"Карбон қышқылдары"

№ 180 ЖЖБ мектеп

Алматы қаласа, Алатау ауданы

Әбдікерім Меруерт Сәлімқызы

Менен сұрақ, сізден жылдам жауап

• Органикалық химия нені оқытады?

Қандай көміртегі қосылыстарын білесіңдер?

• Оттекті органикалық қосылыстардың негізгі

кластарын ата?

• Спирттер деп қандай заттарды айтады?

• Спирттер қалай жіктеледі? Өкілдері ?

• Спирттердің қолданылатын салалары?

• Спирттер тотыққанда қандай заттар түзіледі?

Өкілдері

Физикалық қасиеті

Қышқылдар

Химиялық қасиеті

Құрамы

Қолданылуы

Кездесуі

Бұл суреттердің қышқылға қандай қатысы бар?

Сүт қышқылы

Туберкулезді емдеуге пайдаланады

Жұқпалы ауруды болдырмайды

Қанның ақ, қызыл түйіршіктерін реттейді

Тауықтың, құстардың құмырсқа илеуіне

шомылып, аунап жатқанын көрдіңізбе? Не үшін деп

ойлайсыз?

Иттің мысықты тістелеп, ойнап жүргенін

көрдіңіз бе?

Ауырған аңға кім рецепт

жазып береді?

Сіздер үйде, тұрмыста қандай қышқылдарды

кездестірдіңіздер?

Карбон қышқылдары--- молекула

құрамында көмірсутек радикалымен

байланысқан карбоксил тобы (-с О ОН )

бар күрделі органикалық заттар.

Күйдіргіш

Сұйық заттар

Өздеріне тән иісі бар

Суда жақсы ериді

НСООН

К. Қ.

жеңіл ауыр

СН 3 СООН

С 15 Н 31 СООН

пальмитин

С 17 Н 35 СООН стеарин

С 17 Н 35 СОО Na

Кір сабын

1,25% спирт то тотық сыздан кездесуі дырғыш

Құмырсқа қышқылы

Шырша, қалақай

жапырақтары

Буын ауруларына

дәрі

НСООН

Хош иісті

заттар

Құмырсқа дене-

сінде

Еріткіштер

Мата, қағаз

бояуда

Сірке қышқылы

кездесуі қолданылуы

Полимерлер

Өсімдік, жануар

зәр, тер

құрамында

Бояулар

СН 3 СООН

Дәрі-дәрмек

(аспирин)

Ашыған сүт, ірімшік, май

Тағам өнімдерін

консервілеу

Еріткіш

Тамақ өнеркәсібі

Еріткіштер

Бояулар

Хош иісті заттар

Карбон

қышқылдары

Дәрі – дәрмек

Арамшөптерге қарсы препараттар

Жасанды талшық

Күнделікті тұрмыста

C абақты бекіту

А. CH 4 →C 2 H 2 →CH 3 C ОН →CH 3 C О OH

В .3 г сірке қышқылын бейтараптауға неше грамм калий

гидроксиді жұмсалады?

• В .3 г сірке қышқылын бейтараптауға неше грамм калий гидроксиді жұмсалады?

С. Құрамында 20 % қоспасы бар 250г әктасты сірке қышқылында

еріткенде бөлінетін

көмірқышқыл газының көлемін ( қ. ж.) есептеңдер .

А тобы

1) 2 CH 4 →C 2 H 2 +3H 2 ↑

2 ) C 2 H 2 + H 2 O→CH 3 C ОН

3 ) CH 3 C ОН + Ag 2 O→CH 3 C ООН +2Ag↓

В тобы

CH 3 C ООН +KOH→ CH 3 C ООК + H 2 O

3г хг

60г 56г

м ( CH 3 C ООН) = 60г/моль 3 : х = 60 : 56

м (К OH ) = 56г/ моль х = 2,8 г

Жауабы; 2.8 г КОН

С тобы

CaCO 3 +2CH 3 C ООН ( CH 3 C ОО) 2 Са+ C О 2 ↑+H 2 O

200 г Х л

100г 22,4л

W (таза зат) = 100 % -20 %= 80 % 200 : х = 100 : 22,4

m ( CaCO 3 ) =80 * 250 : 100 = 200 г х = 44,8л

М( CaCO 3 ) =100 г/моль Жауабы; 44,8 л C О 2

Қышқылдардың пайдасы

Жеміс – жидектерде қышқылдың орасан қоры бар. Жеміс қышқылын бұдан 10 мың жыл бұрын медицина дамымай тұрған кезде адамдар жиі қолданған.

Антибиотиктер жасалғанға дейін жұқпалы

ауруларды емдеуге, іріңді жараларды жууға,

ішек түйілгенде, тіпті оба індетіне қарсы қышқыл пайдаланылады.

Көкжөтел

бронхит

плеврит

туберкулез

қан аздық

жүйке шаршағанда

Алма

Май басу

Тамақтың қабынуы

Буын, өт қабығы,

шектердің қабынуы

Асқазан ауруы

Жүйке жұмысын реттейді

Ішекті дезинфекциялауға

Асқорытуды жақсартады

Көз, көруді жақсартады

Дене қызуын түсіреді

Суық тигенде

Бас ауырғанда

Бүйрек тастарын ерітеді

Жүрек-тамыр жұмысын реттейді

Шөлге қарсы

Көкжөтел

Ауырсынуды басады

Қышқылды әзірлеу жолдары

Мысал ретінде алма қышқылын аламыз.

Басқа жеміс – жидек қышқылдарын да осы тәсілмен

әзірлей аласыз.

1 кг алманы жақсылап жуып, тазалап, үккіштен, еттартқыштан өткізіңіз (алманың қабығы мен ортасын алып тастамаңыз.) Алма қоймалжыңын 3л. банкіге салып, үстіне 1л. су құйып, 10 гр.ашытқы, кепкен қара нанның ұсақ бөліктерін, 3 ас қасық қант қосыңыз. Әр

2-3 күн сайын қоспаны ағаш қасықпен қозғай отырып, жылы, қараңғы жерде 10күн сақтаңыз. (Банкіның бетін ашық қалдырыңыз) Содан соң сүзіп алып, бетін шыт матамен жабыңыз. Қоймалжың сұйықтың бырқылдап

дыбыс шығаруы тоқтап, түсі ағарса, қышқылдың дайын

болғаны. Оны шыны шөлмектерге бөліп салып, аузын мықтап бекітіңіз. Қышқылды мұздатқышқа сақтаңыз.

Үй тапсырмасы

§ 49.Карбон қышқылдары

№ 9 есеп

Ізденіс тапсырмалары