ОҚО. Ордабасы ауданы
«Ынтымақ» жалпы орта мектебі
Дене шынықтыру пәні мұғалімі
Карабаев Жанибек Архабаевич
Өтілетін сыныбы: 3 «Е»
Өтілетін мерзімі:19.12.2016 ж.
С А Б А Қ Т Ы Ң Ж О С П А Р Ы
І. Сабақтың тақырыбы: Шахмат ойын ережесі.
ІІ. Сабақтың мақсаты:
А) Білімділік: өнер,ғылым,спорт-бұлардың бәрі байланыса келіп, ақыл-ой дарындылықтың формасына айналатынын оқушыларға түсіндіру.
Б) Тәрбиелік: оқушыларды шахматта ойнаушының ерік-жігері, қиялы ұстамдылыққа тәрбиелеу.
В) Дамытушылық: оқушыларды шахмат ойнауда жан-жақты үйлесімді ойлауды дамыту.
ІІІ. Сабақ өтетін орын: Мектеп сыныбында.
IV. Сабақтың көрнекілігі: шахмат тақтасы.
Сабақтың барысы мен мазмұны:
| Сабақтың мазмұны | Өтілетін уақыт | Сабақ барысында |
Дайындық бөлімі | І.Оқушылармен сәлемдесу, журнал бойынша тексеру Жаңа сабақтың мақсатын түсіндіру. Жалпы дамыту жаттығуларын жасату. 1-4рет басты оң жаққа айналдыру 5-8 рет сол жаққа айландыру. Қолды иықтың үстіне қойып 1-4 алға қарай,5-8 артқа қарай айналдыру. 4.Екі қолды айналдыру.1-4 алға қарай,5-8 артқа қарай Б.Қ. тұрыс орташа. а) Екі қолды алдыға созып тұру 1-4 рет. ә) Бундарды ішкі жағына қарай айналдыру 5-8. Дәл солай сыртқа қарай айналдыру. 5.Тұрыс екі аяқты алшақ қойып алдыға қарай еңкейіп 2 қолды жанға жазу. а) Дәл осылай оңға қарай. 6. Тұрысы орташа. Қолды алға созып 20-25 рет отырып тұру. 7. Тұрысы орташа. Қолды жоғары созып 5-8 рет бір орында биіктікке секіру. | 15 мин | Сабақты уақтылы бастау, тексеру кезінде сөйлеспеу.
Жаттығуларды дұрыс орындауды қадағалау. Бұйрықты орындау.
Шынтақтарды бүкпеу.
Қолды түзу ұстау.
Тізені бүкпеу.
Жерден дұрыс көтерілу. |
Негізгі бөлім | ІІ. Оқушыларға жаңа сабақтың мақсатын, мазмұнын, ережесін түсіндіру. Жаңа сабақ. Шахмат ойын ережесі. Шахмат ойынының арнаулы тақтасы бар. Ережесі. Ережесі өте қарапайым. Шахматқа тек екі ойыншы қатысады. Содан шахмат екі ойыншы арасында шахмат тақтасында ойнатылады. Ойын басталмай тұрып екі қарсыласқа өз иеліктеріне әрқайсысына қарама-қарсы түстес он алты ақ немесе қара тас бөлініп беріледі. Тастарды жеке жіктеп қарастыратын болсақ: бір патша (♔), бір уәзір (♛), екі тура (♖,♜), екі піл (♗,♝), екі ат (♘, ♞) және сегіз пешка (♙,♟). Ойынның басты мақсаты қарсыласының тастарын шақ келтірмей, патшаға мат қою. Ойын басталғанда король қанатындағы ат пен пілді тез жылжыта отырып, қысқа рокировка жасаған жөн, ол корольдің қауіпсіз жерге орналасуын және тұраның (ладья) ойынға тез шығуын қамтамасыз етеді. Ұтылып қалам-ау деп жүрексініп, ойындағы белгілеген жүрістен ешқашанда бас тартпау керек. Егер сол жүрісті мығым жүріс деп шешімге келген жағдайда қалайда жүру керек. Дебютте пешкалармен а3, а7, һ7 сияқты дәрменсіз жүрістер жасамаған дұрыс. Әрбір жүріс өзінің қимылына қарай фигураны мақсатпен жылжытатын немесе линия ашатын (тігінен, көлденеңінен және диагональ) жүріс болуы тиіс. Ойын барысында амалсыз жағдайда болмаса, бір фигурамен мақсатсыз бірнеше жүріс жасауға болмайды. Ол позицияның дамуына кедергі келтіреді. Ферзь барлық фигуралардың жүрісін жүре алады.
Король тақта үстінде кез-келген бағытта бір ғана шаршыға жүре алады.
Слон диогональ бойынша жүреді
Конь жолында тұрған кез-келген фигураның үстінен секіріп өте алады. Г әрпі бейнесінде жүреді.
Ладья горизонталь және вертикаль жолдармен тіке жүре алады.
ПЕШКА тұрған орнынан ілгері қарай бір ғана шаршы жүре алады. Бірінші жүрісте екі шаршы жүре алады. Терминдермен жұмыс
Шахмат кезеңдері: Дебют – (французша «басталу» деген сөз)- шахмат партиясының бастапқы кезеңі.Ол 10-15 жүрістен кейін аяқталады., нәтижесінде пешкалар мен фигуралар шайқасқа түсуге дайын жауынгерлік сапта тұрады. Миттельшпиль – (немісше Mittel -ортасы, Spiel -ойын ) ойынның ортасы, әдетте басты оқиғалар жүреді. Эндшпиль – (немісше Endspiel – ойынның соңы) партияның қорытынды сатысының аяқталуы. Жаттығу ойындары: Шахмат ойнау арқылы оқушылардың ой қабілетін арттыру. Екі немесе үш жүрісте мат қылу, алмастыру жүрісі, пат қылу жаттығулары.Ойынды қызықты өткізу. Екі жақты ойын.Жаттығуларды дамыту және жетілдіру.т.б. | 25 мин |
Оқушыларға шахмат жайында түсіндіру
Оқушыларға шахмат ережелерін түсіндіру
Оқушыларға шахмат ережелерін түсіндіру
Оқушыларға шахмат фигураларының жүрістерін түсіндіру
Оқушыларға шахмат фигураларының жүрістерін түсіндіру
Оқушыларға терминдермен таныстыру
Шахмат кезеңдерін үйрету
Оқушылардың дұрыс ойнауын қадағалау |
Қорытынды бөлім | ІІІ. Оқушыларға кеткен қателіктерін түсіндіру. Сабақты қорытындылау, үйге тапсырма беру. Сабаққа жақсы, ынталы қатысқан оқушыларға баға қою. Оқушылармен қоштасу. | 5 мин | Сабақтан кешікпей келуді оқушыларға ескерту. Белсене қатысқан оқушыларды атап өту, бағалау. |