Реактивті қозғалыс

САБАҚ: Физика Реактивті қозғалыс

Мектеп: №19

Күні: 22.11.2016ж.

Оқытушының аты-жөні: Жусупова А.Б

СЫНЫП: 9 А,Ә,Б,В

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар:

Осы сабақ арқылы іске асатын оқыту мақсаттары

Реактивтік қозғалысымен таныстырып солар жайлы түсінік қалыптастыру.

Сабақтың мақсаттары

• Оқушылар реактивті қозғалыстың мағынасын біледі. Есеп шығаруда қолдана алады.

• Зымыранның тарихын біледі. Есеп шығаруда қолдана алады.

• Оқушылар реактивті қозғалыстың мағынасын біледі. Есеп шығаруда қолдана алады. Зымыранның тарихын біледі. Ғарышты игеру жолындағы Циолковскийдің еңбектерін түсіне алады.

Тілдік мақсат

Реактивті. сопло т.б.

Алдыңғы білім

1. Дене импульсі дегеніміз не?

2. Күш импульсі дегеніміз не?

3. Дене импульсінің өзгеруі қандай шамаға тәуелді?

4. Күш импульсі мен дене импульсінің арасында қандай байланыс бар?

5. Тұйық жүйе деп қандай жүйені айтамыз?

6. Импульстің сақталу заңын тұжырымдаңдар.

Жоспар

Жоспарланған уақыт

Жоспарланған әрекеттер

Ресурстар

Басы

3 мин

І. Ұйымдастыру кезеңі :

Оқушылармен амандасып, көңіл-күйлерін сұраймын. Оқушылардың сабаққа дайындығын, зейіндерін сабаққа аудару.

Оқушыларды Ньютонның 1 заңы , 2 заңы, 3 заңы және Бүкіл әлемдік тартылыс заңы бойынша төрт топқа бөлу . Осы заңдар қағазға жазылып қойылып оқушыларға таратылады. Топқа бөлініп болған сон қандай заң екендігін табады

«Физикалық диктант»

1. Дененің массасы мен қозғалыс жылдамдығының көбейтіндісі___________.

2. Күш импульсі____________________тең.

3. Сыртқы күштердің әсері болмаған кезде ішкі күштердің әсері болатын жүйе _____________ деп аталады.

4. ________________дене импульсінің теңдеуі.

5. _________________ күш импульсінің теңдеуі.

6. _________________импульстің сақталу заңы.

Жауаптары

1.Импульс 2 .Дене импульсінің өзгерісі 3.Тұйықталған

1. р=mυ 5. ∆p=F∆t 6.p₁+p₂=p₁^/+p₂^/

4 – «3» 5 – «4» 6 – «5»

Үй тапсырмасына байланысты есептер шығарайық

1. Массасы 3 кг доңғалақ горизонталь бетпен сырғанаусыз 5 м /с жылдамдықпен домалап келеді. Доңғалақтың импульсін табыңыз.

Берілгені : ___________

2. Рельстің бойымен 6 м/с жылдамдықпен жүгіріп келе жатқан массасы 60 кг адам рельсте тыныш тұрған 30 кг арбашаға секіріп мінді. Арбашаның рельспенен қандай жылдамдықпен қозғала бастайтынын табыңыз.

Берілгені: ____

3. массасы 22 кг бала 2,5 м/с жылдамдықпен жүгіріп келе жатып , массасы 12 кг жылжымалы платформаға қарғып шықты . бала мен платформаның жылдамдығы қандай?

Жауаптары:

№1 формула

Бер:m=3кг р=mυ р=3кг*5м/с=15кг*м/с

υ=5 м/с

табу керек:р-?

