Азоттың ашылу тарихы

Сабақтың тақырыбы:

«Азот»

10-сынып

Сабақтың мақсаты:

Білімділігі: Периодтық жүйедегі азоттың орнына байланысты оны V топ элементі ретінде сипаттау; оқушыларды оның физикалық – химиялық қасиеттерімен таныстыру.

Тәрбиелігі: Дәстүрлі емес оқыту әдісін қолдана отырып,оқушылардың химияға танымдық қызығушылығын арттыру.

Дамытушылығы: О қушыларды өзіндік жұмысқа дағдыландыру және сараптау,салыстыру қабілеттерін дамыту.Өзін-өзі бақылау мен талдауды іске асыру.

Сабақтың түрі:

Жаңа білімді меңгерту

Сабақтың өту әдісі:

Сын тұрғысынан ойлауды дамыту технологиясы.

Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі

Периоды

Қатар

Элементтердің топтары

III

II

I

V

VIII

IV

VII

VI

He

H

1

2

I

1

4,003

1.00797

Гелий

Водород

C

В

Be

F

O

Ne

N

Li

9

10

4

5

7

6

8

3

II

2

18.9984

12,011

10 .811

14.0067

15.996

20,18

9,012

6,939

Вериллий

Неон

Литий

Кислород

фтор

Бор

Азот

Углерод

Cl

Na

Al

S

P

Mg

Si

Ar

11

16

18

17

13

15

14

12

III

3

39,948

35,453

30,9738

32,064

28,086

22,9898

26,9815

24,312

Натрий

Сера

Фосфор

Кремний

Хлор

Алюминий

Магний

Аргон

Ni

K

Sс

Co

Mn

Fe

V

Ca

Cr

Ti

28

22

27

20

21

26

24

23

19

25

IV

4

44.956

58.933

58.71

54.938

39.102

47.90

51.996

40,08

50.942

55.847

Никель

Кальций

Титан

Марганец

Ванадий

Железо

Калий

Скандий

Кобальт

Хром

Cu

Ga

Zn

Br

As

Kr

Se

Ge

35

34

30

29

31

36

33

32

5

78.96

79.904

74.9216

83,8

72.59

69.72

65.37

63.546

Мышьяк

Селен

Медь

Цинк

Галлий

Бром

Криптон

Германий

Pd

Ru

Rb

Nb

Rh

Y

Sr

Mo

Tс

Zr

45

43

42

44

37

38

41

46

40

39

6

V

88.9059

92.906

106.4

95.94

99

87.62

101.07

91.224

85.47

102.905

Рубидий

Родий

Ниобий

Молибден

Палладий

Цирконий

Технеций

Иттрий

Стронций

Рутений

In

Sb

Ag

Sn

Cd

Xe

I

Te

51

47

53

50

52

54

48

49

7

126.904

131,3

127.60

107.868

112.41

121.75

114.82

118.71

Серебро

Ксенон

Индий

Иод

Теллур

Олово

Сурьма

Кадмий

Cs

Hf

W

Ta

Ba

Os

La

Ir

Pt

Re

75

73

74

57

78

76

56

72

55

77

8

VI

195.09

180.9479

178.49

192.2

190.2

137.34

186.2

183.85

132.905

138.81

Барий

Иридий

Цезий

Гафний

Осмий

Лантан

Вольфрам

Рений

Тантал

Платина

Po

Pb

Hg

Rn

Bi

At

Tl

Au

79

85

81

84

82

83

80

86

9

210

[222]

200.59

196.966

207.2

208.98

204.383

208.982

Таллий

Свинец

Ртуть

Полоний

Радон

Висмут

Астат

Золото

Bh

Hs

Ac

Fr

Sg

Db

Rf

Ra

Mt

106

107

104

108

88

105

87

89

109

VII

10

227.028

[262]

[265 ]

[262]

[261]

[223]

[263]

[266 ]

[226]

