Ջերմային երևույթներ

• Ներքին էներգիա

• Դասի նպատակը

• Ամփոփել ներքին էներգիան
• Ներքին էներգիայի փոփոխման եղանակները` նկարագրելով երևույթներ
• Ջերմաքանակ
• Լուծել պարզագույն խնդիրներ

• Ձևակերպել էներգիայի պահպանման օրենքը:

Եթե մարմինների համակարգից էներգիա չի հաղորդվում շրջապատին և ոչ էլ

շրջապատից `համակարգին, ապա այդ մարմինների բոլոր տեսակի

էներգիաների գումարը ժամանակի ընթացքում մնում է անփոփոխ:

Այլ կերպ ասած` էներգիան չի անհետանում և ոչնչից չի ստեղծվում:

• Ի ՞ նչ է մարմնի ներքին էներգիան, ինչի ՞ ց է այն կախված :

Մարմնի մասնիկների ջերմային շարժման կինետիկ էներգիաների և

մասնիկների փոխազդեցության պոտենցիալ էներգիաների գումարն անվանում

են մարմնի ներքին էներգիա:

Ներքին էներգիան կախված է մարմնի ջերմաստիճանից:

+

• Քանի ՞ եղանակով կարելի է փոփոխել ներքին էներգիան:

Ներքին էներգիան կարելի է փոփոխել երկու եղանակով`

• մեխանիկական աշխատանք կատարելով
• Ջերմահաղորդմամբ

Ներքին էներգիայի փոփոխման եղանակները

Աշխատանք

Ջերմահաղորդում

Ջերմահաղորդա

կանություն

Կոնվեկցիա

Ճառագայթային ջերմափոխա

նակում

• Ջերմահաղորդականություն

• Մոլեկուլների քաոսային շարժման և փոխազդեցության հետևանքով ջերմության հաղորդումը մարմնի տաք մասերից սառը մասերին անվանում են ջերմահաղորդականություն:

• Կոնվեկցիա

• Կոնվեկցիա են անվանում հեղուկի կամ գազի հոսանքների միջոցով կատարվող ջերմահաղորդումը, որը հետևանք է հեղուկի կամ գազի շերտերի անհավասարաչափ տաքացման :

• Ճառագայթային Ջերմափոխանակում

Ջերմահաղորդումը ջերմային ճառագայթման արձակմամբ և կլանմամբ անվանում են ճառագայթային ջերմափոխանակում:

• Ի ՞նչ է ջերմաքանակը:

• Ջերմաքանակը մարմնի ներքին էներգիայի փոփոխությունն է ջերմահաղորդման պրոցեսում:

• Ի ՞ նչ միավորով է արտահայտվում ջերմաքանակը միավորների ՄՀ-ում :

Ջերմաքանակը` որպես ներքին էներգիայի փոփոխման չափ, բնական է արտահայտել նույն միավորով, ինչ էներգիան, այն է` ջոուլով :

Օգտվում են նաև կիլոջոուլ (կՋ) և

մեգաջոուլ (ՄՋ) միավորներից

1 կՋ = 1000 Ջ =Ջ

1ՄՋ = 1000000 Ջ =Ջ

Հնում ջերմաքանակի չափման համար կիրառվել է հատուկ միավոր` կալորիա (կրճատ` կալ): Այն սահմանել են որպես այնպիսի ջերմաքանակ, որն անհրաժեշտ է 1գ զանգվածով ջուրը 1 -ով տաքացնելու համար: Օգտագործվել է նաև ջերմաքանակի ավելի խոշոր միավոր` կիլոկալորիա (կրճատ` կկալ):

1 կալ = 4,2 Ջ, 1 կկալ = 4,2 կՋ:

Ներկայումս կալորիայի և կիլոկալորիայի գործածությունը խիստ սահմանափակ է: Մասնավորապես` դրանք գործածվում են սննդամթերքի պարունակած էներգիայի քանակն արտահայտելու համար:

• Ո ՞ ր մեծություններից է կախված ջերմաքանակը:

• Մարմնի զանգվածից

• Ջերմաստիճանի փոփոխությունից

• Մարմնի նյութի տեսակից

Q

c

∆ t

m

Q =cm ∆ t

• Տեսակարար ջերմունակություն

• Մարմնի ջերմային հատկությունները բնութագրող այն ֆիզիկական մեծությունը, որը հավասար է մարմնին հաղորդած ջերմաքանակի հարաբերությանը մարմնի զանգվածին և մարմնի ջերմաստիճանի փոփոխությանը, կոչվում է տեսակարար ջերմունակություն:
• Չափման միավորը `
• 1

• Ջերմափոխանակման օրենքը

• Եթե ջերմափոխանակությանը մասնակցող մարմինների համակարգը մեկուսացնենք արտաքին միջավայրից, ապա որոշ ժամանակ անց այդ մարմինների ջերմաստիճանները կհավասարվեն: Այդ ընթացքում տաք մարմինների կորցրած ջերմաքանակի և սառը մարմինների ստացած ջերմաքանակի գումարը զրո է:

• Ջերմային հաշվեկշռի հավասարումը

• + = 0

• Առաջադրանք

• Ի ՞ նչ նվազագույն բարձրությունից պետք է ընկնի 20 Ն կշռով մուրճը, որ նրա հարվածից 10 գ զանգվածով պղնձե թիթեղը տաքանա 10 -ով: Ենթադրենք, թե տաքանում է միայն պղնձե թիթեղը:

2. Ի ՞ նչ ջերմաքանակ է ստանում ձեր օրգա -

նիզմը 60 ջերմաստիճանի մեկ բաժակ (200 գ) թեյ խմելիս :

3 . Հաշվել 1 բաժակ ջրի ստացած ջերմաքանակը: Կատարել փորձ

Հետաքրքիր տեղեկություն Ջեմս Ջոուլի մասին

Շնորհակալություն

• Հրազդանի 12 հիմն դպրոցի ֆիզիկայի ուսուցչուհի Ս. Մուրադյան