Урок по учебному предмету "Белорусская литература" - Мой родны кут

• Даты і падзеі
• Вялікая вуліца
• Тое-сёе з геаграфіі

10

У якім годзе футбольны клуб БАТЭ у трэці раз стаў чэмпіёнам Беларусі?

• 1) 2004 г.
• 2) 2005 г.
• 3) 2006 г.
• 4) 2007 г.

_________________________________________

Віктар Ганчарэнка –

галоўны трэнер ФК БАТЭ

Адказ

• У 2006 г.

____________

Футбольны клуб БАТЭ (Барысаў)

20

Калі Барысаву было нададзена магдэбургскае права?

• 1) 1102 г.
• 2) 1563 г.
• 3) 1792 г.
• 4) 1812 г.

_____________________

Герб г. Барысава. Зацверджаны рашэннем сесіі Барысаўскага гарадскога Савета № 16 ад 29 студзеня 1999 г.

_________________

Герб Барысава з прывілея 1792 г.

Адказ

• У 1563 г.

____________

Барысаў і ваколіцы на карце Вялікага княства Літоўскага. 1613 г.

30

Калі ў Барысаў прыйшоў першы цягнік?

• 1) 1861 г.
• 2) 1871 г.
• 3) 1899 г.
• 4) 1905 г.

_____________________

Чыгуначны вакзал у Барысаве

Адказ

• У 1871 г.

__________________________________________

Чыгуначны вакзал у Барысаве. 1871 г.

40

Калі выйшаў першы нумар барысаўскай газеты “Адзінства”?

• 1) 1918 г.
• 2) 1920 г.
• 3) 1941 г.
• 4) 1991 г.

____________________

Рэдакцыя газеты “Адзінства”

Адказ

• У 1918 г.

__________________________

Першы нумар газеты «Известия Борисовского Совдепа» (менавіта так спачатку называлася газета «Адзінства»)

_____________________________

Газета «Адзінства». 2018 г.

50

У якім годзе нарадзіўся 100-тысячны барысаўчанін?

• 1) 1950 г.
• 2) 1975 г.
• 3) 1990 г.
• 4) 2000 г.

______________________________________________

Барысаўскі радзільны дом

Адказ

• У 1975 г.

1975 г.

2010 г.

_____________________________

Юныя барысаўчане

10

Што да пачатку 60-х гг. ХХ ст. размяшчалася на месцы сучаснай Цэнтральнай плошчы і прылеглай да яе частцы праспекта Рэвалюцыі?

• 1) парк
• 2) стадыён
• 3) вайсковая часць
• 4) аўтавакзал

Адказ

• Стадыён.

20

Назавіце паэта, нашага земляка, аўтара верша «Праспект Рэвалюцыі», з якога ўзяты наступныя радкі:

У каждого есть лучшая улица,

Я среди боли и вечных тревог

Всегда вспоминаю проспект Революции,

Который сквозь жизнь мою властно пролёг.

• 1) Міхась Клімковіч
• 2) Леанід Рашкоўскі
• 3) Міхась Стрыгалёў
• 4) Вадзім Барысаў

______________________________________

Праспект Рэвалюцыі ў г. Барысаве

Адказ

• Леанід Рашкоўскі.

________________

Леанід Рашкоўскі

30

Як называўся кінатэатр, адкрыты ў пачатку ХХ ст. у Нова-Барысаве на праспекце князя Трубяцкога?

• 1) «Бярэзіна»
• 2) «Вікторыя»
• 3) «Гігант»
• 4) «Люкс»

___________________

У гэтым невялікім будынку па вул. Дзяржынскага, д. 63 у 1910 г. быў адкрыты першы ў горадзе кінатэатр «Ліра»

Адказ

• «Люкс».

___________

Кінатэатры Барысава

40

Зараз на гэтым месцы па праспекту Рэвалюцыі – гасцініца “Бярэзіна”. А што размяшчалася тут у гады Вялікай Айчыннай вайны?

• 1) канцлагер для ваенапалонных
• 2) яўрэйскае гета
• 3) падпольны шпіталь
• 4) радзільны дом

________________________________________

Гасцініца «Бярэзіна»

Адказ

• Падпольны шпіталь.

