"Балалык" программасы боюнча

Организмге таасир этүүнүн негизги компоненттери жана баланын инсандыгын калыптандыруунун жолдору бул_____________

МЧББУда интеграцияланган сабактардын формалары _____________ түрүндө берилүүсү керек.

(бош орунду толтурунуз)

Билим берүү ишмердүүлүгү балдардын кандай ишмердүүлүктөрүн уюштуруу аркылуу ишке ашат?

(коп варианттан бир нечесин тандоо )

Баланын активдүүлүгүнүн формасы болуп эсептелген жана конкреттүү жыйынтык алып келген моралдык талаптар менен физиологиялык талаптарды канааттандырууга багытталган, буларды көрүүгө болот, кармап көрүүгө, сезүүгө да болгон кайсы ишмердуулук?

Бала өзүнүн табияты боюнча________________?

Өзүн улуулардан бөлүп көрсөтүү, ошону менен бирге улуулардай болгусу келүүсү _______?________ жашка мүнөздүү болгон карама-каршылыктуу кризис болуп эсептелет.

Балдар жүрүм-турумдун элементардык нормаларын жана эрежелерин өздөштүрүшөт, ал эрежелер уруксат берүү жана тыюулар менен катар каралат («макул, уруксат», «керек», «болбойт»). Бул куракта балдар башка адамдарды жынысы боюнча таанып калышат, курагын айырмалай билишет: улууларды, балдарды, кары адамдарды жашоодон, сүрөттөрдөн да таанып-билип калышат. Бул курактагы баланын өзүн-өзү тейлөө көндүмдөрү калыптанып калат (эмгек ишмердүүлүгү жолго салына баштайт), өз алдынча кийингенди, чечингенди, жуунганды, бет аарчы колдонгонду, тарак менен таранганды, сүлгү менен аарчынганды билип калат. Бул кайсы курак?

Кайсы куракта баланын жүрүш-турушу, жасаган иш-аракети ойлонулбай жасалат?

Бул мезгилде баланын кыймылы көп болот (анын кыймыл активдүүлүгү уктабай турган мезгилинин көпчүлүк бөлүгүн ээлейт). Бала негизги кыймылдарды өздөштүрө баштайт жана максатына жетүү үчүн (катуу чуркоо, бийик секирүү, кыймылды так тууроо) физикалык көнүгүүлөрдү туура аткарат. Бул кайсы курак?

Ал «көп», «аз» деген сөздөрдү так билет жана эки предметтен турган заттардан (таякчалар, кубиктер, топтор ж.б.) каалагандай, азын же көбүн тандай алат.Унаалардын түрлөрүн ажыратып билип калышат (жеңил унаа, жүк ташуучу унаа, троллейбус, самолет, велосипед ж.б.).  Кээ бир кесиптин аттарын жана ал кесиптеги адамдар эмне менен алектенери тууралуу да маалыматтары болот.  Майрамдарды да билишет (Жаңы жыл, өзүнүн туулган күнү). Суунун касиеттери, кардын, кумдун касиеттери тууралуу аздыр-көптүр маалыматка ээ болуп калышат (кар ак, муздак, суу жылуу, муздак, тоңуп калган, муз сыйгалак, катуу), суу кумдан ийлеп-чаптоо жумуштарын аткарууга боло тургандыгын билишет, кургак кум үбөлөнүп, майдаланып куюларын билишет.  Аба ырайынын түрлөрүн (жаан жаап жаткандыгын, жылуу, шамал уруп жаткандыгын) айырмалай билишет. Бул кайсы курак?

Бала предметтерди көрүү, аларды кармап көрүү аркылуу гана эсине тутуп калат. Кээ бирде бала көргөн нерселеринин ордуна башка предметтерди колдонуу аркылуу ошол предметти кармап тургандай элестетет. Мисалы, кашыкты кармап туруп, вилканы колдонуп жаткандай түр көрсөтөт.

Балдар________________менен, жана аларды алмаштырган заттар менен ойноо аркылуу ролдоштурулган жүрүм-туруму калыптанат.

МЧББУда тарбиялануучулар арасындагы келишпестиктер эмнеден келип чыгат?

Мектепке чейинки кенже курактагы балдардын сөздүгү негизинен _______________турат.

