3 нче сыйныфта татар төркеме өчен туган тел (әдәби уку) фәненнән эш программасы

Шәхескә кагылышлы нәтиҗәләр:

• туган республикага, туган илгә, халкына, ил тарихына карата гражданлык нигезләре, үз милләтен ярату, татар булуы белән горурлану хисләре формалаштыру;

• табигать, халык, культура, дин төрлелеген берләштергән дөньяга социаль караш формалаштыру;

• башка халыкларның культурасына, тарихына хөрмәтле караш, башкалар фикеренә карата түземлелек формалаштыру;

• укучының тоткан урынын, укучы ролен кабул итү, укуга карата кызыксыну уяту, укуның шәхсән мәгънәсен аңлауны формалаштыру;

• әхлакый нормаларны кузаллауга нигезләнеп, укучының үз эшләгән эшләре өчен шәхси җаваплылыгын, мөстәкыйльлеген үстерү;

• эстетик ихтыяҗ һәм хис формалаштыру;

• башкалар хисен аңлау, кайгырта белү, шәфкатьлелек, мәрхәмәтлелек, әхлакый хисләрен үстерү;

• балаларның дуслары, олылар белән хезмәттәшлек итү күнекмәләрен формалаштыру, конфликтлы ситуацияләрне булдырмау һәм алардан чыгу юлларын таба белүләрен үстерү;

• куркынычсыз һәм сәламәт яшәү рәвеше формалаштыру, төрле тормыш ситуацияләренә һәм әдәби әсәрләрдәге геройларның гамәлләренә кешелек нормаларыннан чыгып бәя бирү;

• иҗади хезмәткә, эшнең нәтиҗәсенә мотивация булдыру, материаль һәм рухи байлыкларга сак караш формалаштыру.

Предмет нәтиҗәләре:

• татар телендә сөйләшүчеләр белән телдән яки язмача аралашу күнекмәләренә ия булу;

• телдән яки язма сөйләм күнекмәләренә ия булу өчен кирәкле беренчел лингвистик белемнәрне үзләштерү;

Предметара нәтиҗәләре:

• укучыларда әдәбиятны сәнгатьнең башка төрләре ярдәмендә мөстәкыйль үзләштерерлек күнекмәләр булдыру һәм әдәбият–сәнгать белән даими кызыксыну формалаштыру;

• татар теленә бәйләнештә, туган телнең матурлыгына һәм байлыгына хөрмәт тәрбияләү;

• мәдәниятара бәйләнешләрне саклау, укучының башка милләтләр мәдәнияте һәм әдәбиятыннан мәгълүматлы, башка халыкларның сүз сәнгатенә хөрмәтле мөнәсәбәттә, толерант булуына ирешү.

Универсаль уку гамәлләре

Шәхескә кагылышлы универсаль уку гамәлләре:

• үз илең, халкың һәм тарихың белән горурлану хисләре формалаштыру, һөнәрләр дөньясы белән танышу, җәмәгать урыннарында, мәктәптә үз-үзеңне тотуның әхлакый кагыйдәләрен үзләштерү,аңлы рәвештә рефлексив үзбәя формалаштыру

• уку эшчәнлеге һәм аның мотивлары арасында элемтә урнаштыру;

• әдәби мәдәният нигезендә матурлыкны күрә белү һәм эстетик хисләр формалаштыру.

Регулятив универсаль уку гамәлләре:

• максатка ирешүдә үҗәтлек, авырлыкны җиңүгә әзер булу,авырлыкларны чишү ысулларын эзләүгә ихтыяҗ формалаштыру;

• план төзү һәм гамәлләр тәртибен ачыклау;

• ирешеләчәк нәтиҗәне алдан күрү;

• проблеманы чишүдә берничә вариант табу,аларны кулланып карау;

• үтәлгән эшнең сыйфатын һәм дәрәҗәсен билгеләү, уңышлылыгына бәя бирү;

• кагыйдәләрне, күрсәтмәләрне истә тотып гамәлләр кылу.

