Конспект урока на тему: "Бумбин орн"

Кичәлин тѳр: «Бумбин орн йилhу орн нутг»

Кичәлин күцл:

1. Хальмг улсин амн урн үгин алтн зѳѳр «Җаӊhр» баатрльг дуулврла күүкдиг таньлдуллhн;

2. «Җаӊhhрин» hол учр-утхин туск, баатрмудын туск медвр ѳгч омг урhаҗ ѳглhн;

3. Сурhульчнрин седкл тѳрскндә дурта болх, зѳрмг, омгтболх сана урhалhн.

Кичәлин йовуд.

Ут дууна айс соӊсгдна

Эпиграф.

«Җаӊhр» эпосан дасий

Җаӊhрин баатрмудан медий

Теднәс үлгүр авч.

Тѳрскн нутгтан церглий!

I.Кичәлин эклц.

1. Гиичнриг тослhн: мендлhн, йѳрәл келлhн.

2. Эклц күүндвр:

- Күүкд, ода дѳрвн җилин ян цпг давҗ йовна?

- Ямаран җил орв?

- Ямаран сар давҗ йовна?

- Долан хонгин ѳдр ямаран?

- Эндрк йиртмҗин бәәдл ямаран?Келлт.

II.Шин тѳрин кѳдлмш.

1. Кичәлин тѳр, күцлә таньлдуллhн.

Уухан саӊла – неисчерпаемые сокровища;

Ончта – особенный;

Итклтә үрдүд – верные сыны;

Андhар – клятва;

Үй – поколение;

Җид – копьё;

Селвгч – советник;

Əәлдәч – ясновидящий, предсказатель.

1. Багшин үг.

Күүкд, мана хальмг амн үгин урн билгин зѳѳр йир байн, уухан саӊла әдл. Эн кесг жанрмудас тогтна.

- Кен келх, ямаран урн үгин жанрмуд тадн меднәт?

- Ямаран үүдәвр мана алтн зѳѳр болна?

- Җаӊhр эпост ямаран орн-нутгин тускар келгдҗәнә?

- Эн Бумбин орна эзн кемб?

- Кен меднә эн орн-нутг юуhар ончта?

- Эн орн-нутгин әмтн ямаран кевәр, яhҗ хоорндан бәәнә?

3. Не, ода мана классин сурhульч Батын Басӊ Бумбин орна туск дуулҗ ѳгх.

Слайд «Бумбин орн»

1. Эн сәәхн ончта орн-нутгиг эзлх саната хортн, дәәсӊ дала. Эдн энүг дәәлхәр ирнә. Болв Бумбин орнд дала зѳрмг, чаӊh – чиирг баатрмуд бәәнә. Җаӊhр хаанд 6.012 баатрмуд-арсӊгуд бәәнә. Эдн эврә орн нутган йир дурта, әмән эврллго хортнас харсна.

- Тадн эн баатрмудын нерд медвт?Келтн.

5. Сурврмудар кѳдлhн. Би танд сурвурмуд ѳгнәв, тадн эн баатрмудын таньтн.

Слайд «Баатрмуд»

- Хамгин цецн, Җаӊhр хаана селвгч, әәлдәч кемб? (Күӊкән Алтн Чееҗ)

- Хамгин сәәхн, hольшг,кѳгҗмч баатр кемб? (Орчлӊгин Сәәхн Миӊиян)

- Хамгин чидлтә баатр кемб? (Күнд Һарта Савр)

- Хамгин зѳрмг баатр кемб? (Арслӊгин Арг Улан Хоӊhр)

Багш: Арслӊгин Арг Улан Хоӊhр хальмг улсин хамгин дурта баатр. Энүнд нерәдсн бѳлгүд дала. Эн баатрин зѳрмг тускар мана Мансур келҗ ѳгх.

Мансур: Бумб болв гиҗ,

Буцл уга орна,

Түмн болв гиҗ,

Түдл уга орна.

Үлгүрмүдәр кѳдлhн: Би танд үлгүрмүд үзүлнәв, тадн тениг умшад, ямаран үлгүрмүд эн баатрмудын зѳрмг ирүцлҗ чадхвт?

Чик. Эн баатрмуд Җаӊhрин хаандан, Бумбин орндан итклтә үрдүд. Эдн Бумбин орндан, Җаӊhр хаандан андhаран ѳгнәю тер андhар мана Бузован Эрднь умшч ѳгх.

Баатрин күлг: Баатр болhн эврә күлгтә. Баатрин күлг эзән дурасн ухата, арhта, эвтә, чидлтә, хурдн болна. Баатрин болн күлгин әмн негн гиҗ хальмгуд келнә.

Җаӊhр хаана дурта күлг Арнзл Зеерд. Эн күлгин тускар маднд Саша келҗ ѳгх.

Слайд «Арнзл Зеерд»

«Җаӊhр» дуулвриг хадhлсн әмтн. Җаӊhрчнр

Слайд «Җаӊhрчнр» (портретмуд)

Эн мана Җаӊhрин дуулвриг кесг зун җилмүдин туршарт Җаӊhрчнр дуулҗ, үйәс үйд үлдәҗ ѳгсмн. Мана школын хойрдгч давхрт «Җаӊhр» эпост нерәдгдсн зал бәәнә. Тенд хамгин нертә җаӊhрчнрин зургуд ѳлгәтә. Нердүдинь меддвт?

Эднәс оӊгдан җаӊhрчнр бас бәәнә …

Эднә дуулсн дуд хадhлҗ чадсн уга күн болв ѳдгә цагт «Җаӊhр» дуулдг җаӊhрчнр бас бәәнә. Хамгин нертә, билгтә Җаӊhрчнр Карун Владимир, хальмг нерн Цаhан Хаалh. Энүнә дуулвриг ода соӊгсий.

Слайд «Карун Владимир»

Мана школд сурсн билгтә кѳвүн. Эн эклц классасн авн «Җаӊhр» эпосин тасрха дуулҗ йовла. Ода энүнә нернь цуг Таӊhчд туурла, hазадын орн-нутгудар йовҗ дуулна.

Слайд «Шаран Дмитрий»

Кичәлин ашлвр:

1. Ямаран үүдәврин тускар медҗ аввт?

2. Бумбин орн ямаран нутг?

3. Эн баатрмудын hол керг ямаран бәәҗ?

4. Мадн эднәс ямаран үлгүр авх зѳвтәвидн?

Багшин ашлвр:

Чик. Хальмг кесг зун җилдән Бумбин Орнла әдл нутгар күсл кеҗ йовсмн. Тиим орн нутг ода маднд бәәнә. Тернь – мана Хальмг Таӊhч. Мана хальмг улс оньдин Җаӊhрин баатрмудас үлгүр авч, тѳрскән харсч йовна, сәәхрүлҗ, делгрләд йовна. Цугтан хоорандан ни-негн, нег-негндән дѳӊ – түшг болҗ бәәцхәй!

Тиигәд бидн кичәлән тѳгсәнәвидн. Күүкд сәәнәр кѳдлв. Эдн ѳндр сән темдг авчана.

Мана Оля тана хаалhитн йѳрәхәр бәәнә.