Мектептегі жетілу деңгейінің әмбебап оқу әрекеттерінің қалыптасу деңгейіне әсері

ШҚО білім басқармамының Зайсан ауданы бойынша

"Жаңатұрмыс шағын жинақты негізгі орта мектебі" КММ

Алекеева Куралай Зеренхановна

бастауыш сынып мұғалімі

Модератор

Мектептегі жетілу деңгейінің әмбебап оқу әрекеттерінің қалыптасу деңгейіне әсері

Аннотация: Бұл мақалада автор бастауыш сынып оқушыларының тобын зерттеу туралы жазады, оның мақсаты мектептегі жетілу деңгейінің адамгершілік-этикалық бағыттағы әмбебап оқу әрекеттерінің қалыптасу деңгейіне әсерін анықтау.

Түйінді сөздер: әмбебап оқу әрекеттері, мектепке дайындық.

Тақырыптық айдар: бастауыш мектеп.

Қазіргі білім беру жүйесінің маңызды міндеті-оқушылардың оқу қабілетін, өзін-өзі дамыту және өзін-өзі жетілдіру қабілетін қамтамасыз ететін әмбебап оқу іс-әрекеттерін қалыптастыру. Мектептегі оқытудың басында өзін - өзі анықтау, мағыналық білім беру және адамгершілік-этикалық бағдарлаудың жеке әмбебап оқу әрекеттері баланың оқуға дайындығын анықтайды.

Зерттеудің мақсаты-мектептегі жетілу деңгейінің адамгершілік-этикалық бағыттағы әмбебап оқу әрекеттерінің қалыптасу деңгейіне әсерін анықтау.

Зерттеу міндеттері:

1. "Мектептегі жетілу", "мектептегі жетілу деңгейі"терминдерін анықтау мақсатында әдебиеттерді теориялық талдау;

2. "Әмбебап оқу іс-әрекеттері", "адамгершілік-этикалық бағыттағы әмбебап оқу іс-әрекеттері"терминдерін анықтаңыз.

3. Білім алушылардың мектептегі жетілу деңгейін анықтау үшін әдістемелерді іріктеу және сынақтан өткізу;

4. Білім алушылардың адамгершілік-этикалық бағдарларының әмбебап оқу іс-әрекеттерінің қалыптасу деңгейін анықтау үшін диагностиканы іріктеу және сынақтан өткізу.

100 жылдан астам уақыт бұрын балалардың оқуға дайындығын немесе қазір жиі айтылатындай "мектептегі жетілуді" анықтауға алғашқы әрекеттер жасалды. "Мектептегі жетілудің" жеткіліксіздігі немесе мектепте оқуға функционалдық дайындықтың болмауы көбінесе жалпыға емес, оқу процесінде шиеленісті сезінетін функцияларға қатысты дамудың ішінара артта қалуымен байланысты. Ең алдымен, бұл баланың психикасының дамуына, оқытудың негізінде жатқан шартты байланыстарды құрудың жылдамдығы мен беріктігіне қатысты. Осылайша, "мектептегі жетілу" (дәлірек анықтама – мектепте оқуға функционалды дайындық) – бұл баланың денсаулығына, қалыпты дамуына зиян келтірместен және мектепте оқуды шамадан тыс қиындықсыз жеңуге мүмкіндік беретін мектептегі қажетті функцияларды дамытудың қажетті деңгейінен басқа ештеңе емес.

Мектептегі жетілу деңгейлері:

• "Мектеп жетілген" - психикалық даму деңгейі нормаға сәйкес келеді, еліктеу қабілеті жоғары, нәзік моторлық координациялардың қалыптасуының жоғары дәрежесі.

• "Орташа жетілгендер" - баланың дамуының жалпы интеллектуалдық деңгейі нормадан шамалы ауытқуларға, еліктеудің орташа қабілетіне, нәзік моторлық координациялардың қалыптасуының орташа дәрежесіне ие.

• "Жетілмеген" - "жетілмеген" балалар көбінесе сәтсіздікке ұшырайды. Көбінесе бұл оқу үлгерімі бірнеше жылға созылады. Сонымен қатар, бұл балаларда, әсіресе мектептің талаптарын орындауға тырысатындарда, Денсаулық зардап шегеді: олар жиі ауырады, көпшілігінде невроз, мектептен қорқу және оқуға құлықсыздық пайда болады.

Мектептің жетілу дәрежесін анықтау үшін И. Ирасектің модификациясында А. Керн сынағы қолданылды.

Онда үш тапсырма бар: адамның фигурасын бейнелеу, жазбаша әріптерден сөз тіркесін графикалық түрде көшіру және белгілі бір кеңістіктік позициядағы нүктелерді сызу. Әр тапсырма 1-ден(ең жақсы балл) 5-ке дейін (ең нашар балл) баллмен бағаланады.

А. Г. Асмоловтың айтуынша, "әмбебап оқу әрекеттері" - бұл оқушының іс-қимыл жүйесі :

• мәдени бірегейлік,

• әлеуметтік құзыреттілік,

• төзімділік,

• Тәуелсіз оқу қызметін ұйымдастыруды қоса алғанда, жаңа білім мен дағдыларды өз бетінше игеру қабілеті.

Әмбебап оқу әрекеттерінің түрлері: жеке, реттеуші, жалпы танымдық, коммуникативті. Моральдық-этикалық бағдар моральдық қақтығыс жағдайында әрекетті таңдауды білдіреді және келесі компоненттерді қамтиды:

1. Іс-әрекеттің моральдық мазмұнын бөлу деңгейі.

1. Әлеуметтік мінез-құлыққа бағдарлану деңгейі.

1. Моральдық пайымдаудың даму деңгейі.

1. Моральдық дилемманы шешу деңгейлері