Эреже болгондой _____________________ бала улуулардын эскертүүсүз эле чоңдор менен учурашып, коштошуп, алар менен сылык түрдө саламдашышат.  Андан сырткары алар өз демилгелери менен оюнчуктарды жыйнашып, жөнөкөй эмгекти талап кылган иштерди, аягына чейин чыгара алышат.  Бул куракта балдар менен кыздар өздөрүн кандай алып жүрүүлөрү керек экендигин билип калышат.

Өздөрүнүн жүрүш-турушунда кандай гана кемчилик болбосун билип, оңдоого аракет кылышат.Бул куракта балдарга жуунуу, кийинүү, сууга түшүү, тамактануу, бөлмөнүн ичин тазалоо сыяктуу алгоритмдер жакшы белгилүү болуп калган кез болот. Алар: самын, суу, сүлгү, бет аарчы, салфетка, тамактанууда колдоно турган предметтерди билип, колдонуп калышат. Бул жашка келип калган бала элементардык түрдө ден соолугу жактан маселе жаралган учурда, улууларга бул тууралуу маалымат бере алат. Кайсы курак? 

Бул куракта балдар өздөрүнүн кайсы жыныска кирерин билишет, анын кээ бир белгилерин аргументтерине карап айтып бере алышат («мен эркекмин, ошондуктан шым кийип жүрөм, кыз эмесмин көйнөк кийгидей, мен чачымды кыска алып жүрүүм керек»). Кайсы курак?

________________ жашка келип калган бала кесиптер тууралуу маалыматтарга, ал кесиптердин кайсынысы аялдарга, кайсынысы эркектерге тиешелүү экендигин билип калышат. Ошондой эле аялдар менен эркектердин өздөрүнө тиешелүү сапаттарын да айырмалап билип калышат.

Кайсы куракта балдар эреже менен ойной башташат: стол үстүндөгү оюндар (лото, домино) жана кыймылдуу оюндар (жашынмак ж.б.).

Балдар бул куракта өздөрүнө чоңдор тарабынан жакшы мамиле күтүшөт, улуулардын мактоолоруна муктаж болушат, ошондуктан чоңдор аларга эскертүү айтышса, өтө жакын кабыл алышат.

Улуулар мурда кандай талаптарды коюп келген болсо, эми балдар өздөрүнө ошондой талаптарды кое башташат. Алар, мисалы, өздөрүнө кызыктуу эмес иштерди аткарууда кызыктуу иштен баш тартып, жумуш аткара алышат (оюнчуктарды жыйноо, бөлмөнү ирээтке келтирүү) Кайсы курак?

________________жашта баланын өзү тууралуу баа берүүсү өзгөрөт. Бул куракта баланын келечекке болгон максаты калыптана баштайт («Мен келечекте жөргөмүш адам болгум келет, «Мен ханзаада болгум келет» ж.б.у.с.), бул иш-аракеттерде балдардын этикалык нормалары калыптанат жана балдар курбулары эмне иш жасабасын, аларга окшошууга умтулушат. Өздөрүнүн ийгиликтерин же кемчиликтерин башка баланын көрсөткөн жыйынтыгы менен түшүндүрүшөт. Курбуларына мамиле кылууда мурункуга караганда абайлап, тандап, мамиле кылып калышат.

Балдар бири-бирин ынтаа коюу менен угушат, досторунун айтып бергендерин эмоционалдуу түрдө кабыл алышат. Кайсы жашта?

Ири моторикалары бир калыпка түшөт. Бул курактагы бала татаал кыймылдарды жасап калат: анча жоон эмес отургучтардан өтө алат ж.б.; бир колу менен топту жерге чаап, кайра тосуп алуусу жакшырат. Балдар менен кыздардын кыймылдары бири -бириникинен айырмаланып калат (балдардыкы – батыраак мүнөздө, кыздардыкы – жайыраак, тең салмактуу тартат). Жалпы конфигурациядан алып караганда дене баланын жынысына карата өзгөрөт.

_______________ жашка келгенде балдар курчап турган дүйнө тууралуу түшүнүктөрү кеңеет, суроо берүү активдүүлүгү жогорулайт. Бул курактагы бала негизги өңдөрдү билип калат жана аларды бири-биринен айырмалап калат (мисалы, бир өўдүн эки касиеттерин билет: ачык кызыл менен күрөң кызыл).