_________________________________

Гасцініца “Бярэзіна”

50

Чаму галоўная вуліца Нова-Барысава была названа менавіта ў гонар мінскага губернатара князя Трубяцкога?

• 1) ён нарадзіўся ў Барысаве
• 2) ён валодаў землямі вакол Барысава
• 3) ён прапанаваў аб’яднаць пасад Нова-Барысаў з горадам Барысаў
• 4) ён фінансаваў забудову праспекта

_______________________________________

Мінскі губернатар

князь Мікалай Трубяцкі (1836 – 1902)

Адказ

• Ён прапанаваў аб’яднаць пасад Нова-Барысаў з горадам Барысаў.

________________________

Праспект князя Трубяцкога.

Пачатак ХХ ст.

10

Якое месца па колькасці жыхароў займае Барысаў сярод іншых гарадоў Беларусі?

• 1) 6
• 2) 7
• 3) 8
• 4) 9

________________________________________

Футбольны стадыён «Барысаў-арэна»

Адказ

№ п/п

Горад

1

2

Колькасць жыхароў (2009 г.)

МІНСК

ГОМЕЛЬ

1 836 808

3

482 652

МАГІЛЁЎ

4

ВІЦЕБСК

358 279

5

6

ГРОДНА

347 928

БРЭСТ

327 540

7

309 764

БАБРУЙСК

8

БАРАНАВІЧЫ

215 092

9

168 240

БАРЫСАЎ

10

ПІНСК

147 381

130 355

20

Назавіце самую вялікую раку, якая пачынаецца і заканчваецца на Барысаўшчыне.

• 1) Сха
• 2) Мужанка
• 3) Бродня
• 4) Гайна

Адказ

• Рака Сха.

___________________________

Рака Сха

30

З плошчай якой еўрапейскай краіны можна параўнаць плошчу Барысаўскага раёна?

• 1) Андора
• 2) Бельгія
• 3) Грэцыя
• 4) Люксембург

Адказ

• Люксембург.

Плошча некаторых краін Еўропы

Краіна

Плошча (тыс. кв. км)

Андора

0,5

Люксембург

2,6

Бельгія

30,5

Грэцыя

131,9

• Плошча Барысаўскага раёна – 3 тыс. кв. км.

40

Назавіце дліну ракі Бярэзіна.

• 1) 550 км
• 2) 613 км
• 3) 840 км
• 4) 1225 км

_________________

Рака Бярэзіна

Адказ

Назва ракі

Дліна ракі ў межах краіны, км

Днепр

Агульная дліна ракі, км

696

Бярэзіна

613

2201

Прыпяць

Сож

613

561

483

761

Нёман

648

459

Заходняя Дзвіна

334

937

Вілія

1020

276

Заходні Буг

134

498

772

50

Назву якога возера на Барысаўшчыне можна перакласці як “лужына”, “балота”?

• 1) Сялява
• 2) Палік
• 3) Судобле
• 4) Свір

Адказ

• Палік.

• Транспарт
• Славутыя землякі
• «…и поставил град во своё имя»

20

11 сакавіка 1868 г. цар Аляксандр ІІ зрабіў рэзалюцыю на адным з дакументаў: “Исполнить по мнению меньшинства”, пасля чаго ў Барысаве праз тры гады з’явілася гэта.

• 1) таксі
• 2) чыгунка
• 3) мост праз Бярэзіну
• 4) прыстань

_________________________

Аляксандр ІІ

Адказ

• Чыгунка.

40

Калі ў Барысаве пачаўся рэгулярны аўтобусны рух?

• 1) 1900 г.
• 2) 1925 г.
• 3) 1950 г.
• 4) 1965 г.

__________________________________________

Вуліца Гагарына

Адказ

• У 1925 г.

_________________________

На аўтобусных прыпынках “Аўтавакзал” і “Чыгуначны вакзал”

60

Дзе на Барысаўчыне знаходзіцца адзіная дзеючая зараз вузкакалейная чыгунка?

