Прогулка по луне

Tema: Aý näme üçin her hili formada bolýar?

Sapak

Gün we ýyldyzlar hakda

-Gün näme? (Ullakan alaw topy).

-Yyldyzlar näme?

-Näme üçin gün bize kiçijik tegelek ýaly görünýär?

- Näme üçin ýyldyzlar bize ownuk nokatlar ýaly görünýär?

-Gün biziň üçin näme döredýär? (Gündizligi).

-Yyldyzlar biri-birinden näme bilen tapawutlanýar? (Reňk, ululyk)

- Bu gün adamlaryň näme üçin Aýda ýaşamaýandygyny anyklamaly. Munuň üçin kosmos syýahatyna çykarys. Näme münüp uçarys? (Raketada, kosmos gämisinde)

-Bizi bizi näme diýip atlandyrarlar? ( kosmonawtlar).

- Syýahata gitmezden ozal toparymyzyň uçmaga taýýardygyny ýa-da ýokdugyny anyklamaly. Galyberse-de, kosmonawt köp, köp soraga jogap tapmalydyr:

Soraglar:

1 . Tebigat näme?

2. Tebigat haýsy toparlara bölünýär?

3. Janly tebigatyň mysallaryny getiriň.

4. Jansyz tebigat.

5. Tebigat janly-jandarlara näme häsiýet berýär? (ulalmak, nesil getirmek, hereket etmek, dem almak, ölmek)

6. Tebigatda janly-jandarlar üçin haýsy şertler zerur (howa, ýagtylyk, ýylylyk, suw, iýmit)

- Hasaplamany başlaň.

- Haýsy seneden başlaýarys? (10)

- Ses goşup: 10-9-8-7-6-5-4-3-2-1-başla!

-

Aýa has ýakynladyk.

Adam ýer ýüzünde peýda bolany bäri, Aý oňa syr bolup galýar. Gadymy döwürde adamlar gijäniň hudaýy hasaplap, aýa ybadat edipdirler. Häzirki wagtda onuň nämedigi hakda has köp zat bilýäris.

- Onda aý näme?

Aý ne ýyldyz, ne-de planetadyr. Aý Ýeriň tebigy hemrasydyr. Tebigat ýaradylandan bäri,Aý Ýeriň we öz okunyň daşyndan aýlanýar. Emma has haýal aýlanýar. Aý güni bolsa biziň iki hepdämize deňdir. Aý gijesi hem hepdelerimiziň ikisini dowam etdirýär.

Aý, Ýeriň ýakyn asman jisimi. Şeýle-de bolsa, kosmodromdan raketa atylanda alymlar 3 gün 3 gije uçýarlar. Kosmos gämisiniň aýa ýetmegi üçin gaty köp wagt gerek. (3 gün - 3 gün 3 gije). Aýda howa ýa-da atmosfera ýok. - Hatda gadymy döwürlerde adamlar Aýyň görnüşini hemişe üýtgedýändigini görüpdirler. Tegelek tabak, soň bolsa Aý diýilýän orak ýaly görünýär. Adamlar bu hadysany düşündirip bilmediler we ertekileri, rowaýatlary oýlap tapdylar.

-Teksi okalyň: "Aýyň özi ýagtylyk çykarmaýar, aýna ýaly Günüň ýagtylygyny serpikdirýär." Gün Aýyň Ýerimize seredýän tarapyny ýagtylandyranda, ony doly görýäris. Oňa Doly Aý diýilýär.

Aý Gün bilen Ýeriň arasynda bolanda, Gün Aýyň bize görünmeýän bölegini ýagtylandyrýar. Bu wagt gijeler garaňky. Täze Aý gelýär.

Ýöne tiz wagtdan aý kem-kemden hereket edýär we Aýyň inçe bölegi ýalpyldap başlaýar.

Indi ol ýarym ulaldy.

Dogrusy, aýyň ýagty bölegi günsaýyn köpelýär.