№2 импульстің сақталу заңы

Бер: υ₁ =6 м/с m₁*υ₁+ m₂*υ₂=(m1+m2)*υ осыдан

m₁ =60кг υ =m₁*υ₁+ m₂*υ₂/(m1+m2)

m₂ =30кг m₁*υ₁+ m₂*υ₂

υ₂=0 υ= =(60*6+30*0)/(60+30)

табу керек :υ =? (m1+m2)

=4 м/с

№3

Бер: υ₁ =2,5м/с m₁*υ₁=(m1+m2)υ

m₁ =22кг

m₂ =12кг m₁*υ₁

υ= =(22 *2,5)/(22+12)

табу керек : υ=? (m1+m2)

= 1.6м/с

Суреттер, слайд. тест срақтары

Ортасы

ІІ. Жаңа сабақ

Суреттер таңдау арқылы тақырып алады.

Сол тақырыпқа постер құрастыру.

1.Реактивті қозғалыс

2.Ғарышқа алғашқы қадам .Циолковскийдің идеялары.

3. Реактивті қозғалыс принципі, зымыран қозғалысы.

4. Қазіргі заманғы зымырандардың қозғалтқыштары

Сабақты бекіту сұрақтары

1. Реактивті қозғалыс дегеніміз не?оған мысал келтір

2. Циолковскийдің идеялары?тұңғыш жасанды жер серігі қай жерде және ұай жылы ұшырылды?

3. Сопло дегеніміз не? Реактивті қозғалыс жылдамдығы қандай шамаларға тәуелді?

4. Қандай мақсатпен зымырандар көп сатылы болып жасалады?

Соңы

Есеп шығару

№1

Зарядымен қоса есептегенде массасы 250г болатын кішкене зымыранша вертикаль жоғары қарай 15м биіктікке көтерілді. Зарядтың массасы 50г . зымыраннан бөлініп шығатын газ жылдамдығын анықта?

№2

Массасы 10 т ғарыш кемесі 9,0 км/с жылдамждықпен қозғалып келеді. Кеменің тежелу кезіндегі жылдамдығы 3 км/с , 1450 кг жану өнімдерін шығарады. Тежелуден кейінгі ракета жылдамдығы?

№3

Кішкене зымыранның массасы 200г . ондағы жанғыш заттың массасы 50г . газ зымыран соплосыннан 100 м/с жылдамдықпен лезде шығады деп есептеп , зымыранның қозғалыс жылдамдығын анықта.

Деңгейлік тапсырмалар Карточкамен жұмыс

№1К.

1. 2 м/с жылдамдықпен қозғалып келе жатқан массасы 5 кг дененің импульсін анықтаңдар.

2. Жеңіл автомобильдің жылдамдығы жүк автомобильінің жылдамдығынан 2 есеүлкен, ал массасы 4 есе кіші. Автомобильдердің импульстарының модульдерін салыстырыңдар.

№2К.

1. 7 м/с жылдамдықпен жүгіріп келе жатқан массасы 70 кг адам, 2 м/с жылдамдықпен кетіп бара жатқан, массасы 30 кг арбаны қуып жетіп, оған секіріп мінеді. Осыдан кейін арба қандай жылдамдықпен қозғалады?

2. Жеңіл автомобильдің жүк автомобильінің жылдамдығынан 2 есе үлкен, ал массасы 6 есе кіші. Автомобильдердің импульстарының модульдерін салыстырыңдар

Қосымша ақпарат. Ғарышқа алғашқы қадамды ғалым Циолковскийден басталады десек болады. Оның идеялары 1903ж шыққан «Әлемдік кеңістікті реактивті құралдармен зерттеу еңбегінде» көрініс тапты. Ол зымырандардың көмегімен ғарышты игеру мүмкіндігін теориялық түрде сақтайды.Циолковскийдің идеяларын орыс ғалымы Королевтің басшылығымен жүзеге асырылды. Тұңғыш жасанды Жер серігі біздің еліміздің «Байқоңыр» ғарыш айлағынан 1957 ж. Ұшылырған болатын. 1961 ж. Адамзаттың тұңғыш ғарышкері Ю.А.Гагарин ғарышқа қадам басты.Ғарышқа сапар шегіп , ғылыми-зерттеу жұмыстарына қатысқан ғарышкерлердің ішінде біздің екі қазақ ғарышкерлер- Тоқтар мен Талғаттан бар.