Меню
Разработки
Разработки  /  Обществознание  /  Мероприятия  /  Прочее  /  Өзін - өзі тану Әкелермен кездесу кеші Тақырыбы: «Әке - асқар тау»

Өзін - өзі тану Әкелермен кездесу кеші Тақырыбы: «Әке - асқар тау»

Өзін өзі тану : Әкелермен кездесу кеші. "Әке - асқар тау"

07.11.2017

Содержимое разработки







Бекітемін:

Мектеп директоры:

А.Тұңғышбаев









Құрманғазы Сағырбайұлы

атындағы жалпы орта мектептің бастауыш сынып

зертханашысы Джилкайдарова Ұлжанның

2016 - 2017 оқу жылына арналған күнтізбелік

жоспары























2016 - 2017 оқу жылы

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі

Оңтүстік Қазақстан облысы Шардара қаласы

Құрманғазы Сағырбайұлы атындағы жалпы орта мектебі



Бекітемін:

Мектеп директоры:

А.Тұңғышбаев



Мұғалім мен зертханашы арасындағы байланыс дәптері































2016 – 2017 оқу жылы

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі

Оңтүстік Қазақстан облысы Шардара қаласы

Құрманғазы Сағырбайұлы атындағы жалпы орта мектебі



Бекітемін:

Мектеп директоры:

А.Тұңғышбаев



Бастауыш сынып оқушыларының қауіпсіздік ережелерімен таныстыруды тіркеу журналы





























2016 – 2017 оқу жылы







































































Әкелермен кездесу кеші



Тақырыбы:



Баланы ата-ана тәрбиелейді. Ата-ананы кім тәрбиелейді?























2016 - 2017 оқу жылы

Ата -анамен жұмыс,тренинг жаттығулар.

«Баланы ата-ана тәрбиелейді. Ата-ананы кім тәрбиелейді?» әдістемесі. Мақсаты:отбасындағы балаға деген ата-ананың қатынасының стилін анықтау. Орындау ережесі.Ұсынылған сұрақтарды мұқият оқып шығыңыз.Оларға ашық жауап беруге тырысыңыз.Тест бала тәрбиесіне байланысты белгілі бір қорытынды шығаруға көмектеседі.

Жауап варианттар мына төменгі әріптермен белгілейді: «Мен мұны істей аламын және әрқашан осылай істеймін» А-З балл «Иә,бірақ барлық кезде емес» Ә-2 балл «Жоқ,бұлай істей алмаймын» Б-1 балл

Тапсырмалар

Сіз: 1.Кез- келген уақытта жұмысыңызды тастап баламен айналыса аласыз ба? 2.Жасына қарамастан онымен ақылдаса аласыз ба? 3.Балаға жіберген қателіктеріңізді оның алдында мойындай аласыз ба? 4.Қателіктеріңіз үшін одан кешірім сұрай аласыз ба? 5.Балаңыздың әрекеті сізді қынжылтқанымен өзіңізді игере аласыз ба,салқынқандық сақтай білесіз бе? 6.Балаңыздың орнына өзіңізді қоя білесіз бе? 7.Еш болмаса 1минутқа өзіңізді мейірімді перзент ретінде сезіне аласыз ба? 8.Балаңызды жаралайтындай сөздерді пайдаланудан өзіңізді үнемі аулақ ұстай білесіз бе? 9.Жақсы қылығы үшін балаңызға оның тілегін орындайтыныңызға уәде бере аласыз ба? 10.Балаңыз ойына келгенді істегісі келсе және өзін қалай ұстағысы келсе оның әрекеттеріне еркіндік беріп,тірлігіне ешқандай араласпайтын бір күн бере аласыз ба? 11.Басқа баланы сіздің балаңыз ұрса,негізсіз ренжітсе оны елемей қоя аласыз ба? 12.Балаңыздың өтініші мен жылауына егер ол еркелік немесе қырсықтық болса қарсы тұра аласыз ба?

Бағалау шкаласы 1. «А» жауапқа -3 балл 2. «Б» жауапқа - 2 балл 3. «В» жауапқа -1 балл

Нәтижесін талдау.

30-39 балл жинасаңыз,бала-сіздің өміріңіздегі ең құнды адам.Сіз оны тек түсініп қана қоймай,оған құрметпен қарайсыз.Сіз тәрбиеде прогрессивті принциптерді қолданасыз.Жақсы нәтижелерге қол жеткізуіңізге ешқандай күмәндануға себеп жоқ.

16-30 балл жиналса,балаға қамқорлық жасау сіз үшін бірініші маңызды жұмыс,сіздің қамқорлығыңыз гиперқамқоршылықпен ұштасып тұр.

Диагностикалық кезеңде осы кітаптың 6-шы тарауында берілген және екінші,үшінші кітаптардағы әдістемелерді кеңінен пайдалануға болады.

Диагностикалық кезеңнен кейін тренинг басталады.Оның негізгі ретінде ересек пен баланың өзара қызметтесуі болып табылады,сол себепті де оның басты мақсаты-ата-ана мен баланың серіктестік қарым-қатынасы мен қызметтестігінің қалыптастыру және дамыту болып табылады.Бағдарлануда Т.Гордонның,К.Роджерстің,Я.Адлердің,Р.Дрейкустің,Е.В.Сидоренконның,Е.И.Лебедеваның,Г.И.Исуртнканың т.б.психологтар ұсынған жаттығуларды кеңінен қолданылады.

Тренингтің міндеттері:

- өз баласын түсіну мүмкіндіктерін кеңейту; - баламен өзара қатынасты жақсы түсіну; - баламен өзара әрекеттің жаңа дағдыларын меңгеру;

отбасындағы коммуникацияны белсендіру;

Көп жағдайда тренинг бағдарламасы мектепке дейінгі балалар мен кіші мектеп балаларына қолайлы.Осында сипатталған нұсқа ата-ана және балалар мен 12сабақты болжайды;аптасына 2 рет 2-3 сағаттан,яғни курс ұзақтылығы 1,5-2 ай.

Тренингті танысу жаттығуларынан бастаған дұрыс.Оның варианттары топтағылардың ерекшеліктеріне байланыста анықтап алу керек.Бұл жерде оның тағы бір вариантын ұсынамыз.

Танысу

1.Психолог қатысушыларды тренинг мақсаттары және міндеттерімен топтастырады.Жұмыстың тәртібі және шарттары ойластырылады,топтық жұмыстың ережелері ендіріледі.Психолог коррекция барысы қандай формада жүргізілетіні және қандай негізгі тақырыптарға негізделінетіні жайлы айтады.Сонымен қатар,қатысушыға балалармен қатынас пен өзара әрекет ерекшеліктерінің құралу философиясын түсіндіреді:бала тұлғасын қолдау және онымен қызметтестік қатынаста болуға ұмтылу.

2.Танысу барысы:қатысушылар өзін таныстырып өтеді және болашақ жұмыс істеудегі өз қауіптенулері мен үміттенулерін белгілейді.Топтағы жұмысты жеңілдету үшін бейдж қолдану ыңғайлы,әр қатысушы оған өз есімін,немесе ойдан шығарылған есімін жазып қояды.

3.Психогимнастикалық жаттығу:барлық қатысушылар шеңбер бойынша тұрып өз аттарын атап өтеді,сонан соң олар қандай да бір қасиеттері бойынша орнын ауыстырып тұрады,мысалы,шашының түсіне қарай немесе бойына қарай.Қатысушылардың әрқайсысы өзінен бастап солға қарай барлық қатысушылардың атын атап,оларға бір жылы сөз айтуы керек.

4.Психолог қатысушыларға өз-өзін және түсіне білу өте маңызды екенін айтып,ата-аналарға бірнеше сұрақтарға жауап беруді ұсынады.Ата-аналарды тренинг барысында күнделік жүргізу керек екендігіне назар аударады,психолог күнделік туралы ерекше айтып өтуі жөн.Күнделіктердің жүргізілу ерекшеліктері мен үй тапсырмасын орындаудың маңыздылығы жайлы нақтылап айтып өту қажет.Үй тапсырмасын келесі күнге коррекция барысындағы талқылау жүргізілетіні жайлы ескертіп қою қажет.

1. «Мен кіммін?» Бұл жаттығуды бірінші кездесуде өткізген өте тиімді болады.Әр адамға бір парақ қағаз бен қалам беріледі.Жетекші: «1саннан 10 ға дейін баған бойынша реттік сандарды жазып шығыңыз.Әр санның тұсына «Мен кіммін» деген бір сұраққа жауаптарыңызды жазып шығасыздар.Жауап жазғанда өзіңізді ақиқатқа сай бағалап барлық оң және теріс қасиеттеріңізді шын көңілмен бағалаңыз.Осы парақты көкірегіңізге түйіп алып бөлме ішінде жайлап жүріп,өзгелердің өздеріне берген мінездемелерімен танысыңыз,ал оларға өзіңіздің жазған мінездемелік «тізіміңізді» оқуға мүмкіндік беріңіз.Қатысушылардың біреуі мысал ретінде өз «тізімін» дауыстап,топтағылардың барлығы еститіндей етіп,оқып беруіне болады.Кездесудің соңында қатысушылар өз пікірлерімен бөліседі.

