Хайратай морин Л.Толстой 5 класс

Апрелиин арбан зургаан

Классай ажал

Хайратай морин (Абын хөөрөөн)

Пимен Тимофеевич гэжэ 9 0 наһатай үтэли үлгэн манай hууринда аша хүбүүнэйдээ байд аг һэн. Б үхэтэ р н юргатай хадаа т ул уур тулаад , а рай шамай бээбэргэжэ ябада г һ эн. Нэгэшье шүдэгү й, нюурынь хуу уршынх ай. Доодо урaлынь ходо һалганаха; ябахадаа, дуугархадаа уралынь дурбиганаад, юушье хэлэһэниинь мүртэй ойлгогдохогүй.

Бидэнэр дүрбэ н аха дүү нэр hэмди, бултад аа мори унаад яба ха ду ратай байгаабди. Теэ д м анай да но мгон морид үгы аад, үтэлшэhэн нэгэл мори ун ахыемнай зүбшөөдэг һэн. Тэрэ моримнай Воронок гэжэ нэрэтэй байгаа.

Нэгэтэ мори у наад я бахыемнай эжы зүбшөөжэ, моридой байр а а бгатаяа ошобобди. Тиигээ д Вороногые эмээллэжэ үгэхэдэнь, түрүүн ех э ахамнай мордобо. Яһала у д аан ябаа : г үмнөө хүрэтэр ошоод, саа д тойроод , харин дүтэлжэ ерэхэдэнь:

— За й , мүнөө гү йл гэ! — гэжэ ооглобобди.

Ахамнай мориёо хүлөөрөө нэшэжэ, шабхуурдажа оробо, Т ии хэдэнь Воронок бидэнэй хажуугаар гүйлгэн гараба.

Ехэ ахын бусажа ерэxэлээр, удаада хи ахамнай мордоод, баһал шабхуурдажа ябаад нилээн удаан хатаргаба, хадые уруу гүйлгэбэ. Үшөө удаа н ябахаһыень гурбадахи ахамнай өөрөө гүйлгэхэеэ һанаад яаруулаа.

Гурбада хи ахамнай мордоһоор л э г үмнөө хүрэтэр ошоо, саад тойроо, һуурин соогуур хатаруулаа, моридой байра хүрэтэр хадые уруу түргэн гүйлгөө. Тиигээд манай хажууда ерэхэдэнь, Воронок уухилжа, хөөһэ бушхажа, хүзүүниинь, далануудынь хуу хүлэршэнхэй байгаа һэн.

Би ээлжээнэйнгээ ерэхэдэ, ямар бэрхээр гүйлгэжэ шададагаа ахан арта а һ айрх аха һан аата й бии шадалаараа Вороногоо шабхадажа мэдэбэб, теэд тэрэмни моридой байраһаа саашалх а дурaгүй байба. Хэршье шабхадахада м, гүйжэ үгэнэгүй, м ии л галгижа ябаха мүртөө ходо гэдэргээ буляалдаха юм. Би бүри ехээр сухалдажа, хүлөөрөө нэшэхэ, шабхадаха гээшэм олиггүй.

Эгээл үбшэнтэй газарыень оножо соҳиһоор ябатарни шабхуурни хуxаршаба, т ии хэдэнь үлэһэн шабхуураараа тарх и руу нь буулгадаг болобоб. Теэд Воронок гүйлгэжэ үг эхэ юм бэшэ. Тиихэдэнь гэдэргээ эрьежэ, абгаһаа хоротой ташуур эрибэб. Харин абгамни:

– Хүбүүд, морёор ябахатнай хүрөө, буугты. Юундэ мори зобоохо юм? — гэжэ намда хэлэбэ.

— Оройдоо гүйлгөөгүйлби , юундэ буухабиб? Харахат хайшан гэжэ гүйлгэхыемни. Һайн ташуур хэжэ үгыт. Хордоторынь ташуурдахаб, — гэжэ нэтэрбэб.

Тиихэдэмни абга толгойгоо һэжэрээд, иигэжэ хэлэбэ:

— Эх , хүбүүд, амитаниие хайрланагүйт. Юундэ э нэ барhаниие хордохоохо юм? Ая ар хори на һата й. Зобошонхой морин, арай шамай амилжа байна, тэрэ мүртөө үтэлшэhэн Пимен Тимофеевичт эл адли ү тэ ли хүгшэн! Хэрбээ Тимофеевичтэ мордоод, б ии шадалаараа шабхада а, т ууга а хадатнай ямар байлтайб! Хайрлахагүй аалта үбгые?

Б и Пимениие о йндоо оруулаад , абгынга а үгэ ду улажа моринһоо буубаб. Тэрэмни һуга самиһаа хүлһ э ду hалуул ан , хамараа hарналзуулан хүндөөр амилжа, һүүлээ шарбан байба. Тиихэдэн ь ехэл ядаж а б айна гэж э о йлгобоб. Намда л адл и хүхюун, дорюун ябана аабза гэжэ һанаhан байгааб. Эзэлүүдгүй хайрладаһамни хүрөөд, Вороногой хүлһэтэй хү зү ү таалахыса таалабаб, шабхадажа зобооһондоо хүлисэл гуйбаб.

Тэрэ гэһэнhээ хойшо би ехэ болооб, унаагай моридые хэзээдэшье хайрладагби. Хүнүүдэй мори зобоохые харахадаа, Воронок Пимен Тимофеевич хоёрые ходо ойндоо оруулдагби.

Гүмнөө — таряа сохидог, хадагалдаг газар

Үтэли — хүгшэн, үндэр наһатай

Гэрэй даабари:

• Юундэ рассказ «Хайратай морин» гэжэ нэрэтэйб?