Кремний кышкылы

Алматы қаласы Алмалы ауданы С.А.Қожықов атындағы №39 мамандандырылған лицей Ашық сабақ тақырыбы: Кремний қышқылы 9 сынып Химия пәнінің мұғалімі: Даулетияр Шынар Бектасқызы

Жоспар:

• Кремний дегеніміз не?
• Ашылуы
• Физикалық қасиеті
• Химиялық қасиеті
• Қолданылуы
• Алынуы
• Тест

Кремний дегеніміз не?

Кремний  ( Sіlіcіum ), Sі –

элементтердің периодтық

жүйесінің ІV тобындағы

элемент. Тұрақты 3 изотопы – 

28Sі, 29Sі және 30Sі  бар. Жер

қыртысындағымөлшері 29,5%.

Табиғатта оттектен кейінгі көп

тараған элемент. [

Ашылуы

Кремнийді алғаш рет 1811 жылы Гей-Люссак пен Л.Ж. Тенар ашқан. 

1824 –1825 жылдары швед химигі Я.Берцелиус фторлы кремнийді

калиймен тотықсыздандырып, ал 1865 жылы орыс ғалымы Н.Н.Бекетов 

төрт хлорлы кремний мен мырышты әрекеттестіріп жеке бөліп алған.

Физикалық қасиеті

Кремнийдің түсі күңгірт-сұр, шайырдай жылтыр, салмағы 2,32 г/м 3 ,

балқу t 1420С, қайнау t 2600С. Өнеркәсіпте кремний кремнеземді

қыздырып, кокспен тотықсыздандыру, ал таза кремний төрт хлорлы

кремнийді мырыш буымен тотықсыздандыру арқылы алынады.

Қыздырғанда сутектен басқа кез келген бейметалмен қосыла алады.

Төменгі температурада инертті.Тазакремний темір, мыс, алюминий, 

қорғасын қорытпаларында қолданылады. Ол мұндай қорытпалардың 

қышқылдарға төзімді, мықты,электрлік және магниттік қасиеттерін

арттырады.

Кремний тау хрусталі немесе кварц (Si0 2 ) құрамында болады; ол (Si)

қиын балқитын, металдық жылтыры бар, сұр түсті қатты зат. Оның

каттылығы алмаздан төмендеу.

Химиялық қасиеті

Жай заттармен:

• Si + 0 2  = Si0 2  (кремний оксиді)
• Si + 2F 2 = SiF 4  (кремний фториді)
• Si + C = SiC (карборунд)
• Si + 2Mg = Mg 2 Si (магний силициді)

Күрделі заттармен:

• Сілтінің ерітіндісімен қыздырғанда әрекеттеседі.
• Si + 2NaOH + Н 2 0 = Na 2 Si0 3  + 2Н 2 ↑

Қолданылуы

• Техникада шала өткізгіштер ретінде пайдаланылады.
• Si - электроникада жартылай өткізгіш ретінде қолданылады.
• SiC карборунд - бұрғылар, тегістегіш заттар жасауда, стоматологиялық құралдар өндірісінде, отқа, қышқылға төзімді заттар алады.

Алынуы

• зертханада   Si0 2 + 2Mg = Si + 2MgO
• өндірісте   Si0 2  + 2C = Si + 2CO

Назарларыңызға рахмет!!!