргыздын тунгуч эл аспаптар оркестрин П.Шубин, комузчулар ансамблин А.Огомбаев түзгөн.

Ыр үйрөтүү «Жаңы жылды тосолу» авт: Каныкей Эралиева

жана ырдоо:

Жаштар дагы карылар,

Кубангыла баарыңар.

Жаңы жылдын өзүнчө,

Айтып бүткүс шаңы бар

Айтып бүткүс шаңы бар

Биз да добуш кошолу,

Күлкү менен шат менен,

Жаңы жылды тосолу.

Жүрөк эргип кагылып,

Санаа жеткис жаңылык.

Кирип келет аздан соң,

Жаңы жылым жаңырып,

Жаңы бакыт ачылып.

Үндү бийик созолу,

Күлкү менен шат менен,

Жаңы жылды тосолу.

Жүрөк эргип кагылып,

Санаа жеткис жаңылык.

Кирип келет аздан соң,

Жаңы жылым жаңырып,

Жаңы бакыт ачылып.

Үндү бийик созолу,

Күлкү менен шат менен,

Жаңы жылды тосолу.

Алгыла ыр кесени,

Азыр ырдын кезеги.

Соолубасын өмүрлөр,

Соо жүрөлү дешели,

Соо жүрөлү дешели

Биз добуш кошолу,

Күлкү менен шат менен,

Жаңы жылды тосолу.

Сабакты жыйынтыктоо жана бышыктоо үчүн суроолор:

1. Симфониялык музыка деген эмне?

2. Симфониялык оркестр деген эмне?

1. Симфониялык музыкадагы сүрөттөмөлөр деген эмне?

2. Дирижер деген ким?

3. Симфониялык музыка жаратуучулар ж-дө эмнелерди айтып бере аласыңар?

Үй тапшырма:

1. Темаларды кайталоо.

2. «Жаңы жылды тосолу» чыгармасын жаттоо.

3. Кыргыз композиторлору ж-дө окуп келүү.

Баалоо:

ТЕКШЕРИЛДИ:

ОББ:_________ _______________

“____”-________ 20___-жыл

2-чейрек 7-кл «_____»_____________20___-жыл

Сабактын жүрүшү: «Концерт сабак»

1. КРнын мамлекеттик Гимни.

2. «Замандаш»

3. «Бишкегим»

4. «Жаңы жылды тосолу»

5. «Көк жылгаяк»

Мындан сырткары окуучулар өз каалоолору менен кыргыз обончуларынын ырларынан аткарып беришет.

Концерт сабака атайын мугалимдер да чакырылат, алар балдардын чыгармачылыгын талантын баалап беришет.

Үй тапшырма: Чейрек ичи өтүлгөн темаларды кайталоо, ырларды жатоо, ырдоо,

бышыктоо.

ТЕКШЕРИЛДИ:

ОББ:_________ _______________

“____”-________ 20___-жыл