2. «Менің отбасым қазір және болашақта» жаттығуы.

Қатысушыларға осы тақырыпқа екі коллаж жасау ұсынылады.

Коллажбен жұмыс істеу картонның үлкен парақтары немесе ватман және әртүрлі қағаз,түрлі-түсті газеттер,журналдар,ашық хаттар,жарнамалық қағаздар,ескі кітаптар.Әдетте жеткіншектерге коллаж жасаған ұнайды,бірақ ұсынылған тақырыптар кейде қиындық тудырады.Жеткіншек өзін жалғызбын деп сезінуі мүмкін.Тек өзі ғана отбасын белгілейтіндей болып көрінеді.Бұл жағдайда жетекші жеткіншекке қолдау көрсетіп,оның назарын басқа жақын адамдарына аударуға ұмтылуы қажет.

Коллаж жасап болғаннан кейін қатысушылар өз жұмыстарымен топтағыларды таныстырып,оның мазмұнын әңгімелеп береді.

Немесе тағы бір нұсқаны қолдана алады «Біздің отбасы» тақырыбына жаттығу барысында топтық қатынас барысында шек тастап құрылған отбасы мүшелері бірігі отырып коллаж жасайды.

Отбасын құру үшін кім отағасы болатыны туралы жазылған қағаздарды ширатып бір ыдысқа,ол отбасындағы аналық рөлін атқаратындарға арналған шектер екінші ыдысқа,балаларының рөлін бөлу жребийлері үшінші ыдысқа салынады.Қатысушылар өз рөлдеріне сай ыдыстан алған қағаздарына «Ормановтар», «Жыл құстары» т.с.с. отбасының белгілері бойынша бір-бірін тауып алып,осы кездесудің аяғына дейін олар бір отбасының мүшелері ретінде өз қызметтерін атқарады.

3. «Отбасы мүсіні» жаттығуы.

Жаттығуды орындау үшін отбасында кездесетін әртүрлі өмірлік жағдайларды ойнау керек.Ол үшін қажет болатын жиһаздар жиналған бөлмеде жүргізілген ойынды қызықты ұйымдастыруға мүмкіндік береді.

Әр қатысушы кезекпен мүсіншіге айналады.Ол өз отбасының бейнесін «жанды мүсін» үлгісінде жасайды.Бұл үшін ол қатысушылар арасынан отбасы мүшелерін өзі таңдап,бөлмеге орналастырады.Идеал ретінде мүсінші өзінің рөліндегі басқа адамды да таңдайды.Егер отбасы мүшелері қатысушылар санынан көп болса,мүсінші өз рөлін өзі ойнайды.Мүсінді аяқтағаннан кейін мүсінші өзінің жұмысын талдайды.Неліктен отбасы мүшелері осылай орналасты.Бұл кейін жетекші мүсіншіге отбасын өзі көргісі келетіндей етіп қайта орналастыруды ұсынады.Мүсінші барлық қатысушыларды сол ретпен отырғызады.

4. «Отбасы оқиғалары» жаттығуы.

Жаттығуды орындау үшін үлкен қағаз парақтары және түрлі-түсті қарындаштар немесе фломастерлер қажет болады.

Әрбір қатысушы қағазды екіге бөледі де,екі отбасылық естеліктің суретін салады-бақытты және жағымсыз құбылыстардың бір ғана отбасы ішінде болатынын жағдайлары бейнеленеді.Сурет салып болғаннан кейін әр қатысушы топқа өз суретін көрсетіп,онда салынған оқиғаны түсіндіріп береді.



Оқу ісінің меңгерушісі: Р.Исаева

























5. «Отбасын ойнайық» жаттығуы.

Топ «отбасыларға» бөлінеді.Кіші топтар бөлменің әртүрлі бөліктерінде орналасады.Қатысушылар міндет- «отбасы» құрамын,отбасы мүшелерінің жас ерекшелігін,отбасылық рөлдерді анықтайды.Әр қатысушы немен айналысатынын,қайда қызмет атқаратынын,қандай киім киеді,таңертеңгілік асқа не жегенді жақсы көреді деген сияқты мәселелердің барлығын ойластырады. «Отбасы» мүшелері жай күн мен демалыс күндерді қалай өткізетінін,отбасы міндеттерін қалай бөлетіні,қарым-қатынастары қандай екені,отбасының мәселелерін бір-бірінің пікірімен санаса отырып шешетіні,немесе отбасының басты адамы бар ма деген сияқты мәселелерді шешеді.Отбасы өз тегін ойлап табады. «Отбасы» өз елтаңбасын жасап,девизін құрастырады,сонымен қатар қоршаған адамдарға айтпайтын отбасылық құпиясын ойластырады.Барлық ойластырулар қағаз бетіне жазылып және суреттер түрінде тіркеледі.Суреттердің саны мен мазмұны әр отбасында жеке дара немесе жалпы орындалатыны туралы әр кіші топтың өзі шешеді.

Егер топқа консультанттан басқа тағы да бір психолог болса,онда олар әртүрлі «отбасы» мүшелері болып тарайды.Олар кіші балалардың рөлдерін алуы қажет.Бұл жағдайда қатысушылар өзбетінше әрекет етіп,психологқа онша алаңдамастан өз мәселелерін өзбетімен және шығармашылықпен орындауға тырысады.

Тапсырманы орындағаннан кейін әрбір кіші топ кезекпен өз «отбасын» таныстырады,содан соң «отбасына» нақтылаушы сұрақтар қойылады.

Бір маңыздысы,қатысушылар қандай отбасы құрамын таңдайтынын анықтау қажет: толық отбасы,толық емес отбасы,отбасында балалар бар ма.Қатысушылардың басым көпшілігі жеткіншектер болса,әдетте,отбасының басты адамы ретінде әкесін таңдайды.Ол көбінесе фирмасы бар және жеткілікті түрде бай болады.Отбасында әдетте әжесі мен атасы бар,қатынастары жақсы,бір-бірімен ұрыспайды.Жеткіншектердің отбасылық проблемалары туралы түсініктері таяз болғандықтан оларға,жетекші көмектеседі.Көптеген ұсыныстардан қатысушылар бас тартады,тек бұл мәселелер уақытша болса ғана оңай шешілетін болса ғана келіседі.Мысалы,ұлы жоғары оқу орнына түсе алмады,келесі жылы көреді.Ал науқастану,алкоголизм,кедейлік деген сияқты мәселелерден бас тартады.

Жаттығуды орындап болғаннан кейін,бірден келесі ойынды жүргізу қажет.Өйткені отбасы қандай да бір ұзақ уақыт ішінде «өмір сүрді».

6. «Идеалды отбасы» жаттығуы.



Жеткіншек жастағы балалар идеалды отбасын қалай елестетеді?Онда ата-аналар қандай қызмет атқарады?Жеткіншектердің балаларды «дұрыс» тәрбиелеу, «жақсы» балалар жайлы түсініктері қандай?Ата-аналардың олардан не күтетінін қалай түсінеді? Бұл тақырыптарды тек талқылауға ғана емес,сурет түрінде бейнелеуге болады.

Кіші жеткіншектер идеалды отбасын ата-аналарының балаларына деген махаббатымен түсіндіреді.Олардың пікірінше,махаббат дегеніміз баланың қалағанын сатып әперуде,ештеңеге қарсылық көрсетпеуден тұрады.Ал бала барлық уақытта ата-анасын тыңдайды,айтқан нәрсенің барлығын істейді.Ата-аналары өз балаларын ешқашан жазаламайды.

7. «Идеалды отбасы өмірі» жаттығуы. Топқа қатысушылар отбасының өміріндегі қуанышты немесе қайғылы оқиғаларды таңдап сахнада ойнайды.Қатысушылардың біреуі басқалардың арасынан рөлдерді орындайтын адамдарды таңдап алады да,идеалды отбасы өмірінен үзіндіні сахнада ойнайды.Қалған қатысушылар -көрермендер.Көрініс біткеннен кейін көрермендер көрген қойылымы туралы өз пікірлерін айтады.Содан соң көріністі басқа адамдар ұйымдастырады,ал бірінші қойылымға қатысқандар көрермен болады.Бұл жаттығу отбасына шын мәнінде не қажет екені туралы,қатынастар ерекшеліктері және отбасы мәселелері,отбасының дамуы туралы өз ойларын айтып талқылауға негіз болады.

8. «Өзіңе қолайлы жағдай жаса» жаттығуы.

Жаттығу қатысушылардың бір-бірімен вербалды емес формада қатынас жасауды қажет етеді,бұл отбасылық өмірдің аналогиясы болып табылады.Қатысушылар жұптарға бөлініп,бір-біріне арқасын қаратып орналасады.Дене босаңситындай етіп өзіне ыңғайлы жағдай тауып алу қажет.Жұптағылар екі жаққа да ыңғайлы болуын ойластырып арқа тіреседі ме,жоқ денесі бос ұстауға емін-еркін тұру қажет пе,оны әр жұп өзі шешеді.Содан соң жұптарға үшінші қатысушы қосылады (ата-аналардың баласы пайда болады).Оны қай жерге және қалай орналастыру керек екенін әр жұп өзі табуы керек.Жаттығу оңай бола салмайды,біреулерге ыңғайлы болады,ал келесілерге қысымы сенумен байланысты болуы да мүмкін.





9. «Нәресте» жаттығуы.



Бұл жаттығу қойылым түрінде жүреді.Үш қатысушыны орындайды.Оның екеуі-әкесі мен анасы,ал үшіншісі-нәресте.Ол әлі сөйлей алмайды,тек төсекте жатыр.Ол тек ымшара және дыбыс арқылы ғана жауап бере алады.Ата-аналар нәрестеге жақындап,онымен ойнайды,тамақтандырады,жаялығын ауыстырады,оның нені қажет ететінін түсінуге тырысады.Бес минуттан соң қатысушылар рөлдерімен ауысады.Ойынның барысында жетекші отбасының өмірінде болатын қандай да бір жағдайда ойластыруы мүмкін,мысалы,телефон соғады немесе қонақ келеді. «Нәресте» бірдеңе қажет еткен уақытты алуға болады.Жаттығу аяқталған соң,әр «отбасы мүшелері» өз пікірлерімен бөліседі.Содан соң қойылымды басқа қатысушылар ойнайды.





10. «Отбасы өмірінен жағдай» жаттығуы.



Қатысушылар екі топқа бөлінеді де кез-келген өмірлік жағдайға қойылым ойнайды.Бұл бұрынғыдан немесе болашақтан алынған жағдай болуы мүмкін.Сөзді қолдануға да,қолданбауға да болады.Ең бірінші ымишара,қимыл-әрекетке көңіл бөлінеді,яғни қатынас пен сезімнің дене қимылдары арқылы берілуіне үлкен мән беріледі.Сөзбен айтылатын бөліктерінде қатысушылар ойланып табатындай етіп жасырын сөздермен айтуына болады.Қойылым ойналып болған соң көрермендер мен жетекші оны талқылайды.Көрермендер орын ауысып,басқа жағдай туралы көрініс қоюды ойластырады.





11. «Отбасылық оқиға» жаттығуы.



«Отбасы» мүшелері топпен құрылған шеңбердің ортасымен жайғасады.Олар отбасындағы рөлдерін анықтап алады да,жетекші оларға қандай да,бір отбасында қуанышты немесе өкінішті жағдайдың болғанын айтады,мысалы, «Сіздің отбасыңыз лотореядан үлкен ақша ұтып алды» немесе «Әкесі аяғын сындырып алды»,оларға пікірталас жүргізу ұсынылады.Жетекші көрермендерге алдын-ала «отбасы» қаншалықты мәселені бірлесе отырып шешетінін бақылауға нұсқау береді.Немесе әр көрерменге нақты «отбасы мүшесінің» мінез-құлқын бақылауды ұсынуға болады.Мысалы,ұтыс жағдайында отбасы мүшелері неге ақшаны жұмсауды қалайды:оқуға,саяхатқа,бір нарсе сатып алуға;басқаларды өз ұсынысымен қызықтыра алды ма; дәлелдерді қаншалықты ұтымды түрде ұсына алады.



Талқылаудан кейін,бірнеше қатысушылар орын ауыстырып ортаға отырады да,басқа тақырыпты талқылайды.



Осылайша әртүрлі жағдайды келтіруге болады.Мысалы,анасының әкесі ауылда тұрады,оның өз үйі және шаруашылығы бар,ол ауырып қалды,бірақ қалаға келгісі келмейді.Отбасы не істейтінін шешуі қажет.Қойылымды ойнағанға дейін әр отбасы мүшесінің қалауларын анықтап алуға болады.Мысалы,анасы ауылға кеткісі келеді,өз шаруашылығымен айналысқысы келеді,әкесі мұны қаламайды,өйткені қалада жақсы жұмысы бар,үлкен ұлының да барғысы келмейді,өйткені оқуға түспек ойы бар,кіші ұлының барғысы келеді,өйткені ол жерде жазда шомылуға,қыста шаңғы тебуге болады.Осы жерде шешім қабылдауға көп ықпал еткен кім ,«ата-аналар» қаншалықты «балаларының» пікірін ескере алды, «отбасы» ортақ пікірге келе алды ма,келісімге келе алды ма,сол сияқты мәселелерге көңіл бөлуі қажет.





11. «Сұраңыз-жауап береміз» жаттығуы.



Бұл жаттығуды орындау барысында әр қатысушы өздеріне қарама-қарсы жыныс өкілінен қыз бен ұл арасындағы қатынас жайлы пікірлері мен көзқарастары қандай екені туралы пікірлерін салыстырып талдайды.Ұл балалар бұл сұрақты қыздар қалай талқылайтыны туралы өз пікірлерін,ал керісінше қыздар ұл балалар пікірін өзінше талдайды.



Әр қатысушы парақ бетіне бір сұрақтан жазады.Сұрақ тақырыптары-ұл балалар мен қыз балалардың қатынасы және кездесу.Мысалы,кездесу кезінде не істеуді ұнатасың? Біреуге ұнайтыныңды қалай білесің? Ұл балалардың (қыз балалардың) киім киісінің қандай стилі ұнайды?» Ер балалар мен қыз балалар топтары екі жаққа тарайды да біріге отырып сұрақтар тізімін жасайды.Әр сұрақ жеке параққа жазылып,парақтар екі қорабшаға немесе кәрзеңкеге салынады.Сұрақтарды талқылауды қыздар бастайды.Біріншіден,қыз балаларда сөйлеу әрекеті жақсы дамыған,сұрақтарды талқылау бірден қызықты пікірталасқа айналады.Екіншіден,жеткіншек қыз балалар ұл балаларға қарағанда «ересектеу» болып саналады.Демек қыз балалар,ұл балаларға үлгі бола алады.



Қыз балалар жерге шеңбер бойымен отырады,ал ұл балалар олардың артына орындықта отырып,пікірталасты бақылап отырады.Қыздар кезекпен сұрақтарды бір-біреуден қорабшадан шығарып,оны дауыстап оқып,талқылайды және оған жауап береді.Егер ұл балалардың біреуі бір нәрсені нақтылағысы келсе,қолын көтеріп,сөз берілгенше күтеді.Сұрақтардың барлығы талқыланғаннан кейін,ұл балалар ортаға отырып қыз балалардың сұрақтарын талқылайды,ал қыздар болса жетекшілер рұқсат бергенше сөйлей алмайды.





Ата-аналарға жүргізілетін тесттер. «Отбасыңыздағы жағдай Сізді қанағаттандырады ма?» әдістемесі.



Мақсаты:отбасындағы қалыптасқан жағдайға қанағаттанып,өзіңізді бақытты адаммын деп есептейтініңізді бағалау.



Орындау ережесі.Төменде берілген тапсырмаларды мұқият оқып шығып әр сұраққа берілген «а», «б» және «в» деп белгіленген жауап варианттарының ішінен дұрыс дегеніңізді белгілеңіз.





Тапсырмалар



1.Өзіңіздің шешуіңізге қиналған мәселе жөнінде жұбайыңыздан пікір алмасқанда қандай сезім басым болады.



А сенім білдіру;



б айтуға қиналасыз;



в түсінеді деген үмітте боласыз.





Жұбайыңызбен ұрсып қалғаңызға кейіннен өкінесіз бе?



А жиі;



б кейде;



в өте сирек.







Отбасындағы өмірдің эмоционалдық көрінісін қандай түр-түспенен белгілер едіңіз ?



А ашық түстермен;



б қара-қоңыр түстермен ;



в ең ашықтан қара-қоңрға дейін барлық түстермен.





4.Отбасы өміріне адамгершілік пен имандылықты орнатуға әрқайсыңыздың қосқан үлестеріңізді қалай бағалайсыз?



А екеуімізде отбасының қамын жейміз;



б жұбайымның қосқан үлесі өте үлкен;



в өзіңізді жетекші рөль атқардым деп есептейсіз.





5.Жұмыстан үйге қайтқанда қандай сезім басым болады ?



А үйге барғыңыз келмейді;



б қуаныш сезімі;



в жағдайға байланысты.





Отбасында құнды мәселелерді талдайсыздар ма және оны қалай жүргізесіздер ?



А өте сирек;



б отбасы кеңесінде талдаймыз;



в бұл мәселе қызу пікірталас тудырады.





7.Жақын адамыңызды басқаларға жөнсіз өызғану сізге қасиет пе?



А сіз оған сенім білдіресіз;



б иә;



в кейде.





8.Сіз өзіңізді қақпанға түскендей сезініп ол аудан құтылтыңыз келгендей сезімге бөленесіз бе ?



А иә, ондай кез болады;



б ондай болғанымен отбасы өміріне оның ешқандай қатысы жоқ;



в жоқ.





Некеге тұрғаныңыз Сіздің қоғамдық жұмыстарыңыз бен мансапқа жетуіңізге қандай әсерін тигізді ?



А кедергі жасап жүр ;



б қосымша күш қуат беріп жүр;



в айтуға қыйаламын.





10.Араларыңыздағы сырластық қатынастық сапасы қандай ?



А әртүрлі болады;



б екеуімізді де қанағаттандырмайды;



в өте жақсы.



Бағалау шкаласы келесі кестеде берілген. Берілген жауаптарыңызды осы кесте бойынша «+», «-» және «0» деп бағалалап шығыңыз. Мысалы, 1тапсырмаға берген жауабыңыз «а» болса оны «+» деп есептейсіз, «б» жауапты белгілесеңіз оны «-» , ал «в» жауапты таңдасаңыз – “0” деп бағалайсыз.





Бағалау шкаласы

Жауап варианты

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10



«а»

+

-

+

+

-

0

+

-

-

0



«б»

-

0

-

0

+

+

-

0

+

-



«в»

0

+

0

-

0

-

0

+

0

+









Нәтижесін талдау



Барлық жинаған «+», «-» және «0» сандарын санап шығыңыз .



Жауаптарыңызды талдағанда «-» белгілер көп болып шықса отбас өмірі үйлесімсіз болғаны.Теріс белгі қанша басым болса отбасы праблемасы сонша тереңдеген. Сіз отбасындағы қалыптасқан жағдай туралы ойлауыңыз керек. Мүмкін оны жұбайыңызбен талдап отбасыдағы келіспеушіліктің себебін тапқаныңыз дұрыс болатын шығар. Немесе психологтан кеңес сұрап,отбасындағы психологиялық жағдайды түзету жолдарын іздеу керек.



Жауаптарыіызды талдағанда «+» берілген басым болса - отбасы өмірі жақсы қалыптасқан, бұл жанұя мүшелері арасында түсінушілік,сүйіспеншілік, тілектестік, ізгі ниеттік қарам-қатынасы жетекші болып отыр. Барлық проблемаларды бірге шешіп бір-біріңізге сүйеніш болуға дайарсыздар.



Жауаптарды талдағнда «0» берілген басым болса сіз өзіңіздін некелескен адаммен қандай қатынаста екеніңізді анықтауға шамаңыз келмегені. Отбасы өмірінде сізге ұнамайтын, қобалжытатын нәрсе бар. Бұл жағдайға өзіңіз кінәлі шығарсыз? Неге көңіліңіз толмай жүргенің жұбайыңызбен бірге талдап, ол жағдайды нықтап алсаңыз отбасы өмірі үйлесімді болып кетуі мүмкін. Ойланып көріңіз.





2.«Отбасылық қобалжуды анықтау» әдістемесі



Авторлары Э.Г. Эйдемиллер және В. Юстицкий.



Мақсаты: жеке тұлғаның жалпы қобалжуын бағалау, оның отбасына деген көзқарасы және отбасының оны қалай қабылдайтының анықтау.



«Отбасылық қобалжу» дегенде отбасының бір үшесі үшін психологиялық жағдайдың ынғайсыз болғаны, оны қалған мүшелері бейсаналы түрде төмен бағалауы және осы жағдайды ол адамныі уайымдап жүргені. Әбірдеген адам өз пкірін оған айтуға немесе жағдайын жақсартуға мүмкіндігі болмаған кезде қобалжу байкалады.



Орындау ережесі. Төмендегі тапсырмаларды мұқият оқып оардың әрқайсысына «иә» немесе «жоқ» деп жауап беріңіз.





Тапсырмалар



Не істесем де бәрібір менің айтқаным болмайтынын сеземін.



Менің болмысыма отбасымдағылардың ризаемес екенін, көңілдері толмайтының білемін.



Мен көп нәрсені уақытында орындай алмай, үлгермей жүрмін.



Отбасында болатын ыңғайсыз жағдайға, неге екенін білмеймін, барлық уақытта мен кінәлі болып шығамын.



Мен өзімнің әлсіз болып жүргенімді жиі сезінемін.



Отбасында мен көп күйгелектенемін.



Үйге келгенде өзімді икемсіз және ыңғайсыз сезінемін.



Отбасының кейбір мүшелері мені ақымақ деп ойлайды.



Үйде болған кезімде мен әйтеуір бір нәрсені уайымдап жүремін.



Отбасы мүшелерінің маған деген теріс көзқарасын жиі сезінемін.



Үйге келе жатқанда: «мен жоқ кезде үйде не болып жатыр екен» - деп қорқамын.



Үйде жүргенде мен үй жұмысының барлығын өзім істеуім керек, деп сезенемін.



Өз үйімде өзімді артық (бөтен) сезінетін кезім жиі болады.



Үйдегі жағдайдың күрделілігі сонша, кейде қимылдауға ешқандай күшім болмай қалады.



Біздің үйде болатын көп жағдайларда мен өзімді мекем ұстап отыруым қажет.



Егер де мен жоқ болып кетсем де мені шкім іздемейтін сияқты.



Үйге келе жатқанда орындайтын жұмысымның барлығы жоспарлап келемін, ал үйге кіргеннен кейін оларды ұмытып, тіпті басқа жұмыстарға кірісіп кетемін.



Отбасындағы жағдайымды ойласам болды, мен қобалжи бастаймын.



Отбасымның мүшелері мен үшін өзелердің алдында ұялатын сияқты.



Көп уақытта барлық тірлікті жаөсы орындағым келеді, ал нәтижесінде бәрі керісінше нашар шығады.



Маған үйде көп нәрсе ұнамайды, бірақ мен оны жасырып жүремін.







Бағалау шкаласы



«иә» деген жауаптар1 баллмен бағаланады.





Нәтижесін талдау



Жауаптар үш шкала бойынша бағаланады:



В-шкала-кінәлау;



Т-шкала-қобалжу;



Н-шкала-қысым көру;





В-кінәлау шкала бойынша (өзінің сәтсіздіктеріне отбасы мүшелерін кінәләуы)келесі тапсырмаларға берілген «иә» жауап санымен бағаланады: толмастан, болып жатқан оқиғаларға өзінің жауапкершілігін сезінбейді және жауапкершілікті өз мойнына алмайтындығын көрсетеді.



Т-қобалжу шкаласы бойынша келесі тапсырмаларға берілген «иә» жауап санымен бағаланады: 2,5,8,11,17,20. Зерттелінушінің өзі қанша күш жұмсаса да отбасындағы жағдайды өзгертуге шамам келмейді деп түсінуі. Нәтижесінде өзіне деген сенімі төмендеп, мазасыздануы жоғарылайды.



Н-қысым көру (отбасындағы қарым -қатынас барысында ішкі кернеуінің жоғарылау) шкаласы бойынша келесі тапсырмаларға берілген «иә» жауап санымен бағаланады: 3,6,9,12,15,18,21. Зерттелінуші отбасындағы өзінің міндеттерін орындауға қиналып, ол міндеттерді орындауды үлкендердің көрсеткен зәбірі деп түсінеді.



Қайсы шкала бойынша бес сұраққа «иә» деп жауап сол шкала бойынша



жағдайы болмай жүргені анықталады. Соңынан барлық шкалалар бойынша жинаған баллдарды бір-бірін салыстырып, отбасында қай шкала бойынша психологиялық теріс әсер ететін фактор басым екенін анықтауға болады.





3.«Отбасылық социограмма» тесті.



Мақсаты:зерттеушінің отбасындағы қарым-қатынасқа түсу ерекшеліктері мен тұлғааралық қатынастағы оның хал-ахуалын тікелей және жанама т.рде «қазір және осы жерде» анықтау.



Орындау ережесі.Бұл әдіс суретті талдау әдістемелерге жатады.Зерттеушілерге жауап жазылатын іс-қағазы беріледі.Ол парақта диаметрі 110 мм шеңбер сызылған.Тестті орындау барысы түсіндіріледі.Таратылған парақта салынған шеңбердің ішіне алдымен өзін кішірек шеібер ретінде түсіріп,оның ішіне «Мен» деп жазу керек.Соннан сон отбасы мүшелерінің әрқайсысы шеіберлермен белгілеп шығып,ол шеңберлердің әрқайсысы кімді білетінін анықтау үшін олардың ішіне отбасы мүшелерінің аттарын немесе аттарының бас әріптерін жазып қойю тапсырылады.Олар тапсырманы орындағанда бір-бірімен кеңеспеген іс-қағазды жеке дара отырып толтыруы керек.



Нәтижесін талдау.



Бірінші белгі бойынша талдау:отбасы мүшелерінің кеңістікте орналасқаны талданады.Адамдардың барлығы бір қатарға қойып салу-шынайы өмірдегі олардың арасындағы қатынастың біркелкі болғанын көрсетеді.Отбасы мүшелерінің бір-бірімен қақтығыста болып,жанұяда ауызбіршілік болмаса онда осы жағдайға кінәлі деп жүрген алам шеңберге кірмей,оның сыртында қалады немесе бір жануалдың аты салынады.



Екінші белгі бойынша талдау:дөңгелектердің көлеміне қарай жүргізіледі.Егер кімде-кім өзін үлкен шеңбер етіп салса ол адамның өзіндік бағалауы жоғары,ал дәл ортасына өзін немесе жақын адамын салса дарашыл тұлға бағытынын көрсетеді.Ал төмен жағына салғаны-өзіндік бағалауы төмен болғанын көрсетеді.



Үшінші белгіде дқңгелектердің орналасу тәртібі талданады.Отбасы мүшелерінің кім-кіммен жақын екендігі,ерекше маңызды орында екені анықталады.Шеңбердің ішінде орналасу басқамен салыстырғанда үлкен шеңберде болса,зерттеуші көзқарасы бойынша ол аса сыйлы,маңызды адам қатарына жатады.



Төртінші белгі,бір-бірінің үстіне орналасқан.Отбасында дұрыс қатынастың болмауы туралы немесе өзара шекара жоқтығын көрсетеді.Ең үстінде орналасқан адамның отбасындағы орны ерекше,ол барлық басқа мүшелерге билігін жүргізіп,өктемдік көрсететінінің белгісі.Немесе суреттің авторының сол адамды барлығы ерекше сыйлайды деп түсінуін білдіреді.Отбасындағы өзара қатынас мұқият назар салып талдауды қажет етеді.



4. «Отбасында эмоционалды қатынасты анықтау» әдістемесі.



Мақсаты:отбасындағы баланың эмоционалды қатынасы мен көзқарасын анықтау.



Орындау ережесі.Е.Бене және Д.Антонии ұсынған бұл тесттің көмегімен отбасы мүшелеріне деген баланың сезімін,қатынаста өзін қалай қабылдауын сандық және сапалық жағынан бағалауға болады.Сонымен қатар баланың неше түрлі жағдайларды өзін-өзі қандай психологиялық қорғану типін қолданып жүргенін анықтауға болады.



Әдістеме 20 фигурадан тұрады.Оның ішіндегі фигуралар барлық жас кезеңіндегі адамдардың түрін,жынысын,бойын,толықтығын және басқажасқа және жынысқа байланысты белгілері бейнеленеді.Мұндай жинақ жасаудың себебі отбасы мүшелерінің барлығының орнын көрсетуге мүмкіндік береді.



Зерттеу барысында әдістемені жүргізуге арналған сұрақтардың әрқайсысы жеке жолақ қағазға жазылған болады.Кіші жастағы балаға сұрақтарды ретімен оқып беріп,сол сөздер кімге арналатындығын байқап,сол адамды белгілейтін фигурамен бірге жәшікке салуды өтінеді.Әдістемені жүргізу міндеті-баланың отбасындағы әр келесі субъектіні көргендегі эмоционалды жағдайын бақылау арқылы жүргізіледі.Баланы ыңғайлы дене күйінде сақтайтындай жағдайда отырғызып,отбасы мүшелерін көрсететін фигураларға жақын жерге орналастырады.Балаға фигураларды таңдау ұсынылады,ал психолог одан отбасы мүшелерінің қайсысы жақсы көрінетінін сұрайды.Мұндай жағдайда баланың фигуралармен жасаған қатынасы отбасы мүшелерімен жасаған қатынастың ретінде қарастырылады.



Әдістеменің екі варианты бар:бірінші варианты -4-6(8) кіші жастағы балаларды зерттеуге арналған;екінші варианты - 6-10 жас аралығындағы балалар және жеткіншектер үшін пайдаланылады.



1.Кішкентай балаларға арналған варианты бала қатынасы келесі мазмұнда талдауға мүмкіндік береді;



- баланың отбасы мүшелерімен қатынастағы жақсы сезімін,өзгелерден алынатын жағымды сезімін бағалау;



- баланың отбасы мүшесімен қатынасы нәтижесінде жағымсыз сезімнің пайда болуын,өзгеден шығатын күйзелісті қайталаудан бағалау;



- баланың өзгелерге тәуелді болуын бағалау.



2.Жасы үлкен балаларға арналған варианты отбасының қалыптасқан қарым-қатынасы ерекшеліетерін зерттеуге арналған.Бқл жас кезеңіндегілерді зерттеуде олар үшін қарым-қатынастың келесі көріністері бағаланады:



- қатынас екі түрлі жағымды сезімдерді туғызады:әлсіз және күшті.Әлсіз сезім достықты мақұлдау және қабылдаумен байланысты,ал күшті сезім жыныстық күйзелістен,ол жекелік жыныстық байланыс және айлаамалдан тұрады,



- жағымсыз қатынастың көрініс беруі екі түрге бөлініп қарастырылады:әлсіз және күшті.Әлсіз қатынас-достықты қабылдамау мен мақұлдамаудан тұрады,ал күштіліе еке сақтау мен қастасу қатынасқа жақындығын көрсетеді.



Отбасындағы ата-ана мен бала қатынасын басқа отбасы мүшелерінің бөлек,өз алдына қарастыру керек.Өйткені ата-анамен баласының арасындағы түсінбеушіліетердің себебі баланың отбасындағы басқа адамдарға қатынасы және оларды бағалаумен байланысты болуы мүмкін.



Отбасында эмоционалды қатынасты анықтауға арналған әдістемені пайдалану барысында келесі сұрақтардың әрқайсысы номерлерімен бірге жеке қағаз жолақтарына жазылады.Сұрақтар келесі төрт топқа жинақталған:



А.Баланың нәзік сезімдері;



Б.Баланың күшті жағымды жыныстық ерекшелікке байланысты сезімдері;



С.Баланың жағымсыз әлсіз сезімдері.





Д.Баланың жағымсыз,күшті кек сақтау сезімі.





А.Баланың нәзік сезімдері:



0.Бұл өте жақсы отбасы мүшесі.



1.Бұл өте көңілді отбасы мүшесі.



2.Бұл басқаға көмек беретін отбасы мүшесі.



3.Бұл үлкен мүмкіндігі бар отбасы мүшесі.



4.Бұл қандай жағдайда да тастап кетпейтін отбасы мүшесі.



5.Бұл өте әзілқой отбасы мүшесі.



6.Бұл жақсы сыйлық алуға лайықты отбасы мүшесі.



7.Бұл жақсы спортпен шұғылданушы отбасы мүшесі.



8.Бұл жақсы ойын көтеретін отбасы мүшесі.\



9.Бұл өте мейірімді отбасы мүшесі.





Б.Баланың күшті жағымды жыныстық ерекшелікке байланысты сезімдер:



10.Мен отбасы мүшесінен,осы адамға сүйеніп еркелегенде ұнатамын.



11.Мені осы отбасы мүшесінің иіскелегені ұнайды.



12.Маған отбасында кейде осы адамның қасында бірге төсекте жатқан ұнайды.



13.Менің қалайтыным,осы отбасы мүшесі барлық уақытта менімен бірге болса деймін.



14.маған осы отбасы мүшесі басқаға қарағанда,көбірек қолдау көрсетіп,қамқорлығына алса деймін.



15.Менің қалауымша болашақ жарым,осы отбасы мүшесіне ұқсаса деймін.



16.Маған осы отбасы мүшесінің қытықтап күлдірткені ұнайды.



17.Маған осы отбасы мүшесін құшақтаған ұнайды.





С.Баланың жағымсыз әлсіз сезімдері:



20.Осы отбасы мүшесі кейде қатты абыржиды.



21.Осы отбасы мүшесі кейде соқтығады.



22.Осы отбасы мүшесін бөтен ермектер бұзады.



23.Осы отбасы мүшесін қызба.



24.Осы отбасы мүшесі нашар көңіл-күйде жүреді.



25.Осы отбасы мүшесі ашушаң.



26.Осы отбасы мүшесі әкімді сылтаусыз ренжітеді.



27.Осы отбасы мүшесі барлық уақытта қанағаттанбай жүреді.



28.Осы отбасы мүшесі шыдамсыз.



29.Осы отбасы мүшесі қатты ашулы.





Д.Баланың жағымсыз,күшті кек сақтау сезімі.



30.Кейде мен осы отбасы мүшесін өлтіріп тастағым келеді.



31.Кейде мен осы адам көз алдымнан құрыса деп армандаймын.



32.Кейде мен осы отбасы мүшесін қатты жек көремін.





33.Кейде мен осы отбасы мүшесін ұрып жатқанымды көз алдыма елестетемін.



34.Кейде мен,егерде осы отбасы мүшесі болсам,баұытты болатын едік деп ойлаймын.



35.Кейде осы адам мені жететін жеріне жеткізді деп ашуланамын.



36.Кейде мен осы отбасы мүшесін,тек ренжіту үшін бірдеңе істеуді қалаймын.



37.Осы отбасы мүшесі мені қатты ашуландыруы мүмкін.





Әдістемені жүргізу ерекшелігі.



Психолог психодиагностикалық зерттеу жүргізуді бастамай тұрып,алдымен балалармен танысып,олармен жаттығулар және басқа іс-шаралар ұйымдастырып өзіне үйретіп алуы керек.Өйткені балалар бөтен адамнан жатырқап,ұялып,сұрақтарға жауап берместен мелшейіп тұрып алуы мүмкін.Сондыұтан олардың сеніміне ие болудың мағынасы терең.Тест өтілетін бөлмеде үстел,тапсырмаларды отырып орындайтын орындықтар болуы қажет.Тест жүргізіп болғаннан кейін оның нәтижелерін талдау,қорытынды шығару үшін тиісті жағдай болуы керек.Өйткені онда тесттің 20 фигурасын бір ретке келтіріп орналастыруға мүмкіндік болуы керек.Барлық фигуралар балаға жақсы көрінетін жерге қойылып,ондағы кейіпкердің келесі тәртіппен орналастырылуы қажет:4-әр жастағы әйелдер,4- әр жастағы еркектер,5- әр жастағы қыз балалар,5- әржастағы ұл балалар,кемпір,шал фигуралары.



Балаға отбасы мүшелері және құрамы жайлы түсінік беріледі.Отбасы құрамын психолог біліп алуы үшін алдымен келесі сұрақтарды қояды: «сенімен бірге тұратын адамдар туралы айтып берші», «Сенің отбасында қанша адам бар?» Баланың жауаптары хаттамаға тіркеліп отырылады.Тест нәтижесін шығару үшін отбасы құрамына келесі сипаттама беріледі: толық немесе толық емес отбасы ма.Отбасының барлық ерекшеліктері туралы толық мәлімет жтнаған дұрыс.Отбасы толық емес болса оның себебін анықтау.Анасы қайтыс болып әкесі екінші рет үйленген жағдайда бала өз тілінде менің екі анам бар деп жауап беруі мүмкін.Ондай жағдайда екі анасын да тестке қосу керек.Қазір бала кімнің қолында тұрып жатыр,оның іні-қарындастары бар ма,олардың жас шамалары қаншада?Егер бала олардың неше жаста екенін білмесе,онда психолог жетелеу сұрақтарын қояды,ол сеннен үлкен бе,кіші ме?Ол мектепке барады ма? т.б. Егер итін,мысығын және басқа жануарларды қосып айтса,оны тек тыңдау қажет,ол тестті талдау барысында есептелмейді.







Тәрбие сағаты: Ата-анамен жұмыс

Жариялады: admin

|

Пікірлер: 0

|

Оқылды: 6737

Бала-әр ата-ананың болашағы,өмірінің жалғасы

Міндеті: ата-аналар мен балаларды сайысқа қатыстыра отырып баланың ата-ана өміріндегі маңызын,ата-аналардың балаларға деген тәлім-тәрбиесін көрсету;

Мақсаты:білімділік-балаларға ата-баба дәстүрін терең меңгерту,ән,би,қолөнер сияқты ұлттық нақыштарымызды үйрету;

Тәрбиелік-салт – дәстүрімізді құрметтеуге,ынтымақ пен бірлікке, ата-ананы сыйлауға, қадірлеуге, татулыққа тәрбиелеу;

Дамытушылық-алғырлық қасиеттерін дамыту,сөздерін жатқа айту қабілеттерін дамыта отырып қалыптастыру.

Барысы.

(Сахнада сазды әуен, «Сарыарқа » күйі ойналады)

(Отбасылық сайыс)

Мұғалім: Жиналыппыз сәтті күні бәріміз де,

Үлкен-кіші, жасымыз,кәріміз де.

Төрлетіндер, қадіренді қонақтарым,

Гүл-гүл жайнап мына біздің төрімізге.

Жаңарғанын сананың

Ұмытады мұны кім?Ата-салтын бабамның

Алып келді осы күн.

Қадірменді қонақтар,ата-аналар, ұстаздар, «Бала-әр ата-ананың болашағы, өмірінің жалғас» тақырыбы бойынша шаңырақ саны сайысын бастауға рұхсат етіңіздер!

Бәйгенің аттарындай шабыстары,

Білімінің ұшқыр болсын табыстары.

Қол соғып қошеметтеп отырайық,

Отбасылар міне бүгін сайысады.

Атаң болса анаңмен-алтыннан соққан қорғаның,

Ағаң болса ақылды-ешкімнен кем болмадың.

Інің болса жан ашыр-семсер,қылыш білегің,

Ақылды қыз,ақылды ұл-өкпе-бауыр,жүрегің.

(отаға отбасылар шақырылады.Әр отбасы өз орындарынан барып жайғасып отырған кейін қазылар алқасы таныстырылады.)

Ақты ақ деп, аққа жақ боп баға берер

Алқасы әділқазы-кемеңгерлер.

Беріңіздер әділ бидей әділ баға,

Шындықты ұрпақтарың сонда көрер.

(Содан кейін осы сайыстың басталу салтанатына қарт әжелер тілегін айтып, батасын беріп, шашу шашылады. Шашу шашылып жатқанда әдемі бір әуен ойналады.Әуенің ырғағымен жүргізуші тойдың ашылуына байланысты жыр жолдарын оқиды.)

Мұғалім:Той деп бүгін көңіл шіркін тасады,

Той деп бүгін халқым шашу шашады.

Арамызда бүгін болар сайысты Сөзден жүйрік жыршы бетін ашады.

(Мұғалім бүгінгі сайысымыздың әр кезеңімен таныстырып өтеді.)

І кезең. «Сұрасаң менің тегім...»

(Әр отбасы өзін-өзі таныстырады, осы кезеңді не өлеңмен,не қара сөзбен таныстыру керек.)

ІІ кезең. «Анадан өнеге көрмеген қыз жаман,

Атадан тағылым алмаған ұл жаман»

(Отбасының ісмерлік шеберліктері:қолөнерлерін қазыларға апарып беріп, оның не мақсатпен жасағандығы айтылады )

ІІІ кезең. «Эрудиттер байқауы»

(Ұлттық киімдегі екі қыз бала табақшамен сандық және конвертті алып шығады. Әр отбасынан балалар ортаға шақырады.Сандық ішіндегі нөмерленген асықтарды алу арқылы тапсырмаларын анықтайды. Тапсырмадағы сұрақтарға отбасы ақылдасып, бірігіп жауап береді.балалар асықтағы сан бойынша ұлағатты ұғымдарды айтып өтеді.)

Сандар қасиетіне тапсырма

А) Бес қаруды атаңыз.

Жауабы. Мылтық, садақ,найза,құлыш,айбалта.

Ә)Жеті жетімге не жатады?

Жауабы.

Тыңдаусыз қалған сөз – жетім.

Киюсіз қалған бөз – жетім

Иесіз қалған жер – жетім

Басшысы жоқ ел- жетім

Аққу-қазсыз көл-жетім

Елінен айырылған ер-жетім.

Замандасы қалмаса бәрінен де сол - жетім

Б)Үш арсыз,үш жамандықты атап беріңіз.

Жауабы. 1) Ұйқы арсыз, тамақ арсыз, күлкі арсыз.

2.Нақақ қан төгу,кісі малын нақақ алу, ата-бабадан қалған жұртты бұзу.

В) Ұлтымыз қандай сандарды киелі деп есептейді? Неліктен?

Жауабы. 3,5,7,9,12,30,40т.б

(ата-анаға тапсырма мен сұрақ-жауап түрлері беріледі.)

«Байғазы» және «Көрімдік» салт-дәстүрлерінің мазмұнын түсіндіріңіз, айырмашылығы неде?



«Байғазы»- балалардың, жастардың жаңа киімі,заты үшін беріледі.мысалы, қамшы,шана, ертоқым т.б.

«Көрімдік»-жаңа туған бала, жас келінге, құдасына, күйеуге береді. Мұның маңызы алып беруде ғана емес, жақын-жуықтың адамгершілігін, ниетін,ашық қолдығын танытудың белгісі ретінде қаралады.

Айырмашылығы көрімдік адамға,жандыға беріледі, байғазы көбінесе жансыз дүниелерге байланысты.

«Жасау» және «Енші» салттарының мағынасын түсіндіріңіз, айырмашылығын атаңыз.

Жауабы. 1) «Жасау»-ұзатылған қызға берілетін дүние-мүлік.Халық қыздың жасауына жақсы бұйым, кілем, текемет,ыдыс-аяқ, төсек-орын, киім-кешек,әсем әшекейлі заттар берген.Ауқатты адамдар ақ отау тігіп ұзатқан.Жасау қыздың еншісі десе де болады.

«Енші»- балалары ер жетіп жеке үй болғанда ата-анасы оған отау тігіп,дүние-мүлік,мал береді. Мұны енші деп атайды.

Қыздарға берілетін дүние-мүлік «жасау» деп аталады, ал балаларды үй қылып шығарса (яғни ата-анасынан бөлек отау) оны енші дейді.

«Иткөйлек» («Итжейде») және «Қырқынан шығару» салт-ғұрыптарының мағынасын түсіндіріңіз. «Қырқынан» және «қырқы» сөздерінің мағынасын ажыратыңыз.

Жауабы: 1) Ырымшыл халқымыз бала (туғанына қырық күн) «қырқынан» шығарылғаннан кейін оның көйлегіне (жейдесіне) тәтті түйіп иттің мойынына байлап жіберетін дәстүр бар.Итті балалар қуып жетіп, мойынындағыны шешіп алып, тәттісін бөліп жейді.

Көйлекті (жейдені) баласы жоқ келіншектер ырым қылып алады немесе адамдар алыс жолға шыққанда жол амандығын тілеу барысында апаттың болмауын ырым етіп бойларында сақтаған.

Ит мойнына байланғандығы оны жеті қызынаның бірі деп әрі баламыз көп болсын деген ырыммен астасып жатыр.

2) Әдетте бала туғанына қырық күн толған соң ыдысқа 40 қысық су құйып шомылдарады.Бұған үлкен әжелер,әйелдер қатысады, кәде беріледі, дастархан жайылады.сәбидің қарын шашы алынып, оны сәбидің өзінің киіміне, матаға орап тігіп қоятын болған.

«Қырқынан» деген, баланы туғанына қырық күн толған соң суға шомылдырады, тырнағын, шашын алады, соны айтады.

Қайтыс болған адамның қырық күннен кейін «Қырқы» беріледі.Мұны шатастыруға болмайды.

«Тәбәрік» және «Ерулік» салт-ғұрыптарының мағынасын түсіндіріңіз. «Тәбәрік» түрлеріне тоқталыңыз.

Жауабы. 1) «Ерулік» - ауылға жаңа үй көшіп келсе қоныстанса сол ауылдың бұрынғы адамдары жаңа үйге «ерулік» деп ас пісіріп табақтартады. Бұл – жаңа адамдарды бөтенсіретпей, өз ортасына тартудың сыйласудың үлкен белгісі.

2) «Тәбәрік» - біреу ойын – тойда бәйге, жүлде алса немесе құдалық салт – дәстүрге кәде алса, одан жанындағыларға үлес беруі керек. Мұндайда жұрт «тәбәрік бер» деп сұрап алады. Олжалы адам әдеп бойынша тәбәрік беруге міндетті, бермесе сараң болғаны.

ІV кезең «Өнерлі отбасы»

(Отбасылар өз өнерін көрсетеді. Сайыста ән,жыр,өлең,би,мәнерлеп оқу,сықақ оқу т. Б.)



V кезең. «Мақал – мәтел,ырым,тыйым сөздер»

(Бұл кезең бойынша әр отбасы жасырулы әріптерді таңдап,сол әріп бойынша ғана мақал – мәтелдер теріп жазады)

VI кезең. «Әке жолы –ұлына мақтаныш,

Ананың аялы алақаны – қызына сағыныш»

(Ата –ананың балаға айтар ақылы: қай ортада қалай жүріп тұру керек,тілегі)

1-оқушы: Анам маған «Үлкенді сыйла» деген,

Сол сөз маған ізгілік құйған ерен .

Үлкендерден ауысқан кішілікті

Үлкендердің өзіне сыйға берем.

Атамнан қалған мұра – ізеттілік,

Арымды соған күйзеттіріп,

Адалдық – менің сәби Айбарым ғой,

Маңдайынан жүргені жүз өптіріп.

Мұқағали Мақатаев.



2-оқушы: Ана үшін аянба- ант ұрады,

Бала үшін аянба – бетің күйеді

Ел үшін аянба – ерлігіңе сын,

Жұрт үшін аянба – жігіттігіңе сын.

Бауыржан Момышұлы.



3- оушы:Ғабиден Мұстафин: «Аиа – ананы ұмытқан жас – опасыздың опасызы, рақымсыздың рақымсызы».



4-оқушы:А.Пушкин: «ата – бабасын сыйламау – азғындықтың белгісі»

5- оқушы: В.Сухомлинский:«Баланың жақсысы «баланың жақсысы – әке мен шешенің ары,ата ананың абыройы, жаманы – қайғысы,азап – соры».

VIІ кезең.

Жағдаят (Ұлттық киімдегі екі қыз бала табақшамен киіз үй парақшасына жазылған сұрақтарды таңдап алады)

Ән орындалады

(Ата – аналарға жағдаяттар беріледі.)

1)Алақай, мен бас алдым! Мұғалім бізге не айтқанан білесің бе? –деп сынып окушысы өзінің алғашқы жетістіктері жайында қуанышы қойнына сыймай анасына айтып жатыр.Үй іші бұған онша мән бермеді. БДірақ күндер өте береді. «Алақай, бес алдым» деген баланың қуанышты сөздері сирек естілетін болды.Сіздің ойыңыз қандай?

2)Көрші келіншектердің әңгімесі.

-Менің қызым – озат оқушы, үй шаруашылығымен айналысқаннан гөрі бос отырғанды жақсы көреді, ештеңе істегісі келмейді.

-Озат оқушы болғаны жөн-ау, бірақ үй шаруасына араласқаны дұрыс болар еді.

-Оның жақсы оқығанның керегі не үйдің тірлігі бітпеген соң.

Осы үш ата – ананың өзара әңгімесе сіздің ойыңызша қалай?

3)Сіз балаңызға дүкенге барып келуін өтіндіңіз.Ол «Ән тыңдап отырмын,қолым бос емес» деп барудан бас тартты.

Не істер едіңіз?

5)Ұлы « Бұл қазіргі мода» деп шашын өсіріп желкесіне түсіріп жүруді қалады.

Сіз «Ол дұрыс емес, оқушыға сай жүруің керек» десеңіз де түсінбеді.Сіздің осы кездегі әрекетіңіз?

6) Қызыңыз апайлары рұқсат етпеген туған күнге барудан сізден рұқсат сұрады.Сіз «Болмайды, бармайсың » дедіңіз.Қызыңыз «Мен баруым керек, құрбыма келемін деп уәде бергенмін» деп сізді тыңдар емес. Сіз қызыңызды қалайда жібермеуіңіз керек.

(Балаларға жағдаят сұрақтар)

1)Саған анаң өзі жұмыстан келгенше үйді жинастырып қоюды тапсырды.Сен достарыңмен ойнапжүріп бұл істі ұмытып кеттің.Анаң жұмыстан келіп, өзі жинап, сыпырып қойды.Сег келгенде анаң ренжулі.Сенің әрекетің.

2)Сен өте асығыссың, себебі сабаққа үлгерің керек.Кеше сынып жетекшіңе « Енді кешікпеймін беп уәде бергенсің.Көшеде жүгіріп келе жатып байқаусызда бала жетектеген қарияны қағып кеттің.ол кісі құлап қалды,немересі шошығаннан жылап жіберді.Сен не істейсің?

3)Бүгін анаң жақсы көретін тамағыңды жасап берді.Сен отыра қалып іні – қарындастарыңмен қосыла жедің де,даладағы ойынға қарай жүгірдің.сен нені ұмыттың?

Қорытынды:

Мұғалім:Туған соң адам боп,

Білімсізден жаманы жоқ.

Ел дәстүрін білмесең,

Сауатсыз деп жазғырған

Ата – баба ардақты

Жамандыққа бармапты.

Ардақ тұтып үлкенді

Ата жолын жалғапты

Бауырласқан жанымыз

Бұзылмаған салтымыз

Кең даланың ежелгі

Қазақ деген халқымыз

Өзге ұлттай біздің де

Сақталады міне дәстүр – салтымыз.

(Қазылар алқасы бүгінгі сайысты қорытындылайды. Оларға «Өнерпаз атауы», «Зеректер отауы», «Шебер отауы», деген атақтар беріліп, бас жүлде алған отауға «Үлгілі отбасы деген атақ беріледі, бағалы сыйлықтармен марапатталады.)































































































































































































































































































ТҮЙІНДЕМЕ



Аты – жөні: Халиев Ақжол Губайдуллаевич

Туған күні, айы, жылы: 03.08.1979 ж

Отбасы жағдайы: үйленген, 4 баланың әкесі

Азаматтығы: Қазақстан Республикасы

Мекен-жайы: ОҚО,Шардара қаласы, Қашаған көшесі № 7 А

Білімі: Орта

Мамандығы: Стропальщик, изоляровщик, арматурщик - бетонщик.

Еңбек өтілі: 9 жыл

Атқарған қызметтері: 2007 АО «Нефте-газтруба» оператор поста управления (кислотная промовка)

Плакировщик полимерных материалов на металл.

2007-2008 ж «Астана – Цемент» бетонщик арматурщик.

2008-2016 ж «Сауран Инжиниринг» ТОО разнорабочий.

Тілді меңгеруі: Қазақ тілі –ана тілі, орыс тілі-ауыз екі.

Жеке қасиеттері: Жауапкершіліктілік, мақсаттылық, жан-жақтылық, ұйымдастырушылық, басқарушылық қабілеттері, талапшыл,еңбекқор, ұжыммен жақсы қарым-қатынаста болу , жаман әдеттерден аулақ, салмақтылық және сыпайылық.

Қызығушылық: Спортқа деген құштарлығы мен шеберлігі мол. Оның ішінде фудболға қызығамын.

Болашақтағы мақсаты: Білікті маман болу, еліне адал қызмет ету.

Сымтетік: 8775-477-71-75

Үй сымтетігі: жоқ







Оңтүстік Қазақстан облысы Шардара қаласы

Құрманғазы Сағырбайұлы

атындағы жалпы орта мектебі



Бекітемін: Мектеп директоры: _____А.Тұңғышбаев





Әкелермен кездесу кеші



Тақырыбы:



«Әке - асқар тау»























2016 - 2017 оқу жылы

Тақырыбы: «Әке – асқар тау» « Ана - өсiредi, Әке – үйретедi » Аристотель Максаты: - Мектеп пен отбасының өзара байланысын, қарым – қатынасын нығайту; - Отбасының қарым – қатынасындағы сенімділікті және сыйластықты қалыптастыру; - Бала тәрбиесінде Әкенiң ролі ерекше екендігін түсіндіру.

Көрнекілігі: қанатты сөздер «Ата көрген - оқ жонар, ана көрген - тон пішер» , шарлар, презентация « Ана - өсiредi, Әке – үйретедi » . Түрі: кездесу кеш Шақырылған қонақтар: 2 сынып оқушыларының әкелерi, мектеп директоры, психолог, мұғалімдер.

1. Кіріспе сөз.

Армысыздар, құрметті әкелер! Әке – асқар тау, Ана – етегіндегі бұлақ, Бала – жағасындағы құрақ – деген мақал өмір шындығы екені анық. Олай болса, тәрбиенің ең мәндісі, ең маңыздысы – отбасынан басталуға тиіс. Отбасындағы шаңырақтың тірегі - әке. Отбасының қамқоры, басқарушысы отағасы болғандықтан, әкенің сөзіне отбасы мүшелері мән беріп, тоқтам жасайды. Әке ер баланың – досы, әрі ақылшысы, қыз баланың қамқоршысы. Сонымен, баланы баулу, тәрбиелеу – әке мойнына жүктелген парыз. Бүгін мектебімізде өткізіліп отырған «Әке – асқар тау» атты оқушылардың әкелерімен кездесу кешіне қош келдіңіздер. - Қадірменді әкелер! Сіздің осы кездесуге үй шаруларыңызды тастап, бас тартпай келуіңіздің өзі – бала бақыты сіз үшін маңызды екенін көрсетеді.

2. Тренинг «Танысу»

- Сіздің есіміңізді кім қойды? - Сіздің есіміңіз қандай мағына білдіреді? - Сізге өз есіміңіз ұнай ма? - Есіміңізді өзгерткіңіз келе ме?

Бала – отбасы мүшелері арасындағы ең жарасты, ең әділетті қарым – қатынастардың куәсі болып, үлгі – өнеге алады. Отбасында баланың жауапкершілігі мен өзгелерге достық, ар – намыс сезімдерінің оянуы ата – ана тәрбиесінің ықпалы.

3.Тренинг: «Мен үшін әке болу – бұл... »

Сөз басында мына ойыншықты /жұмсақ қонжық / бір - бірімізге жалғай отырып, мына фразаны аяқтайық! «Мен үшін әке болу – бұл... » /бақыт, жетістік, байлық, арман, дәреже, мәртебе, өмір, жауапкершілік...т.с.с./

Керемет! Ой бөліскеніңізге рахмет! Олай болса, жалғастырайық!

- Ал енді, сіздер қандай әке екеніңізді білгіңіз келе ме? Олай болса, мына тест сұрақтарына назар аударайық?

4.Тест сұрақтары

1. Сіз өзіңіздің ата – анаңызға көмектесесіз бе? 2. Сіз қайың жұртыңызбен жиі араласасыз ба? 3. Балаңыз сұраған заттардың бәрін алып бересіз бе? 4. Балаңыздың көзінше жұбайыңызбен ұрыспауға тырысасыз ба? 5. Сіз балаңыздың \қызыңыздың\ дене бітімінің, ой ұшқырлығының дамуына ат салысасыз ба? 6. Балаға берген сертіңізді үнемі орындайсыз ба? 7. Балаңыздың \қызыңыздың\ үй шаруасында белгілі бір міндеті бар ма? 8. Балаңыздың \қызыңыздың\ досы кім екенін білесіз бе? 9. Балаңыз \қызыңыз\ сізге сырын айта ма? 1о. Өзіңізді жақсы әке деп есептейсіз бе?

Тест қортындысы:

  • Егер барлық сұрақтарға ,,ия,, деп жауап берген болсаңыз – сіз нағыз үлгілі әкесіз!

– Егер ,,4,, немесе ,,6,, сұраққа ,,ия,, деп жауап берген болсаңыз – сіз міндетті түрде жанұяңызбен айналысып, балаларға деген көзқарасыңызды жедел өзгерту керексіз!

– Егер ,,1,, немесе ,,3,, сұраққа ,,ия,, деп жауап берген болсаңыз – сіз бәрінде түсүніп, бүгіннен бастап жанұяңызға және балаларыңызға көзқарасыңызды өзгертесіз!

5. Отбасылық кордиограмма

Алдарыңыздағы парақшаға шеңбер бейнеленген. Соның ішіне әрбір отбасы мүшесін дөңгелекше арқылы сыйғызып саламыз орналасу ретін өздеріңіз белгілеңіздер.

Дөңгелек жиі орналасқан болса – отбасыңызда қарым – қатынастың жиі кикілжіңнің болатыны. Дөңгелек алшақ орналасқан болса – отбасындағы бала тәрбиесіне көңіл бөлмейтіндігіңіз. Нақ ортасына салған шеңбер сол адамды дара ерекше тұлға санайсыз. Егер отбасының бир мүшесі түспей қалса, сол адаммен жиі кикілжіңге түсетініңізді білдіреді.

5. Тренинг: «Сұрақ - жауаптар»

  1. Газет - журнал беттерінен мақалаларды немесе теледидардан тәрбиеге байланысты сұрақтарды, бағдарламаларды тыңдап жүресіздер ме? «Ия» десеңіздер - қол шапалақ. «Жоқ» десеңіздер – аяқ тарсылдатамыз.

  2. Жанұяда негізінде кім басқарады? Әке десеңіздер – сақалдарыңызды сипайсыздар. Ана десеңіздер – жаулықты байлаймыз.

3.Балаларға тәрбие беретін кезде үйде ата – ана бірдей ықпал жасай ма? «Ия» десеңіздер - оң қолдарыңызды көтересіздер. «Жоқ» десеңіздер – сол қолды төмен тастайсыздар.

4.Бала тәрбиелеу жауапкершілігі кімде деп ойлайсыздар? Әке десеңіздер – алға қолды созамыз. Ана десеңіздер – жымиямыз. Егер екуі тең болса – қол шапалақтаймыз.

6. Тренинг «Мен сізді шақырамын...»

Әкелер бір – бірінің ерекше бір жақсы қасиетін айтып, шақырыды.

7.Қорытынды

- Қорыта келе, ардакты әкелер, балалы болу – бақыт екенін естен шығармайық! Баланы тәрбиелеуде отбасының екі тірегі әке мен ана басты тәрбиешілер, сол әлпештеген әке, аялаған ана. Біз ұстанатын басты ереже тәрбиешілердің – өзі тәрбиелі болуы керек. Әкеге баласы имандылығын, тазалығын, ұқыптылығын, еңбек сүйгіштігін көрсете білсе, ол әкесінің қуанышы, бақыты. Бала тәрбиесі ең алдымен отбасындағы ата–анасының ықпалымен жүзеге асып, қоғамдық тәрбиемен ұштасып отырады. Балаларыңызға бакытты балалық шак сыйлай біліп қана емес, өзіңіз де болашақта мақтан тұтуға лайық, үлгілі әке болыңыз деп тілеймін. Ал нағыз өнегелі әке қандай болуы керек? Бала тәрбисінде әке араласу керек пе? Бұл сұраққа жауап өзіңізде!

Оқу ісінің меңгерушісі: Б.Шәмиева





1. Кіріспе сөз.

2. Тренинг «Танысу»

3.Тренинг: «Мен үшін әке болу – бұл... »

4.Тест сұрақтары

5. Тренинг: «Сұрақ - жауаптар»

6. Тренинг «Мен сізді шақырамын...»

7. Қорытынды



































4.Тест сұрақтары

1. Сіз өзіңіздің ата – анаңызға көмектесесіз бе? 2. Сіз қайың жұртыңызбен жиі араласасыз ба? 3. Балаңыз сұраған заттардың бәрін алып бересіз бе? 4. Балаңыздың көзінше жұбайыңызбен ұрыспауға тырысасыз ба? 5. Сіз балаңыздың \қызыңыздың\ дене бітімінің, ой ұшқырлығының дамуына ат салысасыз ба? 6. Балаға берген сертіңізді үнемі орындайсыз ба? 7. Балаңыздың \қызыңыздың\ үй шаруасында белгілі бір міндеті бар ма? 8. Балаңыздың \қызыңыздың\ досы кім екенін білесіз бе? 9. Балаңыз \қызыңыз\ сізге сырын айта ма? 1о. Өзіңізді жақсы әке деп есептейсіз бе?

«Ия» немесе «жоқ» деп жауап бересіз.

-75%
Курсы повышения квалификации

Педагогический кейс в профессиональной деятельности учителя истории и обществознания

Продолжительность 36 часов
Документ: Удостоверение о повышении квалификации
3000 руб.
750 руб.
Подробнее
Скачать разработку
Сохранить у себя:
Өзін - өзі тану Әкелермен кездесу кеші Тақырыбы: «Әке - асқар тау» (534.13 KB)

Комментарии 0

Чтобы добавить комментарий зарегистрируйтесь или на сайт