Пайдалы қазбалар

Психологиялық ахуал

“ Алтын балық”

Алматы облысы Жамбыл ауданы Қастек орта мектебі

Пайдалы қазбалардың түрлері

Дүниетану

4-сынып

Мұғалімі: Мүлкі З.Ә

Пайдалы қазбалар

жанғыш пайдалы қазба

кенге жатпайтын пайдалы қазба

кенді пайдалы қазба

алюминиймыс, қорғасын, күміс, мырыш

тас көмір, қоңыр көмір, мұнай, газ

ас тұзы, фосфор, құм, саз, цемент

.

• Адамдар үй құрылысына қандай материалдарды

қолданады?

(цемент, кірпіш, бетон, орман,құм)

• Жол құрылысына?

(ұсақ тас, асфальт, бетон)

• Көпір жасау үшін?

(бетон, темір)

• Адамдар үйді немен жылытады?

(ағаш, көмір, газ)

• Адамдар бұл материалдарды қайдан алады?

(табиғат, жер)

Таскөмір

1. Қатты,морт сынғыш.

2. Қара түсті жылтыр.

3. Жақсы жанады және

жылуды көп береді.

4. Суда ерімейді.

Жанғыш пайдалы қазба

- көмір

Жанғыш пайдалы қазба

Тас көмірдің кен орны - Қарағанды. Ондағы қара көмірдің сапасы жақсы, оны отын ретінде пайдаланады.

Екібастұзда арзан көмір өндіріледі. Оны қоңыр көмір деп атайды.

Көмірден дәрі жасайды.

Мұнайдан

• Газ
• Мастика
• Бензол
• Автол
• Бензин
• Вазелин

• Керосин
• Мазут
• Асфальт
• Синтетикалық каучук
• Спирт
• Лак
• Пластмасса

Жанғыш пайдалы қазба

мұнай

Жанғыш пайдалы қазбалардың бірі-мұнай

Мұнай

Өте қызулы отын. Ол күл қалдырмай түгел жанып кетеді. Мұнайды айыру арқылы бензин, керосин, машина майы және басқа көптеген заттар бөлініп алынады .

Саз

1. Тау жыныстарының үгілуінен пайда болады.

2. Ақ,қызғылт,сұрғылт,көкшіл түстес келеді.

3. Ол оңай үгіледі.

4. Суды тез жібермейді.

Кенге жатпайтын пайдалы қазбалар -

ас тұзы, фосфор, құм, саз, цемент

Құмды құрылыста

және әйнек шығаруда

пайдаланады

Кенге жатпайтын пайдалы қазбалар

саз балшық, құм

Шыныны, әйнекті құмнан жасайды.

Кенге жатпайтын пайдалы қазба

тұз

Гранит (бөлшектері )

кварц слюда дала шпаты

(ақ (сұр (қызыл түсті) түсті) түсті)

құм саз

1. Қатты

2. Сұр немесе қызыл түсті

3. Мөлдір емес

4. Бөлшекті

5. Өте мықты

кирпич

Кенге жатпайтын пайдалы қазбалар

(құрылыс материалдары)

гранит

1. Қатты

2. Ақ немесе ақшыл сұр тас

3. Мөлдір емес

4. Мықты

5. Бір тамшы қышқыл қосса қайнайды (газ бөлінеді)

Әктас

1. Қатты

2. Қоңыр қызыл түсті

3. Мөлдір емес

4. Мықты

5.Өзіне темір заттарды

тартып алады

Темір рудасы

Кенді пайдалы қазбаларға: алюминий, мыс,

қорғасын, күміс, мырыш жатады.

Қазақстанның ПҚ

Есте сақта

!

Пайдалы қазбалар – жер қойнауынан немесе жер бетінен қазып алынатын тау жыныстары. Бұл табиғат байлықтары адамның қажетіне жаратылады.

Сергіту сәті

Мәтінмен жұмыс

РЕБУСТАР

І топ

ІІ топ

ІІІ топ

Дәптермен жұмыс

Кестені толтыр:

Пайдалы қазбалар

жанғыш

Кенді (темір)

кенсіз

• Рефлексия:

- Сабақ саған ұнады ма?

Үйге тапсырма:

5 жолды өлең құру.

1-топ: таскөмір

2-топ: мұнай

3-топ: саз

Сабақ аяқталды. Сау болыңыздар!