• 1) Чэрнеўка
• 2) Прыяміна
• 3) Ганцавічы
• 4) Зембін

Адказ

• Каля пасёлка Ганцавічы.

______________________________

Вузкакалейная чыгунка ў Ганцавічах абслугоўвае мясцовае торфабрыкетнае прадпрыемства

80

У 1805 г. гэтае гідратэхнічнае збудаванне дазволіла барысаўчанам пры жаданні ажыццявіць падарожжа па рэках ад Балтыйскага мора да Чорнага. Назавіце яго.

• 1) шлях “з варагаў у грэкі”
• 2) Бярэзінская водная сістэма
• 3) спрамленне русла Бярэзіны
• 4) абвадны канал вакол возера Палік

Адказ

• Бярэзінская водная сістэма.

____________________

Сучасны стан аднаго са шлюзаў на Вербскім канале

100

Менавіта гэты аб’ект у Барысаве Ленін патрабаваў у 1920 г. хутчэй аднавіць, каб нармалізаваць працу чыгуначнага транспарту. Што гэта за аб’ект?

• 1) вакзал
• 2) паравознае дэпо
• 3) мост праз Бярэзіну
• 4) вугальны склад

__________________________________________

Разбураны Барысаў. 1920 г.

Адказ

• Чыгуначны мост праз Бярэзіну.

_____________________________________________________________

Чыгуначны мост праз Бярэзіну, узарваны палякамі. 1920 г.

20

Гэта – вядомы беларускі паэт, драматург, перакладчык. Ён з’яўляецца аўтарам слоў Гімна БССР, а таксама адным з сааўтараў Дзяржаўнага гімна Рэспублікі Беларусь. Хто ён?

• 1) Міхаіл Клімковіч
• 2) Аляксандр Сакалоў
• 3) Ізі Харык
• 4) Вадзім Барысаў

Адказ

• Міхаіл Клімковіч.

_______________

Міхась і Марыя Клімковічы. Сярэдзіна

1920-х гг.

40

Назавіце дзяржаўнага дзеяча Рэспублікі Беларусь, старшыню Федэрацыі прафсаюзаў Беларусі, які ў 1985 – 1995 гг. быў дырэктарам швейнай фабрыкі ў Барысаве.

• 1) Леанід Пятровіч Козік
• 2) Васіль Ігнацьевіч Бургун
• 3) Віктар Аляксандравіч Гумінскі
• 4) Мікалай Іванавіч Лобач

________________________________________

Швейная фабрыка ў Барысаве

Адказ

• Леанід Пятровіч Козік.

___________________________________________

Музей гісторыі прафсаюзнага руху Беларусі

60

Барысаўскі ўрач, майстар спорту міжнароднага класа па альпінізму, у 1998 г. першым з беларусаў пакарыў Эверэст. Назавіце яго.

• 1) Алег Логвін
• 2) Дзмітрый Сіняк
• 3) Аляксей Абалмасаў
• 4) Віктар Кульбачэнка

_________________________________________

Гара Эверэст (Джамалунгма)

Адказ

• Віктар Кульбачэнка.

____________________________________

Віктар Кульбачэнка

80

Назавіце прозвішча барысаўскага прадпрымальніка, калекцыянера, які ў пачатку ХХ ст. сабраў самы вялікі ў Еўропе збор па гісторыі напалеонаўскіх войн. У час святкавання Дня беларускай пісьменнасці ў 2008 г. яго прозвішча было нададзена Цэнтральнай раённай бібліятэцы.

• 1) Свіда
• 2) Слізень
• 3) Каладзееў
• 4) Лур’е

________________________________

Барысаўская цэнтральная раённая бібліятэка

Адказ

• Іван Хрысанфавіч Каладзееў.

__________________________

Адкрыццё мемарыяльнай дошкі ў гонар І. Каладзеева на будынку цэнтральнай раённай бібіліятэкі. 2008 г.

100

Выключны выпадак у гады Вялікай Айчыннай вайны – у адзін дзень Героямі Савецкага Саюза сталі два браты, нашы землякі. Назавіце іх.

• 1) Адамовічы
• 2) Мазо
• 3) Вайнрубы
• 4) Кламбоцкія

____________________________________

Памятны знак у гонар барысаўчан – Герояў Савецкага Саюза

Адказ

• Матвей і Яўсей Вайнрубы.

