8-sinflar uchun biologiya fanidan “Nerv sistemasining kasalliklari” mavzusida tayyorlagan dars ishlanmasi

Kattaqo`rg`on shahar Xalq ta`limi bo`limiga qarashli 11-ixtisoslashgan davlat umumta`lim maktabi biologiya fani o`qituvchisi To`rayeva Xolida Jamolovnaning 8-sinflar uchun “Nerv sistemasining kasalliklari” mavzusida tayyorlagan OCHIQ DARSI

O`tilgan mavzuni mustahkamlash

TARQATMA SAVOLLAR

• Vegetativ nerv sistemasi qaysi organlarning ishini boshqaradi?

• Simpatik nerv sistemasining tuzilishi va funksiyalarini ayting.

• Parasimpatik nerv sistemasining tuzilishi va funksiyalarini tushuntiring.

TEST SAVOLLARI

1. Bosh miyaning og`irligi kata odamlarda qancha?

A) 400-600 g B) 1020-1970 g C) 2000-2100 g

2. Uzunchoq miya qaysi a`zolarning ishini boshqaradi?

A) Nafas olish B) Ayirish organi C) Ovqat hazm qilish

3. Yurish, yugurish kabi harakatlarni bosh miyaning qaysi qismi boshqaradi?

A) Oraliq miya B) O`rta miya C) Miyacha

4. Bosh miya kata yarim sharalar po`stloq qavatining qalinligi?

A) 2.5-3.0 mm B) 4-5 mm C) 1.5-2.0 mm

5. Ko`z kosasini va yuz muskullarini harakatlantiruvchi nerv markazi qaysi qismda joylashgan?

A) Miyacha B) Miya ko`prigi C) Uzunchoq miya

TEST SAVOLLARI JAVOBLARI

1. Bosh miyaning og`irligi kata odamlarda qancha?

A) 400-600 g B) 1020-1970 g C) 2000-2100 g

2. Uzunchoq miya qaysi a`zolarning ishini boshqaradi?

A) Nafas olish B) Ayirish organi C) Ovqat hazm qilish

3. Yurish, yugurish kabi harakatlarni bosh miyaning qaysi qismi boshqaradi?

A) Oraliq miya B) O`rta miya C) Miyacha

4. Bosh miya kata yarim sharalar po`stloq qavatining qalinligi?

A) 2.5-3.0 mm B) 4-5 mm C) 1.5-2.0 mm

5. Ko`z kosasini va yuz muskullarini harakatlantiruvchi nerv markazi qaysi qismda joylashgan?

A) Miyacha B) Miya ko`prigi C) Uzunchoq miya

BLITS SO`ROV

• 1. Nerv sistemasi qanday tuzilgan?
• 2. Markaziy nerv sistemasi qanday qismlardan iborat?
• 3. Orqa miyaning katta odanlarda og`irligi qancha?
• 4. Orqa miya qayerda joylashgan?
• 5. Orqa miya nima vazifani bajaradi?
• 6. Bosh miya necha qismdan iborat?
• 7. Bosh miya stvol qismiga nimalar kiradi?
• 8. Uzunchoq miyaning uzunligi va og`irligi qancha?
• 9. Miyacha ayerda joylashgan?
• 10. Vegetativ nerv sistemasi necha bo`limga bo`linadi?

YANGI MAVZUNING BAYONI

Reja:

• Markaziy nerv sistemasining kasalliklari
• Periferik nerv sistemasining kasalliklari
• Kasalliklarning oldini olish

Markaziy nerv sistemasining kasalliklari

• Meningit
• Ensefalit
• Miylet
• Poliomiylet

MENINGIT

• Bosh va orqa miyani ustidan o'rab turgan pardalarning yallig'lanishi meningit deb ataladi

MENINGIT Belgilari

• Bosh og`rig`i va tana haroratini ko`tarilishi
• Ko`ngil aynib qayd qiladi

ENSEFALIT

• Bosh miya to'qimasining yallig'lanishi ensefalit , deb ataladi

ENSEFALIT BELGILARI

• Gripp
• Qizamiq
• Suvchechak
• Quloqning yiringli yallig`lanishi
• Tana haroratining ko`tarilishi