• Танып-белү универсаль уку гамәлләре

• эшчәнлек барышын һәм нәтиҗәләрен тикшереп һәм бәяләп бару;

• сызым, схема, таблица, шартлы рәсем, план, күчерү,үзгәртү, төзү;

• охшашлык һәм аермалыкларны аеру, чагыштыру;

• бербөтенне өлешләргә бүлү;

• аерып алынган нигез буенча объектларны тәртипкә салу;

• нәтиҗә чыгару;

• охшашлыклар урнаштыру;

• проблеманы кыска һәм ачык итеп әйтү;

• проблеманы чишү алымнарын хезмәттәшлектә табу.

Коммуникатив универсаль уку гамәлләре

• укытучы, туганнар, әти-әниләр белән хезмәттәшлекне планлаштыру –катнашучыларның максатларын, вазифаларын үзара аралашу ысулларын билгеләү;

• дискуссиядә катнашу, сораулар формалаштыру, җитмәгән мәгълүматны башкалардан сорашып белү;

• проблеманы ачу, аны тормышка ашыру, үзара килешүгә ирешү;

• эшлекле партнерлы аралашу, төркемдә үзара ярдәм итешү;

• үз фикереңне тулы, төгәл һәм ачык , аңлаешлы итеп әйтү, аны яклау.

Әдәби уку предметының эчтәлеге

Сау бул, җәй, исәнме, мәктәп! (7 сәгать)

Сау бул, җәй. Р.Вәлиев. Балалар эше. М.Гафури. Балалар һәм китап. М.Гафури.

Китап. В.Нуриев. Кызыклы шәкерт. Г. Тукай. Былбыл сайратам. Х.Халиков. Туган тел. Г.Морат. Сынлы сәнгать музеенда. “Әй туган тел!” И. Рафиков. Кечкенә Ринат. Р.Гыйззәтуллин. Акыллы һәм яхшы холыклы...К.Насыйри.

Энҗе чәчтем, энҗе җыям... (4 сәгать)

Табышмак – зиһен ачкычы. Нинди табышмаклар була? Нинди мәкальләр һәм әйтемнәр була? Әкият эзләре буйлап. Бүре, кәҗә, кәбестә. Әкият-табышмак. Кем җиңүче? Татар халык әкияте. Мәсәлләр. Комсыз эт. К.Насыйри.Умарта һәм чебеннәр. Г.Тукай.

Әтәч белән Күке. Г.Тукай.

Алтын сукмак буйлап көз атлый (3 сәгать)

Көзге табигатьтәге үзгәрешләр,көз фасылының характерлы билгеләре. Урман, җәнлекләр дөньясындагы үзгәрешләр һәм ул үзгәрешләрне таный белү.

Көз . И.Солтан. Көзге урман. Д.Гайнетдинова. Көзге табын. Ф.Яруллин.Сынлы сәнгать музеенда. “Сиреньле натюрморт” Х.Якупов.Урман букеты. Идрис Туктар. Алтын көз. Н.Сладков. Сынлы сәнгать музеенда. “Урман күле” И.Левитан. Хушыгыз, кыр казлары! М.Гафури. Уңыш бәйрәме. М.Җәлил.

Туган ягым – алтын бишек (2 сәгать)

Ватан турында төшенчә.Башкалабыз Казан, Идел елгасы, аларның матурлыгы. Туган якта милли бәйрәмнәр.

Алтын безенең җир. Б.Рәхмәт. Ватан. Р.Корбан. Иң матур җир. Р.Вәлиева.Казаным – башкалам. С.Әхмәтҗанова. Татар баласы. Л.Лерон. Нинди ул Татарстан? Г.Бәширов.

Идел суы. М.Шабаев.

Кырга ак кардан юрган ябылган... (3 сәгать)

Кышкы табигать бизәкләре, балаларның кышкы уеннары. Кышкы айлар. Яңа ел бәйрәме. Кышын кошлар һәм җәнлекләр, аларга ярдәм итү, аларны саклау.

Беренче кар. Фатих Хөсни. Сынлы сәнгать музеенда. “Беренче кар” А.Пластов.