Резерфордий

Мейтнерий

Радий

Дубний

Актиний

Сиборгий

Франций

Хассий

Борий

4

Азот

Азотты 1772 жылы ағылшын ғалымы Даниэль Резерфорд ашқан. Жер қыртысындағы азоттың мөлшері 0.03%. Табиғатта азот дербес және қосылыстар күйінде кездеседі және негізгі қоры екі атомнан тұратын молекула түрінде ауа құрамында болады. Азоттың ауадағы салмақ үлесі 75.6% , көлем үлесі 78.1%. Жер қыртысының 1 т массасына 1 кг азоттан келеді, әрі ол бейорганикалық және органикалық қосылыстар күйінде кездеседі. Оның бейорганикалық қосылыстарының негізгілеріне натрий нитраты (чили селитрі), калий нитраты (үнді селитрі) жатады. Органикалық қосылыстар күйіндегі азоттың негізгі қоры барлық тірі ағзалардың ақуыздарында құрамына кіреді. Кезінде жанбайтын қасиетіне байланысты “тіршіліксіз” деп аталып кеткенімен азот тіршілікке өте керек элемент. Қалыпты температурада азот түссіз, иіссіз газ.Қайнау температурасы – 196 °C, қату температурасы– 210 °C. Су бір өлшем көлемінде (20 °C-та) 0.0154 көлем азот ериді, яғни азоттың суда ерігіштігі оттектің ерігігтігінен төмен. Ауадан аздап жеңіл болады.

Next

“ Кім білімпаз?”

2

3

1

4

Тапсырмалар

7

5

6

Азот атомының

электрондық

конфигурациясын

жаз.

Back

Азот топшасына

кіретін

элементтер

саны?

Back

Азот қандай тотығу

дәрежелерін көрсетеді?

Back

Азоттың бес валентті

оксидіндегі көрсететін

тотығу дәрежесі?

Back

Азот топшасы

орналасқан

топ нөмірі.

Back

Азоттың сутекті

қосылысының

атауы?

Back

Азот элементінің

атомдық массасы

қанша?

Back

ІІ.”Мағынаны ашу.”

А з о т

Табиғатта

таралуы

Ауада – 78,09%

Адам ағзасында – 3,1 %

(ақуыз, дәрумен, гармон)

Өсімдіктер (ион түрінде)

Топырақта – 0,01 – 0,04 %

Азот - өмір элементі

1772 ж Д. Резерфорд

азотты ашқан

Алынуы

Ығыстыру әдісі

Айыру әдісі

1. NH 4 NO 2 = N 2 ↑ + 2H 2 O

2. NaNO 2 + NH 4 Cl = N 2 ↑+ NaCl + 2H 2 O

Физикалық

қасиеттері

Инертті газ

g = 1,25 г/л(қ.ж)

tб = -210 0 С

tқ = -195,8 0 С

Mr = 28

Азот молекуласындағы σ, π – байланыстың түзілуі

Химиялық қасиеттері:

6Li = 2Li3N

2Al = 2AlN

N2 +

O2 = 2NO

3H2 =2NH3

Қолданылуы

Аммиак

Нитрид

синтезінде

алу үшін

Азот

Түрлі

тыңайтқыштар

Азот

қышқылын

Салқындатқыш

жүйе

Инертті

ортада

Азоттың табиғаттағы айналымы

ІІІ кезең:

“ Ой толғау”

“ Кім жылдам? ”

1. Азоттың тотығу дәрежесі +5 болатын қатарды көрсетіңіз:

NO 2

HNO 2

KNO 3

NO

HNO 3

N 2

KNO 3

NaNO 3

NH 4 NO 3

1. Азоттың оксидтерін, тұздарын ажыратыңдар:

Азот

NH 4 Cl

Тұзда-ры

NO 2

Қыш-қылда-

HNO 3

ры

Оксид-тері

NO

NaNO 3

NH 4 NO 3

HNO 2

Сергіту сәті

Сәйкестендіру тестісі.

N

Формуласы

1.

Аттары

NaHСO 3

2.

SiH 4

А) силан

3.

4.

Ә) литий нитриді

Li 3 N

HNO 3

Б) натрий гидрокарбонаты

5.

В) кальций селитрасы

Ca(NO 3 ) 2

Г) азот қышқылы

Үйге тапсырма:

§8.9. №7