_____________________ жашка караган бала геометриялык фигуралардын бири-биринен болгон айырмасын ажыратып калат. Алар үчүн заттардын көлөмдөрүн салыштыруу кыйынчылык туудурбай калат, мисалы: 7–10 тарелканы катар коюп туруп, алардын жанына чоңдуктары ар кандай кашыктарды коюу тапшырмасын оңой эле аткарышат.

Мектепке чейинки ___________________ куракта балдардын алгачкы эмгек жаатындагы иштери бат, сапаттуу жасалат. Кол эмгек аркылуу жасалган иштер бул курактагы балдар үчүн өтө деле кооптуу иш болуп саналбай калат. Көркөм чыгармаларды окуу, музыкалык жана сүрөт искусствосунун чыгармаларын кабыл алуу процессинде балдар өздөрүнө жаккан тиги же бул каармандарды же образдарды тандай алышат. Алар каармандын ак, кара менен айырмасын айра таануунун айласын таба билип калышат. Эмоционалдуу музыкалардын таасири астында балдар жакшы-жамандын айырмасын билип калышат.

Оюнду шарттуу түрдө эки негизги топко бөлүүгө болот. Алар кайсылар?

Нравалык жүрүм-турумдун тажрыйбасын калыптандырууга_______________өз алдынча шарт түзөт.

Оюндун маани-мазмуну бай болушу учун эмнелердин түрү арбын болушу керек?

Ролдоштурулган жүрүм-түрумду өнүктүрүү үчүн балдар сюжеттүү-ролдоштурулган оюндарда бири бирине таасир этишүүсү үчүн педагог ________________ колдонуусу керек.

Соз менен ойнолуучу соз оюндары кайсы оюндун туруно кирет?

Балдар оюндун маанисин талкуулашат, ролдорду бөлүштүрүшөт; мында алардын арасында лидерлери билинип калат, ал эми демилгелүүлөрүнө өздөрү каалаган ролдор, пассивдүүлөрүнө анча кызыктуу эмес ролдор тиет. Эгер пассивдүү ролдорду кечке эле ойной берсе, келечекте да ошондой пассивдүү инсан болуп калышы толук мүмкүн. Бул кайсы топто боло турган иш?

Жамааттык ойноого кызыгуусу кайсы куракта артат?

Каармандардын эмоционалдык абалын түшүнүү аркылуу бала алар менен кошо кубанганга, кайгырганга үйрөнөт, окуянын андан аркы өнүгүү жолун белгилейт. Атайын көнүгүүлөр балдарга ар кандай эмоциялар бар экенин түшүнгөнгө жардам берет. Бул кайсы курак?

Бул куракта өнүгүүнүн деңгээли режиссердук оюнга өтөт. Алар оюн үчүн керектеле турган жабдууларды даярдашат.

Биргелешкен оюндарда балдардын эмнеси өнүгөт?

Кайсы куракта балдар сенсордук эталондорду кабыл ала башташат,аларды предметтерди изилдөө, байкоо жумуштарында активдүү колдоно башташат. Геометриялык формаларды жана көлөмдүк катыштарды айрып таанып калышат?

Кайсы куракта балдарды сюжеттүү сүрөттөр менен иштөөгө үйрөтүү керек?

Балдардын  сүйлөө речинин активдүүлүгүнүн эң жогорку убагы кайсы мезгил?

«Сан» жана «цифра» түшүнүктөрүнүн айырмасын кайсы куракта билип калышат?

Кандай анализаторлордун жардамы менен предметтерди санакка үйрөтүү керек?

_________________ жаштагы балдар бирдей бөлүккө предметти бөлүү жөндөмүнө жана бүтүн менен бөлүктөрдүн ортосундагы катышты белгилөөгө үйрөнүшөт.

______________ топтогу мектепке чейинки балдарды ирээтик сан атоочторду колдонууга үйрөтүү башталат.

Бала ага эмне кызыктуу болсо, ошону эстеп калат - деген кимдин созу?

Балдар ойногонго кандай гана аба-ырайы болбосун, кышында ______________ саатка чейин, жайкы мезгилде мүмкүнчүлүккө жараша балдардын ишмердигин сыртта күнү бою жүргүзсө болот.

____________________ – адам инсанын калыптандыруунун маанилүү учуру. Так ушул куракта балдардын дене жана психикалык ден соолугунун негиздери калыптанат.