Сабақтың тақырыбы: Сперматогенез. Овогенез Жануарлар мен гүлді өсімдіктердегі ұрықтану. Ұрықтанудың биологиялық маңызы.
1- нұсқа
2- нұсқа
1.Көбею немесе репродукция дегеніміз- бұл:
1. Жыныстық көбею- бұл:
А. жасушаның негізгі қасиеттерінің бірі
2.Жер бетіндегі өмір мынаның арқасында тоқтамайды:
А. Тұқымқуалаушылық С. зат алмасу
В. тұқым қуалау мәліметін сақтау
А. Жасанды ұрықтандырылған жасушадан дамуы
3.Бір өсімдіктің бүршігі бар бөлігін алып,
2. Митоз мынанша фазадан тұрады:
С. әр бір дараның өзіне ұқсас ұрпақ қалдыруы
екінші өсімдік денесіне ұластыру- .......аталады:
А. 2 В. 3 С. 5 Д. 4 Е. 6
В. Өзгергішті Д. Көбею. Е. өсу
4. Бір жасушалылардың жынысты көбеюінің түрі:
В. Ағзаның ұрықтанбаған жасушасынан дамуы
3. Хромосомаларды анық байқауға болатын фаза:
Д.белгілердің жойылуы
А. митоз, вегетативті В. митоз, мейоз
4. Жасушаның бағдарламаланған тіршілігін жоюы аталады:
5. Жыныссыз көбею- бұл:
А. Профаза В. метофаза
А. телу В. бүршіктену С. өсу Д. бөліну
С. Аналық ағзаның сомалық жасушаларынан жаңа
Е.өмір үшін күрес
5. Интерфазаның мына кезеңінде ДНҚ-ның редупликациясы және гистондардың екі еселенуі
А. Ағзаның ұрықтанбаған жасушасынан дамуы
А. апоптоз В. Эндомитоз С. мейоз Д.митоз Е. некроз
Е. көбею
С. конъюгация, копуляция Д. шизогония, вегетативті
даралардың жетілуі
С. Анафаза Д. Интерфаза Е. телофаза
Е. копуляция, митоз
Д. Сперматозоид пен жұмыртқа жасушалары ядроларының өзара қосылуы
жүреді:
В. Аналық ағзаның сомалық жасушаларынан жаңа даралардың жетілуі
Е. Ұрықтанған аталық жасушадан жаңа ағзаның дамуы
С. Жасанды ұрықтандырылған жасушадан дамуы
А. Предсинтетикалық В. синтетикалық
Д. Ұрықтанған аталық жасушадан жаңа ағзаның
С. Постсинтетикалық Д. Профаза Е. метофаза
дамуы
Е. Сперматозоид пен жұмыртқа жасушалары ядроларының өзара қосылуы
Ұрықтану
Зигота (І)
Сперматозоид овоцит
Бөлшектену ІІ
ҰРЫҚ
Бірінші сатысы
Гаструлия (ІІІ)
Екінші сатысы
Бастамалардың дифференцировкасы IV
сперматогенез кезеңдері гаметогенез овогенез
көбею сатысы
өсу сатысы
жетілу сатысы
аналық ұрық
Эмбрионалдық кезең деп ұрықтанудан бастап туғанға дейінгі уақытты айтады.
Ұрықтың дамуы шамамен 280 тәулік жүреді. Адамның эмбриональдық дамуын үш кезеңге ажыратамыз:
1.бастапқы (дамудың 1-аптасы);
2.ұрықтық (2-8-ші апта);
3.нәрестелік (9-аптадан бастап туылғанға дейін).
Жыныс жасушалары
Сперматозоид
Аналық жыныс жасушасы
СПЕРМАТОГЕНЕЗ және ОВОГЕНЕЗ айырмашылықтары
Сперматогенез
Овогенез
Көбею сатысы жыныстық жетілу кезеңінен басталып, өмір бойы өтеді
Көбею сатысы эмбрионалдық даму кезінде өтеді
Өсу сатысы қысқа, көбею сатысынан кейін өтеді
Өсу сатысы ұзақ, үлкен және кіші өсу сатыларына бөлінеді
Пісіп жетілу сатысында сперматоциттердің біркелкі бөлінуі өтеді
Пісіп жетілу сатысында овоциттер біркелкі емес бөлінеді: 1 овоцит және 3 редукционды денешіктер
Қалыптасу сатысы бар
Қалыптасу сатысы жоқ
Ер адамның өмір бойы өтеді
Менопаузадан соң тоқтайды
Ұрықтану
Жатыр түтікшелерінің ампулярлы бөлігінде өтеді. Ұрықтану деп сперматозоид пен жұмыртқа жасушасы қосылуы нәтижесінде бір жасушалы ұрықтың пайда болуын айтады. Ол 3 кезеңнен тұрады: 1)гаметалардың дистанттық әрекеттесуі; 2)контакттық әрекеттесуі;
3) пронуклеустардың бірігуі, синкарионның түзілуі.
Кеш гаструляция - 14-15-ші тәулікте имиграция жолымен өтеді.
Алғашқы түйін
Алғашқы жолақ
Сары уыз
қапшығы
Мезодема жасушалары
массасындағы жасушалар
Жыныс жасушаларының дамуы
Сперматогенез (Аталық жыныс жасушаларының пайда болуы.)
Овогенез
(Жұмыртқа жасушаларының дамуы.)
○ + = Зигота.
Аналық гамета Аталық гамета
Жасушалардың көбею типтері
жынысты
жыныссыз
Гаметалар түзілмейді:
Өсімді
2. Спора түзу
3. Үзбелену
4. Бүршіктену
5. Митоз
6. Ядросыз бөліну
Гаметалар түзіледі:
ұрықтану:
қос
өздігінен ұрықтану
Айқас
2. партеногенез
Онтогенез
ПОСТЭМБРИОГЕНЕЗ
ЭМБРИОГЕНЕЗ
ПІШІН ӨЗГЕРІССІЗ
ПІШІН ӨЗГЕРІСТІ
ҰРЫҚ- БӨЛШЕКТЕНУ-
БЛАСТУЛА-ГАСТРУЛА-НЕЙРУЛА
ОРГАНОГЕНЕЗ
ЭКТОДЕРМА
ЭКТОДЕРМА
МЕЗОДЕРМА
- ТІРЕК-ҚИМЫЛ ЖҮЙЕСІ
- ҚАН ЖӘНЕ ЖҮРЕК ҚАНТАМЫР
- НЕСЕП-ЖЫНЫС ЖҮЙЕСІ
- ТЕРІ ЭПИТЕЛИЙІ
- ЖІЙКЕ ЖҮЙЕСІ
- СЕЗІМ МІШЕСІ
ТЕРІ БЕЗДЕРІНЕН БАСҚА БЕЗДЕРДІҢ БАРЛЫҒЫ
- АСҚОРЫТУ ЖҮЙЕСІ
3.ТЫНЫС АЛУ ЖҮЙЕСІ