Презентация к уроку "Периодтық кестенің даму тарихы"

Химиялық элементтерді жіктеу түрлері

О қыту мақсаты:

• 7.2.1.1 элементтерді жіктеудегі талпыныстарды Доберейнер, Ньюлендс, Менделеевтің еңбектерінің мысалында салыстыру;
• 7.2.1.2 химиялық элементтердің периодтық жүйесімен танысу

Жетістік критерийлері

• Деберейнер, Ньюлендс және Менделеев құрған жіктеуіштерді түсінеді жене сипаттай алады
• Әрбір жіктеуішті топта талқылайды және бағалайды
• Зерттеу бойынша топта жұмыс жүргізеді және нәтижелерін көрсетеді

Atomic Number – Атом нөмірі

Symbol – Таңбасы

Atomic Weight – атомдық салмағы

Element – элемент

Periodic Table – Периодтық кесте

Groups – топтар

Period – период

Properties – қасиеттер

What is the PERIODIC TABLE? Периодтық кесте дегеніміз не?

• Shows all known elements in the universe.
• Әлемдегі барлық элементтердің жиынтығы
• Organizes the elements by chemical properties.
• Элементтердің химиялық қасиеті бойынша ұйымдастырылуы.

Д.И.Мендел е ев

Периодтық кестені құрастырушы.

http://bilimland.kz/index.php/kz/catalog/structure/976-chemistry

Элементтерді топтастыру

Периодтық кестенің тарихы

XIX ғасырдың орта жағында 63 химиялық элемент және олардың нақты емес атомдық массалары белгілі болды.

Деберейнер триадасы және бірінші элементтер жүйесі

1829 жылы неміс химигі И.Деберейнер элементтерді жүйелеуге талпынып көрді. Ол қасиеттері ұқсас элементтерді үш топқа топтастыруға болатынын байқады және ол оны триада деп атады.

Деберейнер триада заңы – триададағы ортаңғы элементтің массасы шеткі екі элементтің атомдық массаларының орта массасына жақын келеді. Деберейнер триадасы арқылы барлық танымал элементтерді триадаға бөлу мүмкін болмады.Триада атомдық масса мен элементтердің қасиеті және олардың қосылыстарының арасындағы байланысты нақты көрсете білді, бірақ кейінгі жүйелеудегі талпыныстары атомдық массалары бойыша орналастырумен негізделді.

Шанкуртуа спиралі

А.де Шанкуртуа (франция) сол кездегі барлық танымал элементтерді атомдық массасының өсу ретімен және алынған қатарды цилиндирдің бетіне 45° бұрышпен орналастырды.

Цилиндрдің бетін күшейту, цилиндрдің параллел осінде тік сызық бойында химиялық қасиеттері ұқсас элементтер орналасқан.

Де Шанкуртуа спиралінің кемшілігі қасиеттері ұқсас элементтермен бірге қасиеті мүлдем ұқсамайтын элементтер де кездесті.

https://twig-bilim.kz/film/the-legacy-of-john-newlands-5678/

Ньюлендс

октавасы

1864 ж ағылшын Дж.Ньюлендс октава заңы бойынша элеметтердің кестесін ұсынды.

Ньюлендс атомдық массалары өсу ретімен орналастырылған элементтер қатарында сегізінші элементтің қасиеті бірінші элементпен ұқсайтынын көрсетті.

Оның кестесінде көлденең қатарында бастапқы элементтер орналасса, бірақта осы қатарда кей жағдайларда қасиеті жағынан мүлдем ұқсамайтын элементтерде кездесті.

Ньюлендс кейбір ұяшықтарға екі элементтен орналастыруға мәжбүр болды, себебі кестеде бос орын болмады. Соңында октава заңы сыни қабылданды. Бірақ оның негізінде элементтердің атомдық массасы өсу ретімен қасиеттерінің периодтық түрде өзгеретіні туралы дұрыс ой болды.

Олдинг ж әне Мейер кестесі

1864 ж У.Олдинг элементтердің атомдық массасы және қасиеттерінің ұқсастығы бойынша орналастырылған кестесін ұсынды.

1864 ж неміс химигі Л.Мейердің бірінші кестесі пайда болды. Онда 28 элемент кірістірілген, онда олардың валенттілігі бойынша 6 бағанаға бөлінген. Мейер кестедегі элементтердің санын әдейі қысқартты, себебі ол қаттардағы ұқсас элементтердің атомдық массаларының өзгерісінің заңдылығын сақтау үшін. (Деберейнер триадасы)

1870 ж Мейердің жұмысы шықты, оның « олардың атомдық салмағының функциясы секілді элементтің табиғатты» атты жаңа периодттық кестесі шықты, онда тігінен 9 бағанасы болды. Ұқсас элементтер қатарларда көлденнен орналасса, Мейердің кейбір ұяшығы толтырылмай бос қалды.

Менделеев кестесі

Д.И. Менделеевтің

« химиялық элементтің

Периодтық заңы»

1869 ж орыс химигі Д.И.Менделеев

орыстардың химия қоғамына химиялық

элементтердің периодтық заңын ұсынды.

Осы жылы бірінші «химия негізі» атты оқулығы жарыққа шықты.

1871 ж қорытынды «химиялық элементтердің периодтық заңы» мақаласында Менделлев периодтық заңға келесідей тұжырымдама берді; « элементтердің қасиеті, одан кейін олардың түзетін жай және күрделі қосылыстарының қасиеті атомдық массасынан периодтты түрде тәуелді. Сол кезде Менделеев қазіргі классикалық периодтық кестені берді.

Активити

Эка-алюминий және эка-кремнийге сәйкес келетін қайнау температураларын таңдаңыз.

Периодтық жүйенің қысқа формасы

Меню

Периодтық жүйенің ұзын формасы

Рефлексия: “Досыма хат”

Мен білдім …………………………….

Мен үйрендім ................................

Мен орындадым ................................

Маған қатты ұнады ................................

Маған қиын болды .................................

Үй жұмысы

Периодтық кестенің ұзын формасының суретін салып, қысқа формасымен айырмашылығын салыстыру

How do you read the PERIODIC TABLE? Периодттық кестені қалай оқисыз?

What is the ATOMIC NUMBER? Атомдық нөмер дегеніміз не?

• The number of protons found in the nucleus of an atom

Or

• The number of electrons surrounding the nucleus of an atom.
• Атом ядросындағы протон саны немесе атом ядросын қоршаған электрон саны

What is the SYMBOL? Таңба дегеніміз не?

• An abbreviation of the element name.
• Элемент атауының қысқартылған түрі

What is the ATOMIC WEIGHT? Атомдық салмағы дегеніміз не?

• The number of protons and neutrons in the nucleus of an atom.
• Атом ядросындағы протон мен нейтрон сандарының саны

How do I find the number of protons, electrons, and neutrons in an element using the periodic table?

• # of PROTONS = ATOMIC NUMBER
• # of ELECTRONS = ATOMIC NUMBER
• # of NEUTRONS = ATOMIC _ ATOMIC

WEIGHT NUMBER