Табигый тандоо- эволюциянын багыттоочу фактору

Ош Мамлекеттик Университети «Ыйман» гимназиясы Тема: Табигый тандоо- эволюциянын багыттоочу фактору

Предмет: Биология

Класс: 11

Мугалими: Жунусалиева Э.Ж.

План:

• 1. Табигый тандоо жөнүндө жалпы түшүнүктөр
• 2. Жашоо үчүн күрөштүн формалары

Табигый тандоо

• Табигый тандоо- эволюциянын негизги фактору, анын жыйынтыгында жашап кетүүгө, өзүнөн кийин тукум калтырууга жөндөмдүү, особдор калып, алсыздар жок болот.

Табигый тандоо

• Табигый тандалуу –  организмдердин   эволюциясынын  негизги кыймылдаткыч күчү. Табигый тандоо жөнүндөгү окуу Ч.Дарвин  тарабынан (1858-1859-жж.) сунуш кылынган.
• Ч. Дарвиндин оюу боюнча Табигый тандоо–  жашоо үчүн күрөштүн  жыйынтыгы.

Жашоо үчүн күрөш

• Жашоо үчүн күрөш  – жашап кетүүгө жөндөмдүүлүк менен бирге өзүнөн кийин тукум калтырууга жөндөмдүүлүгү, түр ичиндеги жана түр аралык конкуренция, ошондой эле тышкы чөйрөнүн абиотикалык шарттарына карата  организмде рдин аракети. 

Жашоо үчүн күрөштүн формалары

• Жашоо үчүн күрөш

Түр ичиндеги Түрлөр арасындагы Ыңгайсыз

шарттарга каршы

Жашоо үчүн түр ичиндеги күрөш

• Жашоо үчүн түр ичиндеги күрөш ар бир түрдүн бир популяциясындагы особдордун ортосунда болот.
• Алар: азык, нымдуулук, жылуулук жана тийиштүү чөйрө үчүн, доминанттуулук үчүн күрөшүүлөрү ыктымал.

Жашоо үчүн түрлөрдүн ортосундагы күрөш

• Жашоо үчүн түрлөрдүн ортосундагы күрөшкө бир түрдүн экинчи түрдү колдонуусу мисал боло алат.
• Бул: «жырткыч-жем болуучу жаныбар», «мите-ээси», «өсүмдүк-жаныбар».

Ыңгайсыз шарттарга каршы күрөш

• Организмдердин жашоосуна көптөгөн шарттар таасир этишет, мисалы: температура, нымдуулук, жарык ж.б. Бул күрөшүүнүн жыйынтыгында белгилүү шартка ыңгайлуу болгон организмдер пайда болот. Мисалы: чөлдөгү өсүмдүктөрдүн тамыры узаруусу, майда же өзгөргөн жалбырактар.

Жыйынтыктоо:

• Дарвин жашоо үчүн күрөш деп-организм жана чөйрө менен болгон карым катнашты айткан.
• Табигый тандоонун жыйынтыгында организмдердин ыңгайлануусу, чөйрөнүн белгилүү шарттарына адаптациялануу жүрөт.

Үйгө тапшырма:

• Табигый тандоонун популяциядагы формалары