Հայոց պատմություն

ԱՌԱՐԿԱ-ՀԱՅՈՑ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆ ԴԱՍԱՐԱՆ- ՀՈՒՄԱՆԻՏԱՐ 10 Ս. Հովսեփյան

ԴԱՍԻ ԹԵՄԱՆ-ԱՎԱՏԱՏԻՐԱԿԱՆ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ

, իմաստն է։ Հայաստանում ավատատիրությունը սերում էր նահապետական արմատներ ունեցող —————————————————————————————————ից, որը հնուց եկող թագավորական իշխանության հետ ամբողջություն էր կազմում։ Մեծ հայքի գերագույն տերը ——————————————————————— էր։ Իշխանական համակարգում գործում էր ————————————————————————————————————————————————————— սկզբունքը։ " width="640"

Ամբողջացրեք միտքը

• Հին դարերից միջնադարին անցման փուլում հայ հասարակության զարգացումն ընթացավ —————————————————————————————————— հարաբերությունների ուղիով։
• ———————————————— բառի հիմքում , իմաստն է։
• Հայաստանում ավատատիրությունը սերում էր նահապետական արմատներ ունեցող —————————————————————————————————ից, որը հնուց եկող թագավորական իշխանության հետ ամբողջություն էր կազմում։
• Մեծ հայքի գերագույն տերը ——————————————————————— էր։
• Իշխանական համակարգում գործում էր ————————————————————————————————————————————————————— սկզբունքը։

Ավատատիրական հողատիրության ձևերը

Ավատատիրական հասարակության կառուցվածքը

Ավատատիրական աստիճանակարգությունը

Նոր նյութ՝ Թագավորը և պետական կառավարման համակարգը

• Պետությունը, ինչպես հնում, կառավարում էր արքան իր արքունիքով։
• Պատերազմ հայտարարելու, հաշտություն կնքելու, արտաքին գործերը

Վարելու գերագույն իրավունքը պատկանում էև թագավորոին։

• Երկրի կառավարման և պաշտպանության գործում կարևոր նշանակութ

յուն ունեին պետական վարչությունները՝ գործակալությունները։

Ամեն գործակալություն տնօրինում էր երկրի կյանքի որոշակի ոլորտ։

Հազարապետություն

Երկրի ֆինանսական-հարկային

վարչությունն էր՝միավորելով նաև

հանրային աշխատանքների կամ

պետական պարհակների

տնօրինությունը։

Պաշտոնը վարել են Գնունի և Ամատունի նախարարական տոհմերի ներկայացուցիչները։

Սպարապետություն

Այս գործակալությունը գլխավորում էր Մեծ Հայքի զինված ուժերի գլխավոր հրամանատարը՝Հայոց սպարապետը։

Թագավորական կամ ոստանիկ այրուձին մշտապես նրա տրամադրության տակ էր, իսկ պատերազմի ժամանակ նրան էին ենթարկվում նախարարների զինված ուժերն ու աշխարհազորը։ Պաշտոնը Մամիկոնյան նախարարական տան ժառանգական սեփականությունն էր։

Հայր Մարդպետ

Իրականացնում էր արքունի գանաձարանի և

կալվածքների հսկողությունը և Արշակունյաց

սեպուհների դաստիարակությունը։

Մաղխազություն

Այս վարչությունը գլխավորում էր

Մաղխազը՝արքունիքի և թագավորական պահակազորի հրամանատարը։

Պաշտոնը զբաղեցնում էին Խորխոռունի նախարարական տոհմի ներկայացուցիչները ։

Ասպետություն

Այս գործակալությունը ղեկավարում էր

թագադիր և թագակապ ասպետը, որը

պատասխանատու էր պալատական

արարողությունների և օտար երկրների

դեսպանների ընդունելության համար։

Պաշտոնը վարում էին Բագրանտունյաց

տոհմի ներկայացուցիչները ։

Մեծ դատավոր

Հնում Հայոց քրմապետն էր, իսկ IV

դարից հայ առաքելական եկեղեցու

առաջնորդը՝Հայոց կաթողիկոսը։ Նա

հսկում էր ընդունված օրենքները,

հատկապես ընտանիքի և եկեղեցու

իրավունքի բնագավառում ։

Գահնամակ

Յուրաքանչյուր նախարարի տեղն ու դիրքը

արքունիքում որոշվում էր հատուկ

փաստաթղթով, որը կոչվում էր Գահնամակ։

Բանակը

• Հայոց բանակը, որի առավելագույն թիվը 100-120 հազար էր, բաղկացած էր թագավորական զորքից և նախարարական գնդերից
• Թագավորական այրուձին տեղակայված էր Ոստան Հայոցում և բանակ արքունի կոչվող վայրում։
• Ոստանիկ այրուձին իրականացնում էր արքայական Ոստանի, իսկ Մաղխազական այրուձին ՝թագավորի անձի պաշտպանությունը

Զորանամակ

Այս փաստաթղթում ներկայացված էին նախարարական տոhմերն՝ ըստ իրենզ զորքի քանակի։ Նախարարական հեծելազորի ընդհանուր թիվն հասնում էր 85 հազարի։

Ըստ զորանամակի նախարարները լինում էին Բյուրավոր, հազարավոր, հարյուրավոր, հիսնավոր և անգամ տասնավոր։

Անհրաժեշտության դեպքում հավաքվում էր Աշխարհազոր։

Ամրապնդում Լրացնել աղյուսակը․ Արշակունյաց Հայաստանի կառավարման համակարգը

Գործակալությունը

Գործառույթները

Հազարապետություն

Սպարապետություն

Նախարարական տոհմը

Արշակունյաց Հայաստանի կառավարման համակարգը

Հայր մարդպետ

Մաղխազություն

Ասպետություն

Մեծ դատավոր

Բանակի կառուցվածքը