Onuň eýýäm nähili bolandygyny görüň - bütewi diýen ýaly! Tiz wagtdan doly aý ýene geler, soň bolsa aý azalmaga başlar, kölegä doly ýitýänçä gitdigiçe köpeler. Şeýdip, her aý gaýtalanýar.

Çagalar işini gutarandan soň, aýyň görnüşi, aýyň tapgyrlary we üýtgemeginiň sebäpleri barada netijä gelerler.

Netije:

-Bu düşündirmek üçin aýyň bir syryny bilmeli. Bu syr onuň nädip şöhle saçýandygyny görkezýär. Gün alawly top, özi ýagtylyk we Aý ...

Gadymy döwürde adamlar Aýyň nähili düzülendigini bilmeýärdiler we haýsydyr bir haýwanyň ony ýuwudýandygyny, soň bolsa täze biriniň peýda bolandygyny pikir edýärdiler. Yöne sen we men munuň beýle däldigini bilýäris! Ýerden Aý kiçijik ýaly görünýär. Emma hakykatda beýle däl. Ýeri garpyz diyseň çyzsaň, Aý alma bolar (almanyň ululygy). Aý Ýerden alty esse kiçidir.

 Käwagt Aýyň ýüzi bar ýaly. Bu täsir daglaryň üstüne kölege düşende bolýar. Ýalpyldawuk tegmiller bolsa aýdaky deňizlerdir. Emma hakykatdanam bu deňizlerde bir damja suw ýok. Emma adamlar muny öň bilmeýärdiler. Şonuň üçin olara deňiz diýilýärdi.

-Biz ahyry Aýyň üstüne düşdük. Bu hereketi bir söz bilen nädip atlandyryp boljakdygyny pikir ediň? (Waglaýyn aýyň ýaşaýjysy boldyk)

- Ilkinji kosmonawtlar Armstrong we Aldrin aýa baryp gördüler.

Gündizine Aý, yssy 130 gradusa, gijelerine bolsa 170 dereje bolýar. Aýyň ähli ýüzüni galyň tozan bilen örtülendir. Aý köp ýyl bäri tozanlanmadyk ýaly.

-Gaty seresap boluň! Aýagyňyzyň aşagyna serediň, sebäbi Aýda daş köp.

-Hawa, diňe radiotelefonda gürleşiň (aýda howa ýok we henizem biri-biriňizi eşitmersiňiz). Hatda Aýdaky meteoritler hem sessiz-üýnsüz ýykylýar.

- We uly ädim ätmäň, ýogsam köp bökersiňiz.

- Aýda gül ýok, agaç ýok, älemgoşar ýok, diňe gum we daş ýok.

- Iň esasy zat, aýda suw ýok, howa ýok, atmosfera ýok. ýagyş, gar ýok.

"Bulut ýok, duman ýok, töwereginde diňe gara asman." Dogry, muňa garamazdan ýagyş ýagýar - meteorit, daş.

- Aýda adam arkaýyn ýaşap bilmez .

Öýe uçýarys.

razy däl bolsaňyz "Çapak", çalýaňyz

närazy bolsaňyz"ýer depeleýäňiz. Her soragdan soň öýmize has ýakynlaýarys.

1. Aýda howa ýok (el çarpmak)

2. Aý şöhle saçýar (ýer depeleýäňiz)

3. Aýda köp suw (ýer depeleýäňiz)

4. 1 aý güni = biziň 2 hepdelerimize deň (el çarpmak)

5. Aýda durmuş mümkin (ýer depeleýäňiz)

Ine, biz öýde.

- Gorag kemerleriňizi aýryşdyryň. Biz arkaýyn otyrys. Tormozy açýaryn

- Uçuşy nädip geçirdiňiz?

- Uçuş gowy boldy! (horda)

- Öwrenen iň gyzykly zadyňyz näme?

Gürrüň beriň!