Байыркы индиядагы маданият жана дин

ТАРЫХ САБАГЫ 5-КЛАСС

Ош областы Алай району №37 А.Арзиев атындагы орто мектеби

Мугалим: Капарова Жыпаргүл Гүлжигитовна

ТЕМА: БАЙЫРКЫ ИНДИЯДАГЫ МАДАНИЯТ ЖАНА ДИН

Сабактын максаты:

• Байыркы Индиянын маданияты жана динин окуу менен предметтик компетентүүлүктөр калыптанат.
• Байыркы Индиянын маданиятын,теңсиздердин касталык коомун,буддизмдин болушун биле алсыңар.
• Башка элдердин маданиятын жана тарыхын баалай билүүгө тарбияланасыңар.

Байыркы Индиянын маданияты.

• Маданиятка бай өлкө.Индиянын билим,илим жана искусство жаатындагы жетишкендиктери б.з.ч.xv-x к.к ушул күнгө чейин сакталып келе жатат.Б.з.ч.VI-V кылымдарда Индия элинде «Махабхарата» жана «Рамаяна» эпостору жаралган. Бул эпостор дүйнөнун эн көлөмдүү чыгармалардын катарына кирет.Илим тажрыйбасы жонундө маалыматтар Ведалар деп аталган булактарда кездешет.

Инди маданияты:

• Маурьялар династиясы бийлеген мезгилден (б.з.ч.IV-II к) б.з.VIII-кылымына чейин гүлдөп өнүккөн.

Бул мезгилде грамматика,медицина,математика,астрономия жана башка тармактар боюнча тажрыйба топтолгон.Илимге эсептөөнүн ондук системасын ошол кездеги инди илимпоздору киргизген.Физика менен химия боек,дары-дармек даярдоодо колдонулган.

Медицина тармакта чоң ийгиликтер жаралган

• Дарыгерлер көз катаратасын алып таштаганды ,баш сөөктү көзөп, операция кылганды билген.

Тенсиздердин касталык коому:

Байыркы Индиянын калкы төмөнкудөй топторго бөлүнгөн

Индиялык жрецтер диний эрежелердин жыйнагын тузгөн .

• Эрежелер жыйнагында адамдарды касталарга болуп,алардын кесибин,укутарын жана милдеттерин аныктаган.Ар бир кастанын ээлеген абалы анын ата теги менен аныкталган.

• 1.Брахмандар(дин кызматкерлер)
• 2.Кшатрийлер(аскердик ак сөөктөр,жоокерлер);
• 3.Вайшилер(дыйкандар,кол өнөрчүлөр,соодагерлер;
• 4.Шудралар»кол тийбестер»(,мүлксүздөр,жерсиздер

Буддизмдин пайда болушу:

• Буддизм дини Байыркы Индияда б.з.ч.VI-Vкылымдарда жаралган. Ал дүйнөдөгү үч чоң диндин бири. Буддизм индиялыктардын мамлекеттик дини болуп саналат.Б.з.ч.III кылымда Индияны сурап турган Ашока падыша буддизмди мамлекеттик дин деп жарыялаган. Б.з.ч.X кылымдын башында Индияда будда дини күчүн жоготкон. Бирок буддизмТибет,Кытай,Корея,Япония,
• Инди-Кытай мамлекеттерине, Моңголия,Таиланд, Индонезия,Россия (бурят, калмак, тыва элдерине) жана башка өлкөлөргө тарап кеткен.

Ал жергиликтүү диний түшүнүктөр менен айкалышып, мазмунун жана формасын өзгөртүп турган. Мисалы; Тибет менен Моңголияда будда дини шаман түрүнө өткөн.

Бышыктоо үчүн суроолор

• Индиянын маданияты кандай өнүккөн?
• Адамдарды касталарга бөлүү дегенди кандай түшүнөсүңөр?
• Будизм дини качан малекеттик дин деп жарыяланган?

Үйгө тапшырма:

• Окуу китебиндеги «Байыркы Индиядагы маданият жана дин» деген теманы окуп келесиңер.
• (149---152-беттер)

Көңүл бурганыңыздар үчүн чоң рахмат!