Мақал – мәтелдер

Пәні :

Қазақ тілі

Сабақтың тақырыбы:

Мақал – мәтелдер

Сілтемелер:

Қазақ тілі оқулығы, Алматы «Атамұра» баспасы 2012ж, Блум таксономиясы,СТО технологиясы.

Жалпы мақсаттар:

• Мақал – мәтелдер туралы түсінік беру, мағыналарын ашу ұғындыру. Оқушылардың мақал туралы алған білімдерін пысықтау және тереңдетужасалу жолдарын түсіндіру;оқушылардың ойлау қабілетін, сабаққа деген қызығушылығын арттыру, негізгі мәселелерге аса көңіл бөлуге үйрету;Ана тілін ардақтап бағалай білуге, сөз қадірін терең ұғуға,   сауатты, көркем жазуға,тез ойлауға, жүйелі сөйлеуге төселдіру; достық, түсіністік сезімдерін тереңдету.

Негізгі мақсаттар:

• Сыни тұрғыдан ойлауға үйрету;

• Топтық жұмыс жүргізу;

• Бағалауды үйрену.

Оқыту нәтижелері:

• Белсенділіктері, қызығушылықтары артады;

• Бір-бірімен пікір алмасады;

• Қорытынды шығарады.

Жаңа сабақ

Халық ауыз әдебиетінде мақалдың орны ерекше. Ол ұрпақтан ұрпаққа ауызша жеткен. Мақал-мәтелдерде халықтың сан алуан өмір құбыстары қамтылған. Олар ой дәлдігімен, ықшамдығымен ерекшеленеді.Мақал - мәтелдердің құрамындағы әр сөздің орны тұрақты болады. Ондағы сөздердің орнын ауыстыруға немесе бір сөзін басқа сөзбен алмастыруға келмейді Мақал - мәтелдер тұрақты тіркестер сияқты аз сөзбен көп мағына білдіреді.Мақал-тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйіні. Мысалы: Кең болсаң, кем болмайсың. 

Мәтелдерде ой-пікір бейнелі әрі тұспалдап айтылған ишара түрінде болады. Мәтелдердің мақалдан айырмашылығы мағынасы ашық болмай, ишарамен, тұспалмен айтылады.

Түйінді идеялары:

Мақал – тәрбиелік мәні бар, ақыл-нақыл сипатында айтылатын сөздер табы.

Мәтел – ой-пікірді бейнелеп, тұспалдап, ишаралап тұратын сөздер тобы.

Сабақтың әдіс – тәсілі:

Топтық жұмыс, талдау жүргізу, қарама - қарсы шабуыл, сыни тұрғыдан ойлау, графикалық диктант, диалогтік оқыту, сұрақ қою техникалары, синквейн, бас жолды өлең тұжырымдамасы.

Сабақтың көрнекілігі:

Маркер, қағаздар, оқулық, слайд, АКТ, венн диаграммасы.

Пәнаралық байланыс:

Қазақ әдебиеті, ағылшын, орыс тілі.

Кезең

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Ұйымдастыру

Оқушылармен амандасып, сыныпқа ынтымақтастық атмосферасын орнату.

Шаттық шеңбері.

Тәтті кәмпиттер арқылы топқа бөлу.

Көтеріңкі көңіл-күйде топтарға бөлінеді, топ басшысын сайлайды.

Басталуы

Үй тапсырмасы. Өткен тақырыптарды пысықтау «Қарама - қарсы шабуыл» әдісі бойынша ашық сұрақтар

Қызығушы-лықты ояту

І Білу

Бүгінгі сабағымыздың тақырыбын мына сөзжұмбақты шешу арқылы анықтайтын боламыз.

Сөзжұмбақ 
1.Жазылуы бірдей, мағыналары әр түрлі сөздер. 
2. Мағыналары қарама – қарсы сөздер 
3. Жылқы пірі. 
4. Адамның түрлі көңіл-күйін білдіретін сөздер. 
5. Қыстың бірінші айы. 
6. Білім беретін мекеме. 
7. Мағына жағынан өзара байланысты екі не одан да көп сөйлемнен құралатын сөздер?  
8. Айтуға тиым салынған сөздер
9. Сиыр пірі. 
10. Тілдегі сөздер жиынтығын зерттейтін салны ата 
Қандай сөз шықты? (Мақал-мәтел) 

Оқушылар өтілген тақырыптар бойынша ашық сұрақтар қояды , келесі топ жауап береді,жаңа тақырыпты табады

ІІ Түсіну

«Даналық сөзден дән ізде»

Мақал-мәтелдердің екіші сыңарларын жасыратын ойын ойнату. Бірінші -жоғалтушылар, екінші -табушылар.

Графикалық диктант 

Берілген сөйлемдерден мақал мен мәтел жасалу жолын түсіндіреді.

ІІІ Қолдану

«Сөз асылы - мақал»

Ұсынылған мәтіндер мазмұнына мақал-мәтел жазу, жоспар құру. 
І топ «Болат пен Марат»
ІІтоп«Сен оны құрметте» мәтін  

ІІІ топ«Нан – қасиетті тағам» 

сөйлем құрау

Сергіту сәті

«Балбырауын» күйі

Оқушылар ән әуенімен билейді, сергиді

IV Талдау

«Мәнерлі сөздің мәнін ұқ»

Интербелсенді тақтадан түрлі суреттер көрсете отырып, мақал –мәтелдерді табу, мәнін ашу

V Жинақтау

Дәптермен жұмыс

«Венн диаграммасы» Мақал мен мәтелдің айырмашылығы.

Мақал – мәтелді толықтыру, екі тілге аудару

Фонетикалық талдау. Жақсылық, табиғат, құлагер.

VI Бағалау

«Білімдіге дүние жарық, білімсіздің күні кәріп»«Бес жолды өлең тұжырымдамасы»

1. Зат есім

2. Сын есім (2 сөз)

3. Етістік

4. Түйінді ой

5. Синоним

Оқушылар топта пікірлерімен алмасып,семантикалық кестені толтырады

Өз ойларымен бөлісіп, синквейн құрастырады.

Келесі тапсырма (үйге тапсырма)

«Бірлік бар жерде – тірлік бар» ой толғау жазу

127- жаттығу.

Сұрақтарға жауап беру

Формативті, суммативті бағалау

Графикалық бағалау

Топ басшылары өз тобындағы оқушыларды критерийлер арқылы бағалайды

Кері байланыс

Оқушылар сабақта алған әсерлерін жазып, смайликке іледі.