MIYELIT

• Orqa miya to'qimasining yallig'lanishi miyelit deb ataladi

MIYELIT BELGILARI

• Ko`pincha bolalarda uchraydi
• Muskullar tarangligini yo`qotadi
• Qo`l va oyoqlar lattadek osilib qoladi
• Bel sohasidagi og`riqlar

Periferik nerv sistemasi kasalliklari

• Ganglionit
• Nevrit
• Nevralgiya

GANGLIONIT

• Nerv tugunining kasalligi ganglionit deb ataladi

GANGLIONITNING KELIB CHIQISH SABABLARI

• Shamollash
• O`pkaning zotiljam kasalligi
• Ichburug`
• Ich terlama
• Gripp

NEVRIT

• Harakatlantiruvchi nerv tolasining yallig'lanishi nevrit deb ataladi

NEVRIT BELGILARI

• Og`izning chakka qismi tortiladi
• Yuz muskuli falajlanadi
• Yuzning bir tomoni pastga osilib qoladi

NEVRALGIYA

• Sezuvchi nerv tolalarining yallig'lanishi nevralgiya deb ataladi

NEVRALGIYA Belgilari

• Shamollash
• Gripp
• Yuqumli kasalliklar

asorati

YANGI MAVZUNI MUSTAHKAMLASH

RAQAMLI DIKTANT

№

Kasallik nomi

1

Nerv sistema kasalliklari

Nevragliya

Markaziy nerv sistemasining kasallilklari

2

Meningit

3

Ensefalit

4

Nevrit

Periferik nerv sistemasining kasallilklari

5

Miyelit

6

Gangiliyonit

7

Polimiyelit

RAQAMLI DIKTANT

№

Kasallik nomi

1

Nerv sistema kasalliklari

Nevragliya

Markaziy nerv sistemasining kasallilklari

2

  2, 3, 5, 7

Meningit

3

Ensefalit

4

Nevrit

Periferik nerv sistemasining kasallilklari

5

  1, 4, 6

Miyelit

6

Gangiliyonit

7

Polimiyelit

MANTIQIY TEST

• 1. Rasmlardan buyrak usti bezini toping.

• A) B) C)

2. Tarkibida “A” vitamini bo`lgan maxsulotni toping

• A) B) C)

3. Tasvirda ko`rsatilgan harakatni miyaning qaysi qismi boshqaradi?

• A) Uzunchoq miya

• B) Oraliq miya

• C) Miyacha

4. Oshqozon osti bezini toping

A) B) C)

5. Miyaning qismlarini to`g`ri toping

• A) 1. Uzunchoq miya 2. Miyacha 3.Bosh miya kata yarim sharlar
• B) 1. Miyacha 2. Uzunchoq miya 3.Bosh miya kata yarim sharlar
• C) 1. Miyacha 2.Bosh miya kata yarim sharlar 3.Uzunchoq miya

Mantiqiy test savolining javobi

Savol

1

Javob

B

2

3

B

C

4

5

A

A

RAQAMLAR SO`ZLAYDI

0,5-0,6 g

0,2 g

70-80 g

10-20 g

7 g

12 g

1500 g

150 g

1020-1970 g

20-36 g

Javobi

1. Oshqozon osti bezining og`irligi 70-80 g

2. Buyrak usti bezining og`irligi 10-20 g

3. Gipofiz bezining og`irligi 0.5-0.6 g

4. Epifiz bezining og`irligi 0.2 g

5. Jigarning og`irligi 1500 g

6. Buyrakning og`irligi 150

7. Uzunchoq miya og`irligi 7 g

8. Ayrisomon bezining og`irligi 12 g

9. Prastata bezining og`irligi 20-36 g

10. Bosh miya og`irligi 1020-1970 g

UYGA VAZIFA

• 40-§ o`qib mavzuga oid test savollarini tayyorlab kelish.

E`tiboringiz uchun rahmat!