Орталық Қазақстан 9 СЫНЫП

“ Өз тарихын білмеген халық, өзінде сыйламайды”

Н. Ә. Назарбаев

Орталық Қазақстан

Сарыарқа-ұлы дала

Сабақтың тақырыбы : Орталық Қазақстан

Сабақтың мақсаты:

Тәрбиелік мақсаты:

Дамытушылық мақсаты:

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Көрнекілігі : карта, слайд, карточкалар,суреттер

Сабақтың барысы :

• Ұйымдастыру (оқушыларды)
• Үй тапсырмасын тексеру.

“ Кім жылдам ” ойыны

Сұрақтар:

• Тарихта ең ұзақ созылған қай дәуір?
• Полеолит нешінші мыңжылдықтың аралығын қамтиды?
• Мезолиттің хронологиялық шеңбері?
• Неолит нешінші мыңжылдық аралығын қамтиды?
• Энеолиттің хронологиялық шеңбері?
• Қола дәуірі нешінші мыңжылдықты алып жатыр?
• Темір дәуірі нешінші мыңжылдықты қамтиды?
• Қазақстан аумағында сақтар нешінші ғасырларда мекендеді?
• Грек тарихшысы Герадот сақтарды өз жазбаларында қалай атаған?
• Сақтар қай жерлерді мекендеген?
• Сақтар нешеге бөлді?
• Сақ қоғамы нешеге бөлінді?
• Сақ қоғамында нелер ыдырап, нелер құрыла бастады?
• Сақтардың негізгі шаруашылығы?
• Парсылардың патшасын ата?
• Кир патша нешінші жылы сақтарға жорық жасады?
• І Дарий нешінші жылы жорық жасады?
• Жетісу мен Оңтүстік Қазақстанда қандай қорымдар бар?
• Қандай қалаларға қазба жұмыстарын жүргізді?

Жаңа сабақ жоспары:

• Сарыарқа-ұлы дала
• Сарыарқаның тұрғындары
• Шаруашылығы
• Ерте темір дәуірі ескерткіштері

Сарыарқаны Шығыста Тарбағатай тау сілемдері, Батыста Торғай ойпаты қоршап тұр.

Солтүстікке қарай Өлеуті, Сілеті, Есіл, Нұра ҚҰлақөтпес өзендері

Оңтүстікте Аягөз, Қаратал, Жәмші, Мойынты, Сарысу, Сарыкеңгір, Қаракеңгір өзендері ағып жатыр.

Сарыарқа тұрғындары солтүстік батысында аргиппейлері орталығында исседондар, шығысында аримаспылар мекендеген.

Шаруашылығы: қой түйе, жылқы.

Күзеу, қыстау, көктеу, жайлау

Сарыарқаның ерте темір дәуірі емкерткіші Тасмола мәдениеті деген атпен белгілі болған.

Павлодар облысының, Екібастұз ауданындағы Тасмола деген өңірден табылған.

Мұртты обалар бағдаршам рөлін атқарған.

Мұртты обалардың 4түрі кездеседі:

Орталық Қазақстанда зерттеу 1946 жылдан басталды.

Ә. Марғұлан мен шәкірті М. Қыдырбаев “Мұртты обалар” жүзден саналады. Зерттеулерге қарағанда мұндай құрылыстар беделді адамдар рухымен қоштасу, еске алу кезінде жасалады.

4 кезеңнен тұрды:

• 1946 ж- 1959 ж
• 1959 ж- 1963 ж
• 1970 ж- 1999 ж
• 1999 ж –қазіргі дәуірге дейін

Әлкей Хақанұлы Марғұлан  (11.05. 1904 ,  Павлодар облысы  Баянауыл ауданы – 12.1. 1985 , Алматы қаласы) – әдебиеттанушы ,  өнертанушы ,  шығыстанушы , Ұлттық  археология  мектебiнiң негiзiн қалаушы. Бүкiлодақтық  география қоғамының толық мүшесi (1933),  филология  ғылымының докторы (1945), Қазақстан ғылым академиясының академигі (1958), Қазақ КСР-iнiң еңбек сiңірген ғылым қайраткерi (1961). Оның редакциясымен  Шоқан Уәлихановтың  шығармаларының 5-томдық толық академиялық жинағы жарық көрді. Педагогика саласында Әлкей Марғұлан  фольклор  бойынша зерттеулерінің маңызы зор. Тұңғыш рет  халық педагогикасының  біртумалары шоғырланған Қазақ халқының аңыздарын, ертегілерін, жырларын іргелі зерттеді

Орталық Қазақстандағы “мұртты” обалар

“ Мұртты” қорғандар-дан табылған қыш ыдыстар