20

Якімі плямёнамі, згодна з гістарычнымі крыніцамі, быў заселены князем Барысам заснаваны ім горад на Бярэзіне?

• 1) дрыгавічамі
• 2) прусамі
• 3) вяцічамі
• 4) яцвягамі

__________________

Расійскі гісторык Васіль Тацішчаў і яго “Гісторыя Расійская”

Адказ

• Яцвягамі.

______________________________

Яцвягі

40

Як вядома, у Іпацьеўскім летапісу Барысаў упершыню згадваецца пад 1102 г. А ў якім годзе ён названы ў Лаўрэнцьеўскім летапісу?

• 1) 1110 г.
• 2) 1127 г.
• 3) 1240 г.
• 4) 1268 г.

__________________________________________

Старонка

Лаўрэнцьеўскага летапісу

Адказ

• У 1127 г.

________________

Лаўрэнцій, манах Пячэрскага манастыра, які напісаў Лаўрэнцьеўскі летапіс.

Карціна мастака В. Важаева

60

Полацкі князь Барыс меў яшчэ адно імя. Назавіце яго.

• 1) Святаполк
• 2) Васіль
• 3) Рагвалод
• 4) Глеб

___________________________________

Помнік князю Барысу. Скульптар А. Арцімовіч. 2002 г.

Адказ

• Рагвалод.

__________________

Князь Барыс-Рагвалод Усяславіч едзе на княжанне ў Полацк. Мініяцюра Радзівілаўскага летапісу

80

Назавіце колькасць жыхароў Барысава ў ХІІ – ХІІІ стагоддзях.

• 1) 780 – 850 чалавек
• 2) каля 1000 чалавек
• 3) 2 – 3 тысячы чалавек
• 4) 5 тысяч чалавек

________________

Рэшткі Барысаўскага замка

Адказ

• 780 – 850 чалавек.

________________

Стара-Барысаў. Агульны выгляд на гарадзішча, дзе быў заснаваны Барысаў.

100

На геаграфічнай карце 1595 года паказаны аб’ект, ад якога, магчыма, паходзіць назва нашага горада. Назавіце гэты аб’ект.

• 1) Барысаў камень
• 2) вёска Барысаўка
• 3) рака Барыса
• 4) гара Барысаўская

_______________________

Залатое скроневае кольца ХІІ – ХІІІ стст. з раскопак у Стара-Барысаве

Адказ

• Рака Барыса.

_____________

Князь Барыс. Мастак

М. Рыжы

• Назвы ранейшыя і сучасныя
• Дзе гэта вуліца...
• Навальніца 12-га года

100

• 1) Лапаціна
• 2) 3-га Інтэрнацыянала
• 3) авіяпалка «Нармандыя – Нёман»
• 4) Чапаева

Гэта вуліца раней называлася Андрэеўскай, а як зараз?

Адказ

• Вуліца імя авіяпалка «Нармандыя – Нёман».

____________________________

Вуліца імя авіяпалка “Нармандыя – Нёман” у раёне завода агрэгатаў

200

Зараз гэты ўнівермаг на Цэнтральнай плошчы называецца “Дом гандлю”. А як ён называўся да канца 80-х гг. ХХ ст.?

• 1) «Цэнтральны»
• 2) «Кастрычнік»
• 3) «Барысаў»
• 4) «Мір»

Адказ

• Універмаг «Мір».

300

У гэтым будынку працяглы час размяшчаўся Дом дзіцячай і юнацкай творчасці. А што ў ім было ў пачатку ХХ стагоддзя?

• 1) гарадская турма
• 2) магазін
• 3) сінагога
• 4) жылы дом

Адказ

• Сінагога.

______________________________

Дом дзіцячай і юнацкай творчасці (былы Дом піянераў)

400

Старажылам горада гэта прадпрыемства вядома як фабрыка “Прафінтэрн”. А як яна называецца зараз?

