Электр лампасынын аткарган жумушун аныктоо

Физикалык кубулуштар

Физикалык кубулуштар - бул заттын же энергиянын абалынын өзгөрүшүнө байланыштуу табигый процесстер. Алар күнүмдүк жашообузда көп кездешет жана ар кандай түрлөргө бөлүнөт. Бул сабакта биз физикалык кубулуштардын негизги түрлөрүн жана алардын мисалдарын карап чыгабыз.

by Хулкарой Мисирова

Физикалык кубулуштардын негизги түрлөрү

Механикалык кубулуштар

Термалдык кубулуштар

Электрдик жана магниттик кубулуштар

Механикалык кубулуштар денелердин кыймылы жана күчтөрдүн таасири менен байланышкан. Мисалы, эркин түшүү жана айланма кыймыл.

Термалдык кубулуштар температуранын өзгөрүшү менен байланышкан. Мисалы, муздун ээришү жана суунун кайноосу.

Электрдик жана магниттик кубулуштар электр заряддарынын жана магниттердин өз ара аракеттенүүсү менен байланышкан. Мисалы, электр тогунун өтүүсү жана магниттердин өз ара тартылышы.

Механикалык кубулуштар

Эркин түшүү

Эркин түшүү - бул гравитациялык күчтүн таасири менен денелердин вертикалдуу түшүүсү. Бул кубулуш күнүмдүк жашоодо көп кездешет, мисалы, алма же таш жерге түшкөндө.

Толкундук кыймыл

Толкундук кыймыл - бул энергиянын таралышы. Мисалы, суу толкундары жана добуштун таралышы.

2

1

3

Айланма кыймыл

Айланма кыймыл - бул денелердин тегерек траекторияда кыймылы. Мисалы, Жердин өз огунда айланышы жана планеталардын Күндүн айланасында айланышы.

Термалдык кубулуштар

Муздун ээришү

Суунун кайноосу

Жылуулуктун өткөрүлүшү

Муздун ээришү - бул температуранын жогорулашы менен муздун суюк абалга өтүүсү. Бул кубулуш күнүмдүк жашоодо көп кездешет, мисалы, жайында муз эрип, суу пайда болгондо.

Суунун кайноосу - бул температуранын жогору болушу менен суунун буу абалына өтүүсү. Бул кубулуш ашканада ысык суу кайнаганда же чайнек кайнаганда байкалат.

Жылуулуктун өткөрүлүшү - бул жылуулуктун бир заттан экинчи затка өтүшү. Мисалы, металл кашыктын жылуулукту тез өткөрүшү жана изоляциялык материалдардын жылуулукту начар өткөрүшү.

Электрдик жана магниттик кубулуштар

Электр тогунун өтүүсү

Магниттердин өз ара аракеттенүүсү

Электромагниттик толкундар

Электр тогунун өтүүсү - бул электр заряддарынын бир жактан экинчи жакка өтүшү. Бул кубулуш күнүмдүк жашоодо көп колдонулат, мисалы, электр шамдарды жана техниканы иштетүүдө.

Магниттердин өз ара аракеттенүүсү - бул магниттик өрөөндүн таасири менен магниттердин тартылышы же түртүлүшү. Бул кубулуш компастарда жана электр моторлорунда колдонулат.

Электромагниттик толкундар - бул электр жана магниттик өрөөндөрдүн өз ара аракеттенүүсүнөн пайда болгон толкундар. Алар радио, телевидение жана мобилдик байланышта колдонулат.

Оптикалык кубулуштар

Жарыктын сындырылышы

Жарыктын чагылдырылышы

Жарыктын интерференциясы

Жарыктын сындырылышы - бул жарыктын бир заттан экинчи затка өткөндө бурулушу. Бул кубулуш радугада жана призмаларда байкалат.

Жарыктын чагылдырылышы - бул жарыктын бир беттен кайра чагылышы. Бул кубулуш күзгүлөрдө жана суунун бетинде байкалат.

Жарыктын интерференциясы - бул эки же андан көп жарык толкундарынын өз ара аракеттенүүсү. Бул кубулуш жарыктын сынышында жана дифракциясында байкалат.

Акустикалык кубулуштар

Добуштун таралышы

Добуштун таралышы - бул добуштун бир жактан экинчи жакка өтүшү. Бул кубулуш күнүмдүк жашоодо көп кездешет, мисалы, сүйлөгөндө же музыка угулганда.

Добуштун чагылышы

Добуштун чагылышы - бул добуштун бир беттен кайра чагылышы. Бул кубулуш үңкүрлөрдө жана имараттардын ичинде байкалат.

Добуштун интерференциясы

Добуштун интерференциясы - бул эки же андан көп добуш толкундарынын өз ара аракеттенүүсү. Бул кубулуш музыкалык аспаптарда жана акустикалык системаларда байкалат.

Гидродинамикалык жана аэродинамикалык кубулуштар

Суунун агымы

Суунун агымы - бул суунун бир жактан экинчи жакка кыймылы. Бул кубулуш дарыяларда, каналдарда жана суу агындыларында байкалат.

Абанын агымы

Абанын агымы - бул абанын бир жактан экинчи жакка кыймылы. Бул кубулуш шамалдарда жана учактардын учушунда байкалат.

Аэродинамикалык күчтөр

Аэродинамикалык күчтөр - бул абанын агымы менен денелердин өз ара аракеттенүүсүнөн пайда болгон күчтөр. Бул кубулуш учактардын учушунда жана спорттук автомобилдерде колдонулат.

Физикалык кубулуштар жана күнүмдүк жашоо

Илимий изилдөөлөрдө

Күнүмдүк колдонулушу

2

1

Физикалык кубулуштар күнүмдүк жашоодо көп колдонулат. Мисалы, эркин түшүү - алманын жерге түшүшү, термалдык кубулуштар - суунун кайноосу, электрдик кубулуштар - электр шамдарды жандыруу.

Физикалык кубулуштар илимий изилдөөлөрдө да чоң мааниге ээ. Алар табигый процесстерди түшүнүүгө жана жаңы технологияларды иштеп чыгууга жардам берет.

Технологияларда колдонулушу

3

Физикалык кубулуштар ар кандай технологияларда колдонулат. Мисалы, магниттик кубулуштар компастарда, электромагниттик толкундар мобилдик байланышта, аэродинамикалык күчтөр учактарда колдонулат.

Физикалык кубулуштарды изилдөө

Байкоо жүргүзүү

1

Физикалык кубулуштарды изилдөө процессинин биринчи этабы - кубулуштарды байкоо жана түшүндүрүү. Окуучулар күнүмдүк жашоодогу физикалык кубулуштарды байкап, аларды сүрөттөй алышат.

Гипотеза түзүү

2

Кийинки этап - байкоолорго таянып, физикалык кубулуштардын себептерин түшүндүрүүчү гипотезаларды түзүү. Бул окуучулардын илимий ой жүгүртүүсүн өнүктүрөт.

Тажрыйба жүргүзүү

3

Акыркы этап - гипотезаларды текшерүү үчүн тажрыйбалар жүргүзүү. Бул окуучулардын практикалык көндүмдөрүн өнүктүрөт жана алардын физикалык кубулуштарды терең түшүнүүсүнө жардам берет.