Зат есімнің 2- ші жіктеуі

№4 Дәріс

Зат есімнің 2 жіктеуі

Дәрістің жоспары:

• 2 септеу зат есімдерінің септік жалғаулары

• Зат есімнің 2-ші жіктеудің септік жалғауларының негізгі ерекшеліктері

• Зат есімнің 2-жіктеудің сөздік түрлері

Мақсаты: Зат есімнің 2- ші жіктеудің септік жалғаулары.Зат есімнің 2-ші жіктеудің сөздік түрлері.2 септеудің зат есімдерінің сөздік тұлғасы, жекеше және көпше түрдегі атау мен ілік септіктерінің жалғауларын, тектік белгілерін білуі тиіс

Екінші септеуге маскулинум мен орта тегінің зат есімдері жатады. Олар атау септігінде жекеше түріңде маскулинум -us ,-er жалғауларымен, ал орта тек- um жалғауымен аяқаталады. Ілік септігінде жекеше түрінде і жалғауымен аяқталады.

-er және –us жалғауларымен аяқталатын зат есімдер бірдей септеледі. Бірақ көбінесе – er мен аяқталатын зат есімдердің септелуінде –е түсіп қалады. Бұл сөздік тұлғадан көрінеді.

2-септеудің зат есімдерінің сөздік тұлғасы:

musculus, i, m.-бұлшық ет

puer, eri, m.-бала, ұл бала

magister, tri, m.-мұғалім

aeger, aegri, m.-науқас

oleum, і, n .-май

2- септеудің септік жалғаулары

Маскулинум тегінің зат есім септеу үлгісі

Musculus, і, m.- бұлшық ет, puer, eri, m.-бала, ұл бала, magister, tri, m. -мұғалім

Орта тегінің зат есім септеу үлгісі

medicamentum, і, n.

Ережеден тыс ерекшеліктері 2- септеудің маскулинум тегі бойынша септелуі:

1. Латын тілінде –us жалғауымен аяқталатын кейбір сөздер фемининум тегіне жатады:

1. atomus, i, f.- балшық немесе болюс (үлкен пилюля)

bolus, i, f.- атом

methodus, i, f.-әдіс

periodus, i, f.-мезгіл, дәуір

crystallus, i, f.- кристалл

diameter, tri, f.-диаметр

ә) ағаштар атаулары

Eucalyptus, i, f.- эвкалипт

Crataegus, i, f.-долана (боярышник)

Juniperus,i, f.-арша

Pinus, i, f.- қарағай

Alnus, i, f.- қандыағаш

1. virus, i, n.-қоздырғыш у- орта тегіне жатады.

§ 30.- on жалғауымен аяқталатын грек сөздері

-on жалғауымен аяқталатын грек сөздері екінші септеудің үлгісі бойынша септеледі.

-on жалғауымен аяқталатын келесі сөздерді есте сақтаңыздар:

colon, i, n.- тоқ ішек

Encephalo.n, i, n - бас ми

skeleton, i, .n.- қаңқа

amnion, i, n.- амнион, ұрықтың су қабықшасы

ganglion, i, n.- ганглий, жүйке түйіні

Сұрақтар:

• Дәрілікқұралдар мен химиялық элементтер атаулары қай септікке жатады

• 2септеуге қандай зат есімдер жатады?

• Маскулинум тегі атау септігінің жекеше түрде қандай жалғаулармен аяқталады?

• Әйел тегі атау септігінің жекеше түрде қандай жалғаулармен аяқталады?