PISA тест Химия "Соода"

Төмөнкү жактагы жайгашкан тексти окуп чыгып, суроого жооп бергиле. Тапшырма 1. Соданын түзүмүнѳ (составына) кандай химиялык элементтер (аты) кирет? Жообуӊарды жазгыла.

Тест: СОДА Байыркы убактардан бери, сода адамдарга белгилүү жана дарылык максаттарда колдонулат. Сода - көмүртек кислотасынын натрий туздары. Азыркы учурда дүйнѳдѳ соданы ѳнѳр жай ѳндүрүшүндѳ бир нече миллион тонналап ѳндүрүлѳт.Сода көп тармакта колдонулгандыктан, аны универсалдуу зат деп атоого болот. Сода боёк жана тиричилик химияларын өндүрүүдѳ колдонулат. Медицинада көптөгөн ооруларды дарылоо жана ар кандай патологиялык жана физиологиялык абалдарда нормалдаштыруу үчүн пайдаланылат. Аш содасы антацид катары колдонулат (Антацид – кислотаны нейтралдаштыруучу дары). Ал туз кислотасын камтыган ашказан ширесинин кычкылдуулугун азайтат. Бирок антацид катары соданы колдонуу зыяндуу заттын пайда болушуна алып келет. Тамак-аш өнөр жайында - нан бышырууда, кондитердик азыктарды чыгарууда, суусундуктарды даярдоодо колдонулат. Сода көмүр кычкыл газдуу өрт өчүргүчтөрдө толтургуч катары колдонулат. Анда химиялык реакция жүрүп, анын натыйжасында түссүз жана жытсыз, абадан оор, күйүүнү азайтуучу, сууда эрүүчү газ чыгат. 

Тапшырма 2. Соданын колдонуу чөйрөлөрү менен анын касиеттерин ортосунда дал келүүлѳрдү келтиргиле: тамга менен көрсөтүлгөн ар бир позиция үчүн сан менен көрсөтүлгөн позицияны көрсөткүлѳ

 КОЛДОНУУ ЧѲЙРѲЛѲРҮ                                 КАСИЕТТЕРИ

А Камырды кѳптүрүүчү                                 1 Кристаллдык зат болуп эсептелет

Б Кир жуучу порошоктун составында          2 Кислоталардын катышуусунда газ бѳлүп чыгарат

В Шорлуу суунун жумшартуу үчүн               3 Кальций жана магний иондору бар эритмелер менен реакцияга кирет           

                                                                        4 Эритмеси жегич чѳйрѳгѳ ээ

Тапшырма 3. Аш содасы менен ашкана тузунун окшош касиеттерин салыштыргыла. Силер туура деп эсептеген бир жооп вариантын тандоо керек. Окшош касиеттери Жооптор

1.Даам ?

2.Кристаллдык катуу заттар ?

3.Түсү ак (түссүз кристаллдар) ?

4.Сууда жакшы эрийт ?

Ар кандай кислота калдыктары ?

5.Жыты жок? 

6.Аш тузу уксус кислотасы менен реакцияга кирбейт, ал эми сода реакцияга кирет ?

7.Курамында натрийдин атомдору бар ?

Жообун  ООБА  жэ  ЖОК  деп экөөнүн бирөөсүн жазгыла

Тапшырма 4. Окуучуга химиялык лабораторияда өрт өчүргүчтүн үлгүсүн жасоо тапшырмасы берилди. Окуучу өрт өчүргүчтүн моделин жасоо үчүн кандай реагенттерди ала алат? Кандай газ бѳлүнүп чыгат? Жообуӊарды жазгыла.

Тапшырма 5. Аш содасын медицинада антацид катары колдонуунун натыйжасында зыяндуу зат пайда болот. Бул заттын формуласын белгилегиле.

Текст: СОДА Медицинада көптөгөн ооруларды дарылоо жана ар кандай патологиялык жана физиологиялык абалдарда нормалдаштыруу үчүн пайдаланылат. Аш содасы антацид катары колдонулат (Антацид – кислотаны нейтралдаштыруучу дары). Ал туз кислотасын камтыган ашказан ширесинин кычкылдуулугун азайтат. Бирок антацид катары соданы колдонуу зыяндуу заттын пайда болушуна алып келет. Тапшырманын мүнѳздѳмѳсү Мазмундук чѳйрѳсү