• 1) швейная фабрыка
• 2) папяровая фабрыка Дзяржзнака
• 3) камбінат прыкладнога мастацтва
• 4) завод агрэгатаў

______________________

У адным з цахоў фабрыкі “Прафінтэрн”. 1970-я гг.

Адказ

• 1902 – адкрыццё папяровай фабрыкі «Папірус»
• 1925 – фабрыка атрымала назву «Прафінтэрн»
• 1992 – унітарнае прадпрыемства «Папяровая фабрыка» Дэпартамента Дзяржаўных знакаў (Дзяржзнак) Міністэрства фінансаў Рэспублікі Беларусь

500

Да 1978 г. гэта вёска насіла назву Сморкі, а якую зараз?

• 1) Зорычы
• 2) Крынічка
• 3) Садоўшчына
• 4) Светлы Гай

Адказ

• Зорычы.

___________________

Зорычы.

Свята-Успенская царква

Дзе гэта вуліца…

100

На гэтай вуліцы яшчэ ў пачатку ХІХ ст. сяліліся салдаты, якія скончылі службу. Ваенны “матыў” прысутнічае ў яе назве і зараз. Назавіце вуліцу.

• 1) Партызанская
• 2) Гвардзейская
• 3) Чырвонаармейская
• 4) Чырвонасцяжная

___________________________________________

Слабодка ў Барысаве. Пачатак ХХ ст.

Адказ

• Вуліца Чырвонаармейская.

_________________________

Вуліца Чырвонаармейская

Дзе гэта вуліца…

200

Назавіце першую назву, якую насіла вуліца Чапаева.

• 1) Кацярынінская
• 2) Савуцінская
• 3) Хітрыкаўская
• 4) Мільённая

___________________________

Вуліца Чапаева

Адказ

• Вуліца Хітрыкаўская.

________________________

_________________________________

Сям’я Хітрыка

В. І. Чапаеў

Дзе гэта вуліца…

300

У гэтым будынку па вуліцы 3-га Інтэрнацыянала, пабудаваным у канцы ХІХ ст., увесь час размяшчалася толькі гэта.

• 1) рэстаран
• 2) пошта
• 3) банк
• 4) аптэка

Адказ

• Аптэка.

___________________

Аптэка

на вуліцы

3-га Інтэрнацыянала

Дзе гэта вуліца…

400

Гэта вуліца захавала назву вёскі, жыхары якой здаўна займаліся вытворчасцю смалы і выпальваннем вугалю аж да сярэдзіны ХХ ст. Што гэта за вёска?

• 1) Юшкевічы
• 2) Гара
• 3) Дымкі
• 4) Печы

___________________________________________

Смалакурня. Канец ХIХ – пачатак ХХ ст.

Адказ

• Дымкі.

_________________

Вуліца Дымкі

Дзе гэта вуліца…

500

Менавіта з гэтай вуліцы пачаўся Барысаў пасля таго, як быў перанесены на новае месца ў ХІV – XV стст. Як гэта вуліца называецца зараз?

• 1) Камінскага
• 2) Берагавая
• 3) Дзяржынскага
• 4) Камсамольская

_______________________________________

Барысаў вітае гасцей

Адказ

• Вуліца Камінскага.

____________________

Вуліца Камінскага

Навальніца 12-га года

100

Якое месца на правым беразе ракі Бярэзіна ў Барысаве можна назваць “страляючым”?

• 1) вуліца Чырвонаармейская
• 2) помнік экіпажу Паўла Рака
• 3) ваенны гарадок Лядзішча
• 4) Батарэі

Адказ

• Батарэі.

Навальніца 12-га года

200

Гэты вядомы французскі пісьменнік, аўтар рамана “Чырвонае і чорнае”, быў інтэндантам у арміі Напалеона.

• 1) Аляксандр Дзюма
• 2) Эміль Заля
• 3) Жорж Сіменон
• 4) Стэндаль

Адказ

• Стэндаль.

Навальніца 12-га года

300

Менавіта ваколіцы гэтай вёскі выбраў Напалеон для падманнага будаўніцтва маста, каб адцягнуць увагу рускай арміі ад пераправы пад Студзёнкай.

