Ғылыми жоба тақырыбы: Зеңді үй жағдайында өсіру

Жаңа жұлдыз ауылының жалпы білім беру орта мектебі

Зеңді үй жағдайында өсіру

Жобаның авторы: Қайыржанова Дильнара

Сынып: 8«А»

Жетекшісі: биология пәнінің мұғалімі

Айдарханова Зарина Талаповна

Зерттеу объектісі:

ЗЕҢ

Зерттеу мақсаты:

Зеңнің құрылысын және адам өміріндегі рөлін білу,

сонымен қатар зеңді үй жағдайында өсіру.

Міндеттері:

- зеңнің құрылысын білу;

- зеңнің нені қамтитынын білу;

- адамдарға тигізетін пайдасы мен зияны туралы білу;

- зеңнің үй жағдайында дамуын бақылау;

- сыныптастарыммен зең жайлы білгеніммен бөлісу.

Осы тақырыпқа деген қызығушылығым ұмытылып қалған пакетте беті ақ және жасыл түспен оранған тоқашты көргенімде пайда болды.

Пайдалы зең

Зең фармакологияда қолданылады. Зеңнен жасалған дәрілер адамдарды түрлі аурулардан қорғайды. Зең түрлі азық-түлікті дайындау үшін де қажет.

Қауіпті зең

Зең тек азық-түлік пен адамдардың денсаулығына ғана емес, сонымен қатар бетон және металл сияқты мықты материалдарға, бізді қоршаған нәрселерге де өте зиянды.

Зең – тірі табиғаттың ерекше патшалығы. Зең ауада микроскопиялық спор арқылы тарайды. Сулы жерде жіңішке жіп тәріздес болып өседі, барлық жағдайға үйреніп, тез дамиды.

Зерттеуге арналған препаратты қалай мен дайындадым

Препаратты дайындау

Үшінші күнде бірінші зеңнің пайда болуы

4-күн

6-күн

6-күн

Зеңді соңғы бақылаулар

Практикалық бөлім

Күндер

1-тілім нан

1-күн 14.11.16.

2-тілім нан

Сүлгіні сумен суладым да, контейнерге төседім. Үстіне бір тілім нанды қойып, жай ғана суладым.

2-күн 15.11.16

Бір тілім нанды құрғақ контейнерге салып қойдым.

Судың арқасында нан өсті.

3-күн 16.11.16

Тілім нан кеуіп қалды.

Нанның ортасы мен шеттерінде қоңыр түсті дақтар пайда болды.

4-күн 17.11.16

5-күн 18.11.16.

Нанның үстіндегі қара дақтарда сирек жіпшелер пайда болды. Нан одан сайын өсе бастады, ал үстінде сұр зең пайда болды.

Тілім нан қатайды.

Нан үгітіле бастады.

Нанның үстіндегі зеңнің жіпшелері одан сайын көбейіп, көгілдір үлпе жүнденген

6-күн 19.11.16.

Тілім нан кішірейген, ал нанның қоқымы одан да көбейген.

Нанның тілімі біраз сарғайып, зеңнің үлпе жіпшелері үлкейген.

7-күн 20.11.16

Кітірлек нан қоқымына айналуда.

Зең сұр түсті үлпілдеген бұлт сияқты.

8-күн 21.11.16.

Кітірлек үгітілуде.

Нан және ыдыс қара түсті зеңмен жабылған, нанның сарғыш бөлігінде әдемі, үлпілдеген сұр бұлт секілді зең қаптаған.

Кітірлек кішкентай, үгітінділер көп, нанның бетінде зең пайда болған жоқ, яғни нан көгермеді.

Зеңнің құрылысын микроскоп арқылы бақылау

спорангийлер

гифтер

Қызықты деректер

Чернобыль атомдық электр станциясындағы 4-энергоблоктың тас табытының астынан өте көп мөлшерде зең табылған. Зең қатты радиоактивтік сәулеленген жерлерде көптеп өскен.

Ғалымдар зең спорларын ғарышта ұшатын ғарыш кемесінің қаптамасына бекіткен, ал бір жарым жылдан кейін тексерсе, ауасыз кеңістіктегі «зерттелушілер» одан сайын көбейіп өскен екен. Мүмкін, «Мир» орбита станциясының аппаратурасы зеңнің тигізген зиянынан батып кеткен болар.

Тағамды зеңнен қалай сақтау керек

• 1. Ауаның зең спорынан сақтау үшін дайын тағамды плёнкаға орау қажет.
• 2. Тез бұзылатын консервіленген тағамдарды таза контейнерлерге салып, тоңазытқышқа қою керек.
• 3. Тез бұзылатын тағамдарды екі сағаттан аса тоңазытқышсыз сақтауға болмайды.
• 4. Тамақтың қалдығын 3-4 күннен асырып сақтауға болмайды.

Қорытынды

Осы жұмысты орындау барысында, зеңнің әртүрлі болатынына көзім жетті. Пайдалы зең дәрі-дәрмек жасау өнеркәсібінде, адамдардың ауруларды жеңуге көмектеседі. Сонымен қатар, зең ірімшік пен шарап дайындауда қолданылатынын білдім.

Екінші жағынан қарасақ, зең ол – у. Адам көгерген тамақты жейтін болса, ағзасына зиян келеді. Тұрып жатқан үйіміздің төбесі немесе қабырғасы көгерсе, біздің өмірімізге өте қауіпті. Ондай жерде тұрып жатқан адамның басы жиі айналып, ауырады, өкпе ауруына шалдығуы мүмкін.

Мен алдыма қойған мақсатыма жеттім деп ойлаймын. Себебі, мен зеңнің құрылысымен таныстым, адам өміріндегі рөлі жайлы ізденіп білдім, сонымен қоса зеңді үй жағдайында өсіріп, бақыладым. Зеңнің микроскопиялық құрылысы жайлы білдім, адам өміріне келтіретін пайдасы мен зияны туралы білдім.

Пайдаланылған әдебиеттер

• «Всё обо всём» – балаларға арналған энциклопедия, Шалаева Г. П., 10-том. Мәскеу, 1999ж.
• 2. «Зең – зиянды көрші» – «Денсаулық» журналы №2, ақпан 2011ж.
• 3. «Зең» деректі фильм http://www.youtube.com/watch?v=1lgAzVOEnUM

Назарларыңызға рахмет!