Ілия Жансүгіровтың "Күйге" өлеңіне сатылай кешенді талдау

Ілияс Жансүгіровтың «Күйге» өлеңіне сатылай кешенді талдау.

Мукаева Индира Турановна

«Тұран» университеті колледжі

Қазақ тілі мен әдеебиеті

пәнінің оқытушысы

3 4 4 11

Күй сені \\ тәтті көрем \\ жаным сүйіп, а

3 4 4 11

Тыңдаймын \\ тыным алмай, \\ жаным күйіп. а

3 4 4 11

Өмірдің \\ сырын ашып \\ жүрегіме, б

3 4 4 11

Музаның \\ әміріне \\ басымды иіп. а

3 4 4 11

Алайық, \\ ескі күйдің \\ бәрін жиып, а

3 4 4 11

Жандырған \\ ой-қиялды \\ қалың күйік. а

3 4 4 11

Шерттіріп \\ құнарлырақ \\ домбыраға, б

3 4 4 11

Тербеліп \\ ырғағына \\ тамылжиық. а

«Күйге»

I Авторы Ілияс Жансүгіров (1894-1938). «Жетісудың Құлагар ақыны» атанған ақын. Ілияс әкесінен жазуды, оқуды, етік тігуді, домбыра тартуды, қоңыр дауыспен ән салуды үйренеді. Ілиястың көптеген өлеңдері жастарға арналған.

II Тақырыбы - өнер туындысының іргетасы. Бұл – шығарма. Белгілі бір дәуірдегі қоғамдық шындықты суреттеуі. «Күйге» өлеңінің тақырыбы - өнер.

III Жанр түрі – поэзия. Оның ішінде өлең. Өлең дегеніміз – белгілі бір өлшеммен қиыннан қиыстырып, үйлесімді ырғақпен ұйқасып келетін өрнектегі сөз жүйесі.

IY Идеясы - автор тақырып арқылы шындық өмір көріністерін суреттегенде, оны өз көзқарасы, өз дүниетанымы тұрғысынан бейнелейді. Сол арқылы өз мақсат, мүддесін, арманын білдіреді. «Күйге» өлеңінің идеясы – адамзаттың күйді жан-тәнімен түсінуі, өнер құдіретін бағалау.

Y Шумақ – аяқталған синтаксистік біртұтас ойды білдіреді. 2 шумақты өлең.

YI Тармақ - өлеңнің әрбір жолы. 4 тармақты, барлығы 8 тармақ.

YII Бунақ – белгілі бір дыбыс ырғағымен бөлінуі. 3 бунақты.

YIII Буын саны – сөздің құрымындағы дауысты дыбыстардың санына байланысты бөлінуі. 11 буынды өлең.

IX Ұйқас - өлең тармақтарының ұйқасып, үндесуі.

Қара өлең ұйқасы – а,а,б,а;

X Әдеби теориялық ұғымдар

Өмірдің сырын ашып жүрегіме

Алайық, ескі күйдің бәрін жиып.

XI Түсіндірмелі сөздік

1. Муза - өлең шабыты 2. Ырғақ – саз, әуен

XII Өлеңнің негізгі түйіні, тәрбиелік мәні

Бұл өлеңде – адамның күйді тыңдап, жан-дүниесімен түсінуін айтады. Күй тілін түсінген адамның көкірегі ояу болады.