Меню
Разработки
Разработки  /  Прочее  /  Уроки  /  8 класс  /  Адасобленыя дапасаваныя і недапасаваныя азначэнні

Адасобленыя дапасаваныя і недапасаваныя азначэнні

28.04.2021

Содержимое разработки

Тэма : Паняцце пра адасабленне. Адасобленыя дапасаваныя і недапасаваныя азначэнні

Мэта:

  • садзейнічаць асэнсаванню вучнямі паняцця адасобленыя члены сказа, іх адметнай структурна- семантычнай характарыстыкі, прычын, умоў і сродкаў адасаблення, прызначэння ў маўленні.

Задачы:

  • засвоіць паняцце адасабленне, адасобленае азначэнне;

  • выпрацоўваць уменні вызначаць адасобленыя дапасаваныя і недапасаваныя, развітыя і неразвітыя азначэнні;

  • устанаўліваць марфолага-сінтаксічныя адносіны паміж членамі сказа (даваць характарыстыку членам сказа, бачыць спосаб выражэння);

  • правільна інтанаваць у маўленчай плыні і ставіць знакі прыпынку.

Тып урока: вывучэнне новага матэрыялу

Абсталяванне: Бадзевіч З.І., Саматыя І.М. Беларуская мова 8 клас: Вучэбны дапаможнікдля 8 класа ўстаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларускай і рускай мовамі навучання./Мінск: Нацыянальны інстытут адукацыі, 2020.


Ход урока


І. Арганізацыйны момант


ІІ. Матывацыйны этап

Параўнайце пары сказаў:

  1. Наступіла вясна, цеплая, сонечная.

  2. Наступіла цеплая, сонечная вясна.

  • Ці адрозніваюцца гэтыя сказы па інтанацыі?

  • Па якой прычыне ў гэтых сказах розная інтанацыя?

ІІІ. Знаёмства з новым матэрыялам

  1. Слова настаўніка.

  • Каб падкрэсліць сэнс адасобленых даданых членаў сказаў, пры чытанні іх выдзяляюць інтанацыяй і паўзамі. Такія члены сказа называюцца адасобленымі. На пісьме яны выдзяляюцца коскамі, зрэдку – працяжнікамі.

  • Адасобленымі могуць быць толькі даданыя члены сказа (азначэнне, прыдатак, дапаўненне, акалічнасць). У сказе яны падкрэсліваюцца так, як і неадасобленыя члены.

  • Адасобленыя члены сказа абазначаюць дадатковыяхарактарыстыкі прадмета, з’яў, дзеянняў, канкрэтызуюць іх.

  • Адасобленыя члены надзелены большай самастойнасцю ў складзе сказа. Таму іх можна:

  1. апусціць без страты сэнсу. Параўн.: Відны здалёк Заслаўскія муры, акружаныя хвойнікам высокім (А. Астрэйка). – Відны здалёк Заслаўскія муры;


  1. ператварыць у выказнік таго ж сказа ці ў асобны сказ. Параўн.: Бярозка зламалася, але не ўпала, затрымаўшыся на суседніх кустах (У. Караткевіч). – Бярозка зламалася, але не ўпала, затрымалася на суседніх кустах. Бярозка зламалася, але не ўпала. Яна затрымалася на суседніх кустах.

  • Адасобленыя члены сказа часцей бываюць развітымі: Стаяла цішыня, поўная мудрай велічы і спакою (У. Карпаў).



  1. Параўнаць сказы ў правым і левым слупках.


Паветра было напоена густымі пахамі хвоі. Яно навісла шызаватай смугой.


Сена змачыў дождж. Яно запахла яшчэ мацней.

Паветра, напоенае густымі пахамі хвоі, навісла шызаватай смугой.


Сена, змочанае дажджом, запахла яшчэ мацней.


  • За кошт чаго ўдалося перадаць два паведамленні ў адным сказе?

  • Якое паведамленне з’яўляецца асноўным, а якое – дадатковым?

  • Чым выражаны адасабленні ў гэтых сказах?

  1. “Мазгавы штурм”.

Давайце ж зараз успомнім, што такое азначэнне? Дзе знаходзіцца ў сказе? Чым можа быць выражана? Якія віды азначэння вы ведаеце?

Практ. 330 (вусна). Параўнаць пары сказаў з адасобленымі і неадасобленымі членамі сказа. У якіх сказах азначэнне выдзелена па сэнсе? Якімі сродкамі гэта дасягаецца?


