Обществоведение

Արտաքին քաղաքական գործունեության կառավարման համակարգը

Ազգային ժողովը Հայաստանի ժողովրդի ներկայացուցչական մարմինն է,նրա շահերը, կամքը, ինքնիշխանությունն արտահայտողը։ Արտաքին քաղաքականության նկատմամբ Ազգային ժողովը իրականացնում է խորհրդարանական վերահսկողություն։

Համաձայն ՀՀ Սահմանադրության 132-րդ հոդվածի Հանրապետության նախագահի լիազորություններն արտաքին քաղաքականության բնագավառում հետևյալն են՝ 1. Հանրապետության նախագահն օրենքով սահմանված դեպքերում և կարգով` 1) Կառավարության առաջարկությամբ կնքում է միջազգային պայմանագրեր. 2) վարչապետի առաջարկությամբ նշանակում և հետ է կանչում օտարերկրյա պետություններում և միջազգային կազմակերպություններում դիվանագիտական ներկայացուցիչներին. 3) ընդունում է օտարերկրյա պետությունների եւ միջազգային կազմակերպությունների դիվանագիտական ներկայացուցիչների հավատարմագրերը եւ հետկանչագրերը:

2. Հանրապետության նախագահը, Կառավարության առաջարկությամբ, օրենքով սահմանված դեպքերում եւ կարգով հաստատում, կասեցնում կամ չեղյալ է հայտարարում վավերացում չպահանջող միջազգային պայմանագրերը: 3. Հանրապետության նախագահը, վարչապետի առաջարկությամբ, օրենքով սահմանված դեպքերում եւ կարգով շնորհում է բարձրագույն դիվանագիտական աստիճաններ:

Հայաստանի Հանրապետության արտաքին քաղաքականությունն ուղղված է երկրի արտաքին անվտանգության ամրապնդմանը, պետության զարգացման արտաքին բարենպաստ պայմանների ապահովմանը, միջազգային ասպարեզում Հայաստանի դիրքորոշումների ներկայացմանը, արտերկրում հանրապետության և նրա քաղաքացիների շահերի պաշտպանության արդյունավետության բարձրացմանը, միջազգային կազմակերպություններում և գործընթացներում ներգրավվածության խորացմանը, բարեկամ և գործընկեր երկրների հետ համագործակցության առավել ամրապնդմանը, ինչպես նաև` տարածաշրջանային խնդիրների կարգավորմանն ու համագործակցային մթնոլորտի ձևավորմանը: ՀՀ արտաքին քաղաքականության նպատակներից է միջազգային հանրության կողմից Հայաստանի դիրքորոշումների ընկալման ապահովումն ու դրանց աջակցության ցուցաբերումը:

Արտաքին քաղաքականության անմիջական կառավարումն իրականացնում է ՀՀ Արտաքին գործերի նախարարությությունը։ Այն ղեկավարում է ԱԳ նախարարը, որը պատասխանատու է ԱԳՆ-ի խնդիրների կատարման համար։ ԱԳՆ-ն մշակում է արտաքին քաղաքականության ծրագրերը և դրանք ներկայացնում կառավարության քննարկմանը։ Այն կառավարությանն իրազեկ է պահում երկրի արտաքին դրության և առանձին պետություն-ների հետ ծագող խնդիրների մասին։

ԱԳՆ-ի համակարգի մեջ մտնում են ՀՀ դիվանագիտական ներկայացուցչություն-ները,հյուպատոսությունները,ներկայացուց-չությունները միջազգային կազմակերպություն- ներում, ԱԳՆ կենտրոնական ապարատն ու դրան օժանդակող կառույցները։

Դիվանագիտություննը պետության հատուկ մարմինների պաշտոնական գործունեությունն է, որի նպատակը խաղաղ միջոցներով պետության արտաքին քաղաքականության ծրագրերի և խնդիրների իրագործումն է։ Դիվանագիտական ծառայության խնդիրներն են` Հայաստանի Հանրապետության արտաքին քաղաքականություն իրականացնելը, միջազգային հարաբերություններում Հայաստանի Հանրապետության շահերը և իրավունքները պատշաճ ու հետևողական ներկայացնելը, Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիների և իրավաբանական անձանց իրավունքներն ու օրինական շահերը պաշտպանելը:

Օտարերկրյա պետությունում Հայաստանի Հանրապետության դեսպանությունն ստեղծվում է Հայաստանի Հանրապետության և տվյալ օտարերկրյա պետության միջև նախնական համաձայնության հիման վրա: Դիվանագիտական մշտական ներկայացուց-չության ղեկավար նշանակվող դեսպանների, դեսպանորդների և գործերի մշտական հա- վատարմատարների համար պահանջվում է համաձայնություն՝ ագրեման ։

Դեսպանը նշանակվում է իր երկրի կողմից և համարվում է հավատարմագրող երկրի ներկայացուցիչն ու լիազորված անձը դեսպանընկալ երկրում։Դեսպանը կարող է ունենալ խորհրդականներ և կցորդներ։ Դեսպանընկալ երկրի իշխանությունները իրավունք չունեն առանձ դեսպանի կամ լիազորված անձի թույլտվության մտնել դեսպանության տարածք։ Դիվանագետները նույնպես անձեռնմխելի են, սակայն լինում են դեպքեր, երբ դիվանագետի հավատար-մագրող պետությունը զրկում է նրան անձեռնմխելիության իրավունքից և թույլ է տալիս, որ դեսպանընկալ երկիրը նրան պատասխանատվության ենթարկի։

Դեսպանատանը կից կամ նրանից անկախ գործում է տվյալ երկրի հյուպատոսությունն իր աշխատակազմով։Հյուպատոսի իրավասությունները սահմանափակ են։ Օրինակ հյուպատոսնիրավունք չունի իր երկիրը ներկայացնելու միջազգային հարաբերությունների բոլոր ոլորտներում։ Հյուպատոսը կատարում է տվյալ պետությու-նում իր երկրի՝ ժամանակավոր և մշտական բնակություն հաստատած քաղաքացիների հաշվառում, անձնագ-րերի տրամադրում,ամուսնության,ժառանգության գրանցում, զանազան փաստաթղթերի նոտարական հաստատում և օժանդակում է իր երկրից ժամանած քաղաքացիներին։