• 1) Вялікае Стахава
• 2) Вялікая Ухалода
• 3) Чарневічы
• 4) Глівін

___________________________________________

П. Гес. Пераправа праз Бярэзіну

Адказ

• Вялікая Ухалода.

______________

В. Косак. Адступленне Напалеона з Расіі

Навальніца 12-га года

400

Ён першым ўварваўся ў захоплены французамі Барысаў. Пра яго паэт Васіль Жукоўскі пісаў, што ён

“ где ни пролетит

с крылатыми полками,

там брошен в прах и меч, и щит,

и устлан путь врагами”.

• 1) Аляксандр Сяславін
• 2) Мацвей Платаў
• 3) Пётр Карнілаў
• 4) Яфім Чапліц

__________________________________

Помнік у в. Студзёнка на месцы пераправы напалеонаўскіх войск

Адказ

• Аляксандр Сяславін.

______________________________

Аляксандр Сяславін

(1780 – 1858)

Навальніца 12-га года

500

Менавіта яго рускае камандаванне абвінаваціла ў марудных дзеяннях па захопу пераправы пад Студзёнкай, а Напалеон прама заявіў, што яго падмануў.

• 1) генерал Ламберт
• 2) генерал Вітгенштэйн
• 3) адмірал Чычагоў
• 4) генерал Сабанееў

_____________________________________

Помнік рускім воінам на Брылёўскім полі

Адказ

• Адмірал Чычагоў.

_________________________________

Адмірал

Павел Васільевіч Чычагоў

(1765 – 1849)

• Лошніца
• Архітэктура
• Масты
• Сейбіты праўды
• Прамысловасць

Назавіце знакамітага беларускага ўрача-афтальмолага, члена-карэспандэнта Акадэміі навук Беларусі, Героя Сацыялістычнай Працы, родам з Лошніцы.

Адказ

• Таццяна Васільеўна Бірыч.

________________________

Прафесар Таццяна Васільеўна Бірыч з дачкой

Тамарай Андрэеўнай Бірыч. 1970 г.

Гэты аб’ект вышынёй 27 м, пабудаваны ў канцы 20-х гг. ХХ ст., доўгі час быў самым высокім збудаваннем горада. Аўтарам яго праекта быў той жа самы архітэктар, які пабудаваў знакамітую тэлевежу на Шабалаўцы ў Маскве. Назавіце гэты аб’ект і прозвішча архітэктара.

_____________________________

Тэлевежа на Шабалаўцы ў Маскве

Адказ

• Воданапорная вежа, узведзеная па праекту архітэктара Уладзіміра Шухава (Шухаўская вежа).

__________________

Уладзімір Шухаў

Гісторык-краязнаўца граф Яўстафій Тышкевіч у кнізе «Апісанне Барысаўскага павета», якая была выдадзена ў Вільні ў 1847 годзе, пісаў: «...каб з першымі вясновымі паводкамі вадзіць суды да Дзвіны, у мінулым 1846 г. пабудаваны пры горадзе Барысаве на рацэ Бярэзіне мост коштам 15.000 рублёў срэбрам». У чым асаблівасць гэтага маста?

________________________

Яўстафій Тышкевіч

Адказ

• Гэты мост быў развадным.

_______________

Развадны мост праз Бярэзіну. Пачатак ХХ ст.

Ён – актыўны ўдзельнік паўстання 1863 г. у Мінскай губерні. Пасля яго падаўлення эмігрыраваў у Еўропу, дзе стаў знакамітым дзеячом міжнароднага рабочага руху. Яго подпіс стаіць пад пісьмом да Карла Маркса з просьбай прадстаўляць Рускую секцыю ў Генеральным Савеце 1-га Інтэрнацыянала ў Лондане. У гонар гэтага нашага земляка ў Барысаве названа вуліца. Пра каго ідзе гаворка?

Адказ

• Антон Данілавіч Трусаў.

_______________________________________

____________________

Вуліца імя А. Трусава ў Барысаве

Пісьмо, напісанае

А. Трусавым. 1882 г.

У канцы ХІХ – пачатку ХХ ст. гэта прадпрыемства называлі гутай. А як яго называюць зараз?

Адказ

• Хрустальны завод.