Фізкультхвілінка


Слова настаўніка.

Адасабляцца могуць і дапасаваныя і недапасаваныя азначэнні. Дапасаваныя азначэнні выражаюцца прыметнікамі, дзеепрыметнікамі, парадкавымі лічэбнікамі, некаторымі займеннікамі (змяняюцца, як прыметнікі), а недапасаваныя азначэнні — іншымі часцінамі мовы.

Развітыя дапасаваныя і недапасаваныя азначэнні пасля паяснёнага слова адасабляюцца заўсёды.


Лес, такі змрочны здалёк (дапасаванае азначэнне), аказаўся гасцінны і добры зблізку.



Пасля паяснёнага слова адасабляюцца некалькі неразвітых дапасаваных і недапасаваных азначэнняў:

Кветкі, жоўтыя, чырвоныя, з крапінкамі (дапасаваныя і недапасаванае азначэнні), заварожвалі наведвальнікаў выставы


Адасабленне адзіночнага неразвітага азначэння пасля паяснёнага слова абавязковае, калі:


1) дапасаванае азначэнне мае дадатковае акалічнаснае значэнне . Міхал, спалоханы, усё яшчэ маўчаў;


2) дапасаванае азначэнне адносіцца да асабовага займенніка .Ён, віяланчэліст, быў запатрабаваны ў розных аркестрах;


3) недапасаванае азначэнне, выражанае інфінітывам, знаходзіцца пры галоўным слове, якое мае пры сабе дапасаванае азначэнне . Мы ўсе пачулі строгі бацькаў загад  — не сваволіць на ўроках.

 

Азначэнні перад паяснёным словам звычайна не адасабляюцца:


Старанныя, працавітыя, загартаваныя ў розных інтэлектуальных конкурсах вучні сабраліся на першым паверсе школы.

 

Перад паяснёным словам заўсёды адасабляюцца дапасаваныя і недапасаваныя азначэнні, калі:


1) адносяцца да асабовага займенніка . Загадкавы, незвычайнай геаметрычнай формы,  ён [экспанат] быў выстаўлены ў галерэі яшчэ ў студзені месяцы;


2) маюць дадатковае акалічнаснае значэнне, звычайна прычыны . Пакрытыя фарбай, сцены пакоя выглядалі абноўленымі;


3) аддзелены ад галоўнага слова недапасаванымі членамі сказа, найперш выказнікам ці акалічнасцю . Падабраныя па форме і памерах, стаялі каля хаты рыдлёўкі, шуфлі і сякеры.


IV. Замацаванне вывучанага матэрыялу.

Практ. 333 (вусна). Назваць адасобленыя азначэнні і паяснёныя словы. Чым выражаны адасобленыя азначэнні?


Практ. 334 Спішыце, расстўляючы, дзе трэба, коскі. Падкрэсліце адасобленыя азначэнні і растлумачце іх адасабленне. У якіх сказах адасобленыя азначэнні маюць акалічнаснае значэнне?

V. Падагульненне ведаў па тэме

Запіс сказаў пад дыктоўку і іх сінтаксічны разбор.

Лес, стромкі, густы, застылай грамадою кучаравіцца на краі мутнаватай бляхі неба. (З. Бядуля)

Шэры, смутны, павісаў над полем вечар.(І. Навуменка)

У кароткім кажушку, са стрэльбай за плячыма, ён абыходзіць калгасны табун. (З. Бядуля)

Побач чыгункі стаяў высокі стары лес, таемны, пануры і важны. (Я. Колас)

Яны, Алімпіяда з Мікалаем, стаялі ля расчыненага акна і глядзелі на вуліцу…(І. Пташнікаў)




VI. Рэфлексія

  • Ці ўсё нам з вамі ўдалося разабраць на ўроку?

  • Ці засталось штосьці незразумелае?

  • Выкажыце свае эмоцыі і пачуцці ад урока сказам з адасобленымі азначэннямі.


Дамашняе заданне

Параграф 39-40, практ. 338


-80%
Курсы повышения квалификации

Проектная деятельность учащихся

Продолжительность 72 часа
Документ: Удостоверение о повышении квалификации
4000 руб.
800 руб.
Подробнее
Скачать разработку
Сохранить у себя:
Адасобленыя дапасаваныя і недапасаваныя азначэнні (47.5 KB)

Комментарии 0

Чтобы добавить комментарий зарегистрируйтесь или на сайт