ТУКУМ КУУЧУЛУК ЖАНА ӨЗГӨРГҮЧТҮК
МАКСАТЫ
- Организмдердин белгилери жөнүндөгү маалыматарды сактоочу хросомалар жана гендер туурасында маалымат алышат Тирүү организмдердин тукум куучулук жана өзгөргүчтүк жөндөмдүүлүгү бири-бири менен болгон окшоштуктары, айырмачылыктарын ажырытышат Өзгөргүчтүктүн түрлөрүн айырмалап билишет
- Организмдердин белгилери жөнүндөгү маалыматарды сактоочу хросомалар жана гендер туурасында маалымат алышат
- Тирүү организмдердин тукум куучулук жана өзгөргүчтүк жөндөмдүүлүгү бири-бири менен болгон окшоштуктары, айырмачылыктарын ажырытышат
- Өзгөргүчтүктүн түрлөрүн айырмалап билишет
2024
ГЕНЕТИКА - ТИРҮҮ ОРГАНИЗМДЕРДЕГИ ТУКУМ куучулуктун жана өзгөргүчтүктүн закон ченемдүүлүктөрүн изилдөөчү илим
2024
2024
Генетика илимине салым кошкон окумуштуулар
2024
ГЕНЕТИКА ИЛИМИ
ТУКУМ КУУЧУЛУКТУН БИРДИГИ - ГЕН
2024
Тукум куучулук жана өзгөргүчтүк
Тукум куучулук - организмдин ата-энелерине таандык белгилерин жана касиеттерин кийинки муунга өткөрүп берүү касиети
2024
Өзгөргүчтүк - организмдин жекече өрчүшүндө мурунку белгилеринин жоголуп, жаны белгилердин жана касиеттердин пайда болушу
2024
Тукум куучулук менен өзгөргүчтүк организмдин бири-бирине карама-каршы касиеттери, анткени, тукум куучулук касиет ата-энеден мураска алынган белгилерди сактоого, айырманын жок болушуна жана туруктуулукка алып келсе, өзгөргүчтүк ар
түрдүүлүккө, өзгөрүүгө, айырманын жана жаңы белгилердин пайда болушуна алып келет.
2024
2024
Өзгөргүчтүк
Фенотиптик же модификациялык тукум куубаган өзгөргүчтүк
2024
Модификациялык өзгөргүчтүк - сырткы чөйрөнүн тийгизген таасирлеринен улам организмдин генотиби өзгөрбөй туруп, фенотиптик белгилеринин өзгөртүү жөндөмдүүлүгү
- Фенотип гана өзгөрөт Тукумдан-тукумга берилбейт Айлана-чөйрөнүн шарттары өзгөргөндө келип чыгат. Мисалы, көздүн түсү, бойдун узундугу, дененин формасы, ж.б. Альпинист 4000 метр бийиктикке чыкканда 1мм3 канында эритроциттеринин саны 2 эсе көбөйөт, кайра өрөөнгө түшкөндө мурдагы нормага келет. Кытай примуласы 20°Ста кызыл, андан жогорку температурада ак гүлдөйт. Жебе жалбырактын жалбырагынын формасы суу үстүндө жебе сымал, суу бетинде жүрөк сымал жана суу астында лента сымал формада болот
- Фенотип гана өзгөрөт
- Тукумдан-тукумга берилбейт
- Айлана-чөйрөнүн шарттары өзгөргөндө келип чыгат. Мисалы, көздүн түсү, бойдун узундугу, дененин формасы, ж.б. Альпинист 4000 метр бийиктикке чыкканда 1мм3 канында эритроциттеринин саны 2 эсе көбөйөт, кайра өрөөнгө түшкөндө мурдагы нормага келет. Кытай примуласы 20°Ста кызыл, андан жогорку температурада ак гүлдөйт. Жебе жалбырактын жалбырагынын формасы суу үстүндө жебе сымал, суу бетинде жүрөк сымал жана суу астында лента сымал формада болот
Модификациялык өзгөргүчтүктүн түрлөрү:
Онтогенездик - особдордун өрчүү мезгилиндеги өзгөрүүлөр (курт кумурскаларда: личинка, куурчакча, имаго; жерде - сууда жашоочуларда: көнөк баш, жетилген организм.
Экологиялык - айлана-чөйрөнүн өзгөрмөлүү шарттарына фенотибин өзгөртүү менен жооп кайтаруу реакциясы. Сандык (жаныбарлардын салмагынын, өсүмдүктөрдүн жалбырагынын өлчөмүнүн өзгөрүшү) жана сапаттык (ультрафиолет нурунун таасиринде теринин түсүнүн өзгөрүшү) болуп бөлүнөт.
Тукум куучу же генотиптик өзгөргүчтүк - генетикалык материалдын өзгөрүшүнөн
улам келип чыгып, комбинативдик жана мутациялык болуп экиге бөлүнөт
2024
Комбинативдик өзгөргүчтүк - ата-энелик формадагы гендердин
комбинацияларынын түзүлүүсүнөн улам келип чыккан өзгөргүчтүк.
Мутациялык өзгөргүчтүк - сырты (радиация, оор металлдар ж.б.) жана ички
факторлордун таасиринен улам ДНКнын молекуласынын жана кариотиптин өзгөрүшү
2024
БЫШЫКТОО
2024
КӨҢҮЛ БУРГАНЫҢАР ҮЧҮН ЫРАКМАТ
Даярдаган: Нурманова Батма Арзыкуловна
2024