Беренче кар. Н.Думави. Куян, Көртлек, Аю һәм Кыш бабай. В.Бианки. Җир йокысы. Г.Тукай.Кышкы матурлык. А.Әхмәт.Песнәк белән Әнисә. Г.Лотфи.Кыш. Ә.Ерикәй.

Чыршы әйләнәсендә. Р.Миңнуллин.

Әдәпле кешеләр була һәрчак матур гадәтле (4 сәгать)

Яхшыдан үрнәк ал,яманнан гыйбрәт ал. Кешегә хас сыйфатлар,кешеләргә яхшылык, изгелек эшләү, хайваннарга ярдәм итү.

Әдәп. В.Хәйруллина. Малайлар аңламадылар. А.Әхмәт. Шулай да булгалый. З. Әхмәрова.

Яхшылык кире кайта. Ә. Баян. Йөнтәс песи баласы. Н.Каштан. Яңа көрәк. Р.Вәлиева.

Көтелмәгән сорау. Р.Гыйззәтуллин. Табын кагыйдәләре. В.Хәйруллина.

Гаиләдә туганлык хисләре (3 сәгать)

Ата-ананың гаиләдәге вазифасы, баларына шәфкатьле мәрхәмәтле булуы, авылда балаларның хезмәттә чыныгуы, өлкәннәргә ярдәме.

Әтием белән бергә. Ә. Бикчәнтәева.Туган көндә. Резеда Вәлиева.

Сез ни әйтерсез икән? Ә.Хәсәнов.

Утлы йомырка. А.Алиш.

Богъдай. Дәрдемәнд.

Карурманга бара Мөбарәк. Рабит Батулла.

Кояштагы тап. Фәнис Яруллин.

Себерке әкияте. М.Җәлил.

Яз бизәкләре (1 сәгать)

Язгы табигать мизгелләре, кошлар дөньясының җанлануы, балалар күңелендә үзгәрешләр.

Җиргә язны кем китерә? Ш.Галиев.

Сынлы сәнгать музеенда. “Соңгы кар” Х.Якупов.

Кояшның нурлары. Дәрдемәнд.

Яз килә. В.Хәйруллина.

Сынлы сәнгать музеенда. “Әникүрмәгәзндә” Л.Фәттахов.

Даниянең тополе. Г.Таһиров.

Без - әкият дуслары (3 сәгать)

Татар халык әкиятләренеңүзенчәлекләре,әкиятләрне рольләргә бүлеп укырга өйрәнү.

Алып кит еракка. М.Галиев.

Гөлчәчәк. Татар халык әкияте.

Соңгы бөртек. Удмурт халык әкияте.

Тату туганнар. Корея халык әкияте.

Су анасы. Г.Тукай.

Сынлы сәнгать музеенда. “Су анасы” Ф.Әминов.

Чукмар белән Тукмар. А. Алиш.

Мыекбай. Х.Халиков.

Халык һәм автор әкиятләре.

Сәламәт тәндә – сәламәт акыл (1 сәгать)

Татарстан – спорт иле. Й.Шәрәпова.

Хәрәкәттә - бәрәкәт. Х.Халиков.

Үрнәк алыйк. С.Әхмәтҗанова.

Чәчәкле җәй (3 сәгать)

Табигатьтәге үзгәрешләр,балаларда күзәтүчәнлек тәрбияләү,шифалы үләннәр турында мәгълүмат бирү.

Җәй җитте. М.Фәйзуллина.

Яңгыр.Г.Тукай.

Җәйге көндә. Г.Ибраһимов.

Июнь. Р.Бәшәр.

Шифалы табиблар. В. Монасыйпов.

Сабан туенда. Г.Ахунов.

Сабан туе. Г.Морат

Әдәби укудан календарь тематик план

Дәреслек: Әдәби уку: рус телендә башлангыч гомуми белем бирү мәктәбенең 3нче сыйныфы өчен дәреслек (татар балалары өчен) 1-2 нче кисәкләр/ Ф.Ш. Гарифуллина, И.Х.Мияссарова. –Казан: ”Мәгариф- Вакыт”